"تراموا" گِرهی از حملونقل عمومی تهران باز می‌کند؟!/ به زودی آزادی تا تهرانپارس با تراموا؟!
بعد از چند سال خواب زمستانی شهر تهران و کاهش چشمگیر خدمات‌رسانی به مردم، مدیریت فعلی شهر تهران رونق خوبی در حوزه‌های مختلف از جمله حمل و نقل عمومی ایجاد کرده و اخبار این روزها حاکی از این است که به زودی پای "تراموا" به تهران باز خواهد شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، از زمانی که تهران یک دهکده کوچک بود، به چند دروازه محصور میشد و جمعیت اندکی داشت، 100 سال می‌گذرد؛ در آن سال‌ها تهرانی‌ها برای تردد روزانه خود، دغدغه‌ای نداشتند اما با روند رو به رشد جمعیت، ایجاد حمل و نقل عمومی و گسترش آن به امری ضروری تبدیل شد.
اکنون تهران که 16 درصد جمیت کشور را در خود جای داده است، 10 خط بی‌آر‌تی و بیش از 200 خط عادی اتوبوس دارد که یکی از شبکه‌های بزرگ حمل و نقل عمومی محسوب می‌شود، 250 کیلومتر خط مترو و 150 ایستگاه مترو فعال دارد و حدود 80 هزار تاکسی برای سفرهای درون‌شهری شهروندان خدمات‌رسانی می‌کنند.
اما با توجه به جمعیت انبوه کلانشهر تهران، ناوگان حمل و نقل فعلی جوابگوی نیاز مردم نیست ضمن اینکه به دلایلی از جمله ضعف عملکرد و فرصت‌سوزی های مدیریت شهری در ادوار گذشته، بی‌مهری‌های دولت‌های گذشته به مدیریت شهری تهران، تحریم‌ها و افزایش قمیت‌ها، حمل و نقل عمومی تهران با پسرفت مواجه شد و مدیریت شهری فعلی در تلاش است نه تنها وضعیت این حوزه را بهبود ببخشید بلکه خدمات جدید و بیشتری به مردم ارائه کند.
تهرانی ها آماده تغییر بزرگ در پایتخت
در این راستا، در ماه‌های گذشته صحبت از راه‌اندازی "تراموا" در تهران به صورت جدی مطرح شده و قرار است زمینه اجرای آن به سرعت فراهم شود؛ اینطور که به نظر می‌رسد بر خلاف تصمیماتی که در دوره‌های گذشته درباره مدهای جدید حمل و نقل عمومی مانند مونوریل و LRT مطرح شد اما به سرانجام نرسید، شهرداری تهران بر اجرای این پروژه اصرار دارد و با امضای تفاهمنامه‌ای با وزارت دفاع، رسماً در مسیر عملیاتی شدن قرار گرفته و تهرانی‌ها را آماده ایجاد یک تغییر بزرگ در شهر کرد.
بر اساس تفاهمنامه مذکور که 19 شهریور بین شهرداری و وزارت دفاع امضا شد، خط یک ترامواد حد فاصل میدان آزادی تا سه راه تهرانپارس با همکاری سازمان صنایع الکترونیک ایران و شهرداری تهران راه‌اندازی خواهد شد.
به گفته، دریادار امیر رستگاری مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیک (صاایران) وزارت دفاع، طول این خط تراموا حدود 34 کیلومتر است که 28 رام قطار در آن تردد خواهند داشت و می‌تواند حدود 55 تا 56 میلیون مسافر را در سال جابهجا کند.
وی با برشمردن برخی از مزیت‌های راه‌اندازی تراموا اظهار کرد: تراموا برقی است و در کاهش آلایندگی سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی‌های تهران بسیار مؤثر خواهد بود همچنین با توجه به عرض کم تراموا و افزایش پهنای خیابان، عبور و مرور در خیابان‌های آزادی، انقلاب و دماوند سهل‌تر خواهد شد.
تراموا می‌تواند 2 ساله به سرانجام برسد
دریادار رستگاری تصریح کرد: این پروژه طی مدت دو سال با سرمایه‌ای حدود 20 میلیون یورو انجام خواهد شد.
نکته حائز اهمیتی که باید مد نظر قرار داد این است که راه‌اندازی خطوط بی آر تی و توسعه مترو از مهمترین دستاوردهای دوره فعالیت محمدباقر قالیباف به عنوان شهردار تهران بود که نقش عمده‌ای در رفع نیاز مردم تهران داشت و اکنون راه‌اندازی تراموا می‌تواند به عنوان یک مکمل در حوزه حمل و نقل عمومی عمل کند اما این نقش مکمل، زمانی به خوبی محقق می‌شود که ما در حوزه‌های دیگر با مشکل مواجه نباشیم.
اما متأسفانه چندین سال از بحرانی شدن وضعیت اتوبوسرانی تهران می‌گذرد و تعداد اتوبوس‌های فعال در شهر از 3800 دستگاه به حدود 1200 دستگاه رسیده و از تعداد بسیاری از اتوبوس‌های بخش خصوصی نیز کاسته شده است بنابراین از یک سو با کمبود شدید ناوگان در حوزه اتوبوسرانی مواجه هستیم و از سوی دیگر تلاش و اولویت مدیریت شهری بر تکمیل خطوط نیمه کاره و توسعه مترو بوده است.
