تحریم جام جهانی قطر عملیاتی می‌شود؟

سپهر ستاری: فیفا وعده یک «رویداد به یاد ماندنی» را در این خصوص داده؛ رویدادی که بر اساس برنامه‌ریزی‌ها روز 21 نوامبر آغاز خواهد شد و تا 18 دسامبر ادامه خواهد یافت. اما پشت وعده‌های شیرین فیفا، هنوز نگرانی‌های شدیدی مبنی بر رفتار مقامات قطری با کارگران مهاجر در این کشور ثروتمند و نفت‌خیز وجود دارد و کشورهای پیشرفته اروپایی و بازیکنان آنها، طی شش ماه گذشته به شکل فزاینده‌ای با ارسال پیام‌های مختلف برای بهبود وضعیت «حقوق بشر» در کشور قطر تلاش کرده‌اند.

از زمان انتخاب قطر به عنوان میزبان رقابت‌های جام جهانی 2022 تا به امروز، همواره مباحث جنجالی زیادی در خصوص این انتخاب وجود داشته و ضعف رعایت حقوق بشر هم باعث افزایش نگرانی‌ها شده است. روزنامه انگلیسی «گاردین» در ماه فوریه گزارش داد که تاکنون 6500 کارگر مهاجر از کشورهای هند، پاکستان، نپال، بنگلادش و سریلانکا در ده سال اخیر و در جریان آماده‌سازی کشور قطر برای میزبانی از رقابت‌ها جام جهانی، جان خود را از دست داده‌اند و گفته شده مرگ بسیاری از این افراد به کار کردن در گرمای شدید مربوط بوده.

حتی سازمان عفو بین‌المللی به این جام جهانی لقب «جام جهانی شرمندگی» داده ولی کشور قطر با رد تمامی اتهامات، دلیل پیشرفت چشمگیر خود را اصلاح برنامه کار دانسته است. البته که در این بین مقامات قطری هرگز موفق به خاموش کردن صداهای انتقادآمیز نشده‌اند.

نروژ تا به امروز بیشتر از تمامی کشورها نسبت به برگزاری جام جهانی در قطر اعتراض کرده و حتی گروه‌های از تیم‌های لیگ برتر نروژ نیز با حمایت هواداران‌شان پیشنهاد تحریم جام جهانی را ارائه داده‌اند. در ماه ژوئن و با آغاز مسابقات مقدماتی، یک رای‌گیری رسمی در خصوص اینکه «آیا نروژ باید رقابت‌های جام جهانی قطر را تحریم کند» برگزار شد ولی تنها 121 نفر از 489 نماینده پارلمان فدرال نروژ از این پیشنهاد حمایت کردند. با این وجود بازیکنان تیم ملی نروژ همچنان بر سر مواضع خود ایستاده‌اند؛ آنها حتی پیش از اولین بازی خود در مرحله مقدماتی جام جهانی با پیراهن‌هایی با شعار «حقوق بشر، داخل و خارج زمین» پا به مستطیل سبز گذاشتند. هفته گذشته نیز پیش از شروع جدال تیم‌های ملی نروژ و هلند در «اسلو»، بنری از سوی بازیکنان این تیم به نمایش در آمد که روی آن نوشته شده بود: «بازی جوانمردانه برای کارگران مهاجر»

شایان ذکر است که نروژی‌ها در این راه تنها نیستند و همسایه اسکاندیناوی آنها یعنی دانمارک نیز در یک سال گذشته رسما مخالفت خود را در خصوص میزبانی قطر اعلام کرده است. کشورهای سوئد، آلمان و هلند هم اخیرا به این موضوع واکنشی مشابه نشان داده‌اند. به عنوان مثال بازیکنان تیم ملی آلمان پیش از بازی با تیم ملی ایسلند، شانه‌به‌شانه یکدیگر ایستادند تا واژه «حقوق بشر» حک‌شده روی تیشرت‌هایشان به سوژه دوربین‌های خبری تبدیل شود. فیفا با اینکه استفاده از شعارهای سیاسی روی پیراهن و بنرها را به اقدامی غیرقانونی می‌داند اما در خصوص اعتراضات به قطر تا این لحظه هیچ کشوری را مجازات نکرده است. «فیفا» در بیان دلیل این موضوع، «آزادی بیان» را به میان کشیده و اعلام کرده به استفاده از «قدرت فوتبال» جهت انجام کارهای خوب باور دارد.

در این بین البته قطر همانند همیشه می‌تواند روی حمایت‌های ویژه مدیران ارشد فیفا حساب کند چرا که آنها معتقدند بردن جام جهانی به کشورهای کوچک، سرعت تغییرات در آنجا را افزایش خواهد داد. «جیانی اینفانتینو» نیز همواره بر طبل بهبود شرایط کار و حقوق بشر در کشور قطر کوبیده اما پذیرفته که هنوز چیزهای زیادی برای بهبود وجود دارد! قطر همچنین مدعی است بیش از هر کشوری در حاشیه خلیج فارس، برای بهبود شرایط کارگران تلاش کرده و نسبت به برآوردها از آمار بالای مرگ و میر کارگران معترض است!

هر چقدر فیفا در این مدت از قطر حمایت کرده، سازمان عفو بین‌المللی هم به آنها فشار آورده است. این سازمان مستقل تلاش کرده به نقض حقوق بشر در جهان پایان دهد و در یک دهه گذشته، توجه خاصی به اتفاقات قطر داشته است. حتی ماه گذشته آنها گزارش جدیدی تحت عنوان «Prime of Their Lives» منتشر کردند و در آن مدعی شدند که مرگ هزاران کارگر مهاجر در قطر مورد تحقیق و بازرسی کارشناسانه قرار نگرفته است.

بله؛ در حال حاضر برای تغییر میزبان رقابت‌های جام جهانی 2022 دیر شده و به نظر می‌رسد که جایی برای بازگشت نباشد اما همچنان این امیدواری وجود دارد که فشارها از طریق تیم‌ها و فدراسیون‌ها تاثیر ماندگاری از خود به جای بگذارد.

«یوفا» در ماه می سال جاری میلادی، گروهی از نمایندگان خود را برای بازدید و بررسی وضعیت کشور قطر اعزام نمود. «گیجس دی‌یونگ» یکی از اعضای تیم اعزامی پس از سفرش در همین خصوص گفت: «واضح است که کشور قطر در سه سال اخیر پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در موضوع حقوق بشر داشته است. چالش مهم این است که قانون هنوز به صورت جهانی تصویب نشده و نیاز به کارهای بیشتری وجود دارد. بیش از شروع مسابقات در نوامبر 2022 قرار است بازدیدهای بیشتری هم انجام شود.»

حالا یک سوال مهم وجود دارد؛ آیا تیم‌های ملی در اقدامی جسورانه حاضر خواهند بود که این رقابت‌ها را تحریم کنند؟ باید منتظر ماند.

نویسنده: فیل باکینگهام

مترجم: سپهر ستاری

258 41