تعیین ضرب‌العجل، بهترین راه اجرای نسخه الکترونیکی
سال گذشته، محمد مهدی ناصحی، مدیرعامل بیمه سلامت با اشاره به وجود ضعف‌هایی در جریان نسخه نویسی الکترونیکی کشور اعلام کرد: «زیرساخت‌ها در بخش دولتی ضعیف است و در بخش خصوصی در زمینه سخت‌افزاری مشکلی وجود ندارد و در 96 درصد بخش‌های خصوصی موسسات طرف قرارداد، اتصال برقرار شده است اما در بخش دولتی در حوزه سرپایی این میزان کمتر است.»
یک سال از این اظهار نظر گذشته و همچنان وزارت بهداشت بر این اعتقاد است که اجرای نسخه الکترونیکی را همچنان باید با تاخیری 6 ماهه اجرا کرد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با این موضوع مخالفت کرد و در نهایت این پیشنهاد وزارت بهداشت این بار توسط رئیس جمهور مورد قبول واقع نشد و ابراهیم رئیسی بر لزوم اجرای پروژه نسخه الکترونیکی از اول دی ماه سال جاری خبر داد.
اجرای برنامه نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی الکترونیک در سازمان بیمه سلامت تا پایان آبان ماه 1400 به طور متوسط در کشور به 65 درصد و در آذر ماه به حدود 74 رسیده است. حالا با وجود همه این تغییر و تحولات بررسی جایگاه ایران در نسخه نویسی الکترونیکی خالی از لطف و اهمیت نیست. مدیرعامل دکترساینا با نگاهی از سوی بخش خصوصی این موضوع را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
اجباری شدن نسخه الکترونیکی و ورود به فضای الکترونیکی
مهدی خدادادی با اشاره به مصوبه مجلس مبنی بر اینکه از یکم دی ماه هیچ گونه خدمات سلامتی بدون نسخه الکترونیکی اجرایی نخواهد شد، گفت: «اجباری شدن نسخه الکترونیکی ما را به فضای کاملا الکترونیکی نسخه وارد کرد. نکته ای که درباره این موضوع وجود دارد توجه به دو حوزه نسخه نویسی و نسخ پیچی است.»
خدادادی با اشاره به تفاوت نسخه نویسی و نسخ پیچی گفت: «نسخ نویسی را پزشک انجام می‌دهد و نسخه پیچی موضوعی است که معمولا توسط داروخانه یا مراکز پاراکلینیکی پیگیری می‌شود. ما در حوزه نسخه نویسی و نسخه پیچی آنلاین فاصله زیادی با آنچه در دنیا در حال شکل گیری است نداریم. این موضوع البته در شرایطی است که به زمان مقرر شده برای پایان نسخه نویسی کاغذی پایبند باشیم.»
پیش به سوی نسخه الکترونیکی با حذف دفترچه بیمه کاغذی
او در پاسخ به این پرسش که آیا حذف دفترچه بیمه کاغذی کمکی به توسعه نسخه نویسی آنلاین کرده یا خیر گفت: «طبیعتا حذف دفترچه بیمه کاغذی کمک قابل توجهی به این موضوع کرده است. اساسا بنیان این موضوع از اسفند سال گذشته شکل گرفت.»
خدادادی با اشاره به اینکه یکی از اجزاء پرونده الکترونیکی سلامت، ثبت و ضبط رکوردهای سلامت است، گفت: «شروع رکورد سلامت، نسخه و نسخه پیچی است. اما ساختاری که نیاز است این اطلاعات را ثبت و ضبط کند و دیتای مربوط به روند سلامت افراد در آن ذخیره شود و مهم‌تر از آن در مراحل بعد مورد استفاده قرار بگیرد اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد.»
او با تاکید بر اینکه مهم‌تر از آرشیو و نگهداری این اطلاعات استفاده از آن است، گفت: «در حال حاضر ما در کشور سامانه پرونده الکترونیکی سلامت (سپاس) وجود دارد. این سامانه بیش از یک دهه است که رونمایی شده اما متاسفانه به دلیل چابک نبودن همچنان کارایی لازم را ندارد. مثال شاهد این روند هم راه‌اندازی وب سرویس و ورود به بیمه‌ها به ثبت جداگانه اطلاعات است.»
مدیرعامل دکترساینا با تاکید بر اینکه در حال حاضر، تبادل دیتا از یک دریچه واحد وجود ندارد گفت: «در حال حاضر ثبت و ضبط این دیتا از طریق کدملی انجام می‌شود، هرچند اگر برنامه‌ریزی درستی انجام شده بود این ثبت و ضبط به طور کامل از طریق درگاه سپاس انجام می‌شد.»
نگاهی به جریان زیرساخت‌های توسعه نسخه الکترونیکی
او همچنین با بررسی این موضوع که آیا اساسا زیرساخت‌های اجرای برنامه‌های نسخه الکترونیکی در کشور فراهم است یا خیر، گفت: «این زیرساخت‌ها تا حد خیلی خوبی فراهم است. اما بررسی میزان فراگیری این موضوع با توجه به مقاومتی که جامعه پزشکی برای تغییر دارد نیز باید به طور جداگانه این موضوع مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرد.»
به گفته او هیچ موضوعی مگر تعیین ضرب‌العجل و تاریخ مشخص نمی‌تواند به اجرایی شدن موضوع نسخه الکترونیکی کمک کند. به هر حال این پروژه تا جایی پیش رفته و همچنان، ضعف‌ها، نواقص و چالش‌هایی در این حوزه وجود دارند.
خدادادی با اشاره به اینکه همچنان برخی پزشکان اکانت بیمه خود را دریافت نکرده‌اند، گفت: «برخی مراکز درمانی همچنان به سامانه‌های مشخص شده متصل نیستند. برای مثال اگر به مراکز درمانی مراجعه کنید و پزشک نسخه‌ای بنویسد که تزریقات دارد، در صورت مراجعه بیمار به مرکزی دیگر، همچنان امکان بررسی اجزاء نسخه و توضیحات آن از طرف مراکز دیگر وجود ندارد. این موضوع به معنی نبود زیرساخت نیست، بلکه مراکز درمانی همچنان آموزش‌های لازم برای استفاده از این امکانات را ندیده‌اند یا شرایط برقراری ارتباط برایشان وجود ندارد.»
او با تاکید بر اینکه فرایند نسخه الکترونیکی متمرکز بر کنترل جریان مصرف دارو است، گفت: «حجم قابل توجهی دارو بی دلیل تجویز می‌شود و در مواردی حتی داروهایی بی‌رویه تجویز می‌شوند. متاسفانه دفترچه کاغذی به منزله دسته‌چکی در اختیار پزشکان بود که گاهی با بی‌توجهی از آن استفاده می‌شد و تعهدی هم در مورد آن وجود نداشت.»
مدیرعامل دکترساینا در بخش دیگری از توضیحات خود با اشاره به اینکه با استفاده از فرایند نسخه الکترونیکی، حجم داروها، میزان تجویز و همه مسائل مرتبط