تداوم تورم تولیدکننده در پاییز

در فصل پاییز 1402، شاخص نرخ کل تولیدکننده 1036.8 بوده است که نسبت به فصل قبل یا همان تورم فصلی 6.3 درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل که تورم نقطه به نقطه هم خوانده می‌شود 43.6 درصد و در 4فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل که تورم سالانه نامیده می‌شود، 43.8 درصد افزایش داشته است. در فصل پاییز 1402، شاخص نرخ کل تولیدکننده 1036.8 بوده که نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) 6.3 درصد، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 43.6 درصد و در 4فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) 43.8 درصد افزایش داشته است.

کاهش تورم فصلی

در فصل پاییز 1402، درصد تغییرات شاخص نرخ کل تولیدکننده نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) 6، 3 درصد محاسبه شده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (9.3 درصد)، 3 واحد درصد کاهش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان به‌ازای تولید محصولات‌شان در داخل کشور، در فصل پاییز 1402 نسبت به فصل قبل، 6.3 درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم فصلی با 11.1 درصد مربوط به گروه «کشاورزی» و کمترین تورم فصلی با 2.3 درصد مربوط به گروه «صنعت» است. گروه «برق» نیز با تورم 6.9- درصد، بیشترین کاهش را تجربه کرده است. در فصل پاییز 1402، درصد تغییرات شاخص نرخ کل تولیدکننده نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 43.6 درصد اعلام شده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (45.3 درصد)، 1.7 واحد درصد کاهش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی تولیدکنندگان به‌ازای تولید در داخل کشور، در فصل پاییز 1402 نسبت به دوره مشابه سال قبل 43.6 درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با 56.2 درصد مربوط به گروه «معدن» و کمترین تورم نقطه به نقطه با 32 درصد مربوط به گروه «تولید، انتقال و توزیع برق» است.

در فصل پاییز 1402، درصد تغییرات شاخص نرخ کل تولیدکننده در 4 فصل منتهی به فصل پاییز 1402 نسبت به مدت مشابه در سال قبل 43.8 درصد بوده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (43.2 درصد)، 0.6 واحد درصد افزایش داشته است. از سویی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان به‌ازای تولید در داخل کشور، در 4 فصل منتهی به پاییز 1402 نسبت به دوره مشابه سال قبل، 43.8 درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم سالانه با 57.9 درصد مربوط به گروه «خدمات» و کمترین تورم سالانه با 31.9 درصد مربوط به گروه «صنعت» بوده است.

در میان گروه‌های اصلی تولید در ایران، بخش کشاورزی گرچه در نسبت با دیگر بخش‌های تولید چندان تورم نداشته، اما رشد منفی این بخش که ناشی از خشکسالی بوده موجب کاهش سهم ارزش‌افزوده آن شده، با این وجود در پاییز بیشترین تورم فصلی در بخش کشاورزی تجربه شده است. شاید بخشی از مسئله همچنان به حذف ارز ترجیحی 4هزار و200 تومانی سال گذشته داشته باشد. آخرین گزارش‌های نشان می‌دهد که در پاییز امسال و در یک فاصله سه‌ماهه، تورم فصلی تولیدکننده بخش کشاورزی به 11.1 درصد رسیده، در حالی که در تابستان امسال گزارش شده بود که تورم این بخش 6.6 درصد بوده، در عین حال تورم نقطه به نقطه هم افزایش پیدا کرد، اما از میزان تورم سالانه کاسته شده است.

در بخش صنعت و در طول سه‌ماهه سوم فصل به‌نحو نسبتا محسوسی از سطح تورم فصلی و نقطه به نقطه کاسته شده و سطح تورم سالانه افزایش پیدا کرده، با این وجود همچنان میزان تورم تولیدکننده بخش صنعت بیش از 35.7 درصد از پاییز 1401 بیشتر است. به هر حال گرچه از شدت تورم فصلی تولیدکنندگان صنعتی کشور کاسته شده، اما تورم این بخش همچنان بیش از تورم تولیدکننده برق و معدن است.

کاهش نرخ تولید برق

تولیدکنندگان برق با گذشت 3 ماه دشوار تابستان که به‌دلیل کمبود تولید و ناترازی آن نسبت به مصرف، روزهای نسبتا دشواری را داشته‌اند در پاییز روزهای نسبتا آرامی را سپری کردند. این آرامش منجر به این شد که هرچند در تابستان تورم فصلی معادل 9.8 درصد برآورد شده بود، در پاییز این شاخص به منفی6.9 درصد برسد. به‌زبان ساده‌تر، در پاییز امسال تولیدکنندگان برق کشور، 7 درصد هزینه کمتری برای تولید پرداخته‌اند.

در عین حال، در این کاهش تورم فصلی که به کاهش نرخ در پاییز منجر شد، تورم نقطه به نقطه که در تابستان به بیش از 72 درصد رسیده بود، به 32 درصد کاهش یافت، همچنین تورم سالانه که در تابستان امسال معادل 45.2 درصد بود، با افزایشی ناچیز در پایان نه‌ماهه نخست امسال به 45.8 درصد افزایش یافت.

بخش خدمات به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش اقتصاد کشور، افزایش زیادی در هزینه تولید خود را تجربه کرده‌اند. این امر نشان می‌دهد که با چند فصل فاصله، تورم بخش خدمات برای مصرف‌کننده هم افزایش می‌دهد. در حالی در پاییز امسال، نرخ تورم تولیدکننده بخش خدمات معادل 8.9 درصد و در تابستان هم، شاخص تورم تولید در این بخش 12.6 درصد اعلام شده بود. همچنین بخش خدمات در کنار بخش معدن تنها 2 زیرگروه تولیدکننده هستند که در پاییز امسال تورم نقطه به نقطه بیش از 50 درصد باقی مانده است.

جهش تورم خدمات

بررسی عملکرد شاخص تولیدکننده نشان می‌دهد که از ابتدای روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، بیشترین تورمی که تولیدکننده کشور تجربه کرده، در ابتدای بهار 1401 با نرخ 49.7 درصد اعلام شده بود. همچنین بررسی وضعیت سال به سال تورم تولیدکننده هم مبین این نکته است که از سال 98 به این سو، هردم بر شدت تورم سالانه تولیدکننده کشور افزوده شده است. در واقع پس از خروج ایالات‌متحده از توافق برجام و بازگشت دوباره تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران، همواره تورم تولیدکننده بیش از 40 درصد بوده و در سال 1400 حتی به بیش از 54 درصد هم رسیده است. لازم به ذکر است، پیش از این مرکز آمار ایران در گزارشی جداگانه به وضعیت تورم تولیدکننده بخش صنعت در پاییز سال 1402 پرداخت. در فصل پاییز 1402، شاخص نرخ تولیدکننده بخش صنعت 1057.7 بوده است که نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) 2.3 درصد افزایش، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 35.0 درصد افزایش و در 4فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) 31.9 درصد افزایش داشته است. در فصل پاییز 1402، درصد تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش صنعت نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) 2، 3 درصد است که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل (7.1 درصد)، 4.8 واحد درصد کاهش داشته است. به‌عبارتی، میانگین نرخ دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به‌ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در فصل پاییز 1402 نسبت به فصل قبل، 2.3 درصد افزایش دارد.