تراز آب دریای خزر به کمترین میزان در قرن اخیر رسیده است

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دریای خزر در سال‌های اخیر توسط عواملی مختلفی از جمله آلودگی‌های نفتی، ورود فاضلاب، آلودگی‌های پلاستیکی و... تهدید می‌شود اما در میان همه تهدیدات «کاهش تراز آب» دریای خزر در حال حاضر اصلی‌ترین تهدید این دریا محسوب می‌شود.

در همین راستا سال 2020 میلادی، مقاله‌ای با عنوان «طرف دیگر سطح تراز آب دریاها» در نشریه نیچر آلمان چاپ شد که نتایج پژوهش‌های آن نشان می‌دهد، بر اساس سناریوهای مختلف، سطح آب دریای خزر تا پایان قرن حاضر 9 تا 18 متر پایین خواهد آمد! این پژوهش می‌گوید که دریای خزر با «فاجعه» روبرو است.

بر اساس این گزارش، طی سه دهه گذشته سطح دریای خزر مقداری افت کرده اما تبخیر زیاد آب، یخ نبستن دریای خزر طی زمستان در مناطق شمالی و عدم تعادل در میزان آب‌های ورودی باعث خواهد شد که تا پایان قرن حداقل 9 متر از سطح آب دریا کاهش یابد و این رقم حتی می‌تواند به 18 متر برسد.

گزارش یاد شده چنین سناریویی را تهدید زیست‌محیطی نامیده و می‌گوید سطح دریای خزر به صورت فزاینده‌ای پایین‌تر می‌آید و شتاب کاهش آب در حال افزایش است، با توجه به اینکه آب‌های بخش روسیه و ترکمنستان خزر، کم عمق است، با افت 9 متری آب حدود 24 درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد و اگر 18 متر آب افت کند، 34 درصد از سطح این دریاچه خشک خواهد شد!

در رابطه با علل اصلی این موضوع الهه موحدی؛ کارشناس محیط زیست به تسنیم گفت: دریای خزر در تاریخ خود نوسانات زیادی را داشته است و اگر به دوره‌های زمین شناسی بیش از 100 سال اخیر برسیم، می‌بینیم که این نوسان‌ها شدیدتر هم بوده است. ماهیت دریای خزر دریاچه است و تغییرات اقلیمی می‌تواند به شدت روی این دریاچه تاثیر بگذارد. در واقع اگر این تاثیر در دریاهای آزاد در حد میلی‌متر باشد در دریای خزر به چندین متر می‌رسد.

وی افزود: در دریای خزر دو دهه اخیر 2 متر کاهش تراز آب ثبت شده است و اکنون به کمترین مقدار خود یک قرن اخیر در تراز دریای خزر رسیده است.

این کارشناس با بیان اینکه کاهش ورودی آب نیز در کنار تغییر اقلیم به شدت روی کاهش تراز تاثیرگذار بوده است، اظهار کرد: سهم رودخانه‌های ما در دریای خزر بسیار کم است و 80 درصد آب خزر را ولگا می‌دهد اما علاوه بر ولگا ورودی‌های سایر رودخانه‌ها این حوزه نیز کم شده است. ولگا 300 میلیارد متر مکعب آب وارد دریای خزر می‌کند و تغییرات ورودی آب آن به خزر از همه موارد اثرگذارتر است.

موحدی با اشاره به بحث تبخیر دریای خزر نیز توضیح داد: دریای خزر یک دریاچه آب شیرین است و لذا تبخیر آن بالاتر از دریاهای شور است و یکی، دو درجه افزایش گرمایش جهانی تاثیر بسیار شدیدی بر تبخیر آب آن داشته است به طوری که داده‌های سازمان نقشه برداری نشان می‌دهد که این تبخیر می‌تواند 10 سانتی‌متر در سال باشد. البته بعضی سال‌ها این مقدار بیشتر و بعضی سال‌ها کمتر بوده است. به عنوان مثال در همین سال 2024 داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که تراز خزر نسبت به سال گذشته 20 سانتی‌متر کاهش داشته است.