علاوه بر این شورای شهر هم هنوز مطالعاتی که شهرداری تهران از آن سخن می‌گوید را بررسی نکرده است و برخی مسئولان نیز مدعی هستند که راه‌اندازی تراموا جزو اولویت‌های تهران نیست!
سیدجعفر تشکری هاشمی در این باره به خبرنگار تسنیم، گفت: تراموا یک مُد حمل و نقلی در کنار سایر مدهای حمل و نقلی است که ظرفیتی شبیه به اتوبوس‌های بی آر تی فعلی را دارد.
وی ادامه داد: اما زمانی باید به سمت مدهای حمل و نقلی لوکس برویم که مدهای فعلی را بتوانیم به نحو مطلوبی اداره کنیم؛ در حال حاضر وضعیت اتوبوسرانی بسیار نامطلوب است و در حالی که باید 7 هزار دستگاه اتوبوس فعال داشته باشیم، تعداد اتوبوس‌ها به حدود 1200 دستگاه رسیده است که این وضعیت یک وضعیت بحرانی برای این حوزه محسوب می‌شود.
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران تصریح کرد: از سوی دیگر می‌دانیم که تراموا هزینه‌های بسیار سنگینی به شهرداری تهران تحمیل می‌کند زیرا یک مد حمل و نقلی گران‌قیمت است و همان ظرفیتی که تراموا ایجاد می‌کند را می‌توانیم با مبالغ کمتری، اتوبوسرانی را توسعه دهیم.
باید اولویت‌ها را در حمل و نقل عمومی مشخص کرد
وی با تأکید بر اینکه راه‌اندازی مدهای جدید حمل و نقل مانند تراموا هیچ ایرادی ندارد فقط باید اولویت‌ها را مشخص کرد، به خبرنگار تسنیم گفت: مدیریت شهری نباید در اجرای این طرح شتاب‌زده عمل کند به همین دلیل در جلسه هم‌اندیشی که با حضور زاکانی شهردار تهران داشتیم مفصل صحبت کردیم و گفتیم اجازه بدهند در وهله نخست مطالعات طرح جامع شهر تهران کامل شود چراکه بخشی از طرح جامع ترافیک شهر تهران، مربوط به طرح جامع ریلی است که باید اطلاعات آن استخراج و نیازمندی‌های شبکه انبوه‌بَر مترو و همچنین شبکه ریلی سبک مشخص شود؛ اگر نتیجه مطالعات به اجرای چنین طرحی منجر شد، بعد از تعیین اولویت‌ها باید به آن پرداخت.
وی تصریح کرد: ممکن است بسیاری از موارد در اسناد بالادستی موضوعی به عنوان نیاز پیش‌بینی شده باشد اما زمانی می‌توانیم آنها را اجرا کنیم که اولویت‌ها به درستی اجرا شده باشد.
با این حال برخی دیگر از اعضای شورای شهر نظرات و دیدگاه مثبتی نسبت به اجرای این طرح دارند و معتقد هستند از آنجایی که وضعیت حمل و نقل عمومی با تدابیر این دوره از مدیریت شهری رو به بهبودی است، ورود تراموا می‌تواند مفید باشد.
وضعیت مترو و اتوبوسرانی تهران رو بهبودی
حجت الاسلام سید محمد آقامیری؛ نایب‌رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای اسلامی شهر تهران نیز به عنوان یکی از موافقان اجرای تراموا در تهران به خبرنگار تسنیم گفت: در حوزه مترو نسبت به توان و امکانات موجود تا حدودی وضعیت مناسبی وجود دارد، اگرچه توقع بیش از این است و افزایش ظرفیت این ناوگان می‌تواند در افزایش مسافران نقش ایفا کند اما فعلاً به‌دلیل کمبود واگن تحقق آن مشکل است.
وی ادامه داد: با این حال قراردادی را که چندین سال روی زمین مانده بود، در این دوره از مدیریت شهری تهران احیا کردیم و بر اساس توافقی که با دولت داشتیم، واریز پیش‌پرداخت اولیه انجام شد؛ بر این اساس از یک‌سال آینده شاهد ورود تدریجی واگن‌های مترو خواهیم بود؛ قرارداد مذکور برای ورود 630 واگن بود که این رقم را به 790 دستگاه افزایش دادیم و شرکت طرف قرارداد نیز متعهد شد از یک سال دیگر واگن‌ها را ارائه دهد.
آقامیری با اشاره به وضعیت اتوبوسرانی تهران نیز تصریح کرد: در شهریور 1400، 1800 دستگاه اتوبوس به مدیریت فعلی شهری تهران تحویل داده شد که در ادامه مشخص شد 880 دستگاه از آنها فعال است با این حال اکنون تعداد اتوبوس‌های فعال را به حدود 2700 دستگاه اتوبوس ارتقا دادیم که بخشی از آن از طریق اورهال و بخشی دیگر از طریق خرید اتوبوس انجام شد.
وی گفت: طبق برنامه تنظیم‌شده نیز تاکنون قرارداد تولید 2500 دستگاه اتوبوس با شرکت‌های داخلی منعقد شده است و چشم‌انداز ما این است که طی 4 سال تعداد اتوبوس‌ها را به 7500 دستگاه اتوبوس افزایش دهیم. اگر تعداد اتوبوس‌ها را به 5000 دستگاه اتوبوس نیز افزایش دهیم هم یک جهش و رکورد در حوزه اتوبوسرانی محسوب می‌شود زیرا هیچ زمانی این تعداد اتوبوس در اختیار تهران نبوده است.
وی اظهار کرد: طبق مطالعات صورت‌گرفته، ممکن است تراموا به‌صورت ریلی نباشد و برای حرکت آن از چرخ‌های لاستیکی استفاده شود. برای تأمین برق آن نیز از خطوط شبکه‌ای عنکبوتی (یکی از انواع سیستم‌های انتقال برق) استفاده نشود بلکه از ایستگاه‌های شارژ القایی یا وایرلس استفاده شود و امکان شارژ داشته باشد. اگر از طریق شرکت‌های تولیدی و مطالعاتی مربوطه، چنین امکانی فراهم شود می‌توانیم آن را در سراسر تهران به‌کار بگیریم زیرا دیگر به ریل و شبکه کابل‌کشی نیازی نیست.
حرکت به سمت استفاده از ناوگان حمل و نقل ریلی، سیاست قطعی شهرداری تهران
وی افزود: ما از یک نقطه شروع می‌کنیم و بعد از بررسی و دریافت بازخوردهای آن و همچنین توجه به نکات مثبت و منفی، در نقاط دیگر نیز از آن بهره‌مند خواهیم شد اما به‌طور کلی حرکت شهرداری به‌سمت استفاده از ناوگان حملونقل برقی یک سیاست‌گذاری قطعی و مثبت است.
محسن هرمزی؛ سرپرست معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران نیز به خبرنگار تسنیم گفت: سازمان ترافیک شهرداری تهران با بهره‌گیری از یک کنسرسیوم (شرکتی بزرگ، متشکل از چند شرکت) بررسی و امکان‌سنجی احداث تراموا و پایش همه کریدورهای حمل و نقل در تهران را انجام داد که نتیجه آن احصا شده است و به شورای شهر ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: به موازات این کار در حال شناسایی پیمانکارانی بودیم که با مدل‌های مالی جدید به اجرای این طرح کمک کنند که یکی از آنها وزارت دفاع است زیرا توان خوبی در حوزه ساخت و تجهیزات جریان ضعیف و هم در حوزه اجرای سیویل (سیویل بخشی از مهندسی عمران است که وظیفه آن طراحی نقشه‌های مختلف زیرساختی و اجرایی لازم برای یک پروژه است) دارد، بنابراین یک تفاهم کلی بین شهرداری و وزارت دفاع صورت گرفت که راه‌اندازی تراموا یکی از بخش‌های این تفاهمنامه است.
عمر واگن‌های تراموا 3 برابر اتوبوس و هزینه آن یک‌پنجم ساخت مترو
هرمزی افزود: در حال حاضر این ضرورت احساس شده که در مسیری مانند خیابان آزادی سه‌راه تهرانپارس که سال‌هاست خطوط اتوبوسرانی در آن فعال است، مسافران بیشتری جابهجا کنیم، شهر را هوشمند و خدمت جدید و پاک ارائه کنیم. علاوه بر این تراموا آلودگی ندارد، عمر واگن‌های آن حدود 3 برابر بیشتر از اتوبوس است و هزینه آن نیز نسبت به ساخت خطوط مترو تقریبا یک‌پنجم است.
اگرچه راه‌اندازی تراموا در تهران با مخالفانی همراه است اما موافقان اجرای طرح از جمله مسئولان شهرداری تهران با اتکا به انجام مطالعات صورت گرفته اظهار نظر می‌کنند، با این حال باید بعد از تأیید نهایی مطالعات انجام شده می‌توان به این پاسخ دست یافت که آیا تراموا می‌تواند به عنوان یک مکمل در شبکه حمل و نقل عمومی، بهبودی در روند جا به جایی مسافران ایجاد و گرهی از مشکلات این حوزه باز کند؟
آیا تراموا با تغییر و تحول در چهره شهر، به عنوان دستاورد قابل قبولی در کارنامه کاری علیرضا زاکانی شهردار تهران جای می‌گیرد یا خیر.
ممکن است ساختار "تراموا" در تهران تغییر کندبه گزارش تسنیم، تراموا، نوعی قطار برقی شهری است که واگن‌های آن بر روی ریل‌هایی که در خیابان تعبیه شده‌اند، حرکت می‌کند و تامین برق آن یا از طریق اهرم‌های تعبیه شده در سقف تراموا یا از طریق ریل سوم تعبیه شده در میان دو ریل حرکت تراموا تامین می‌شود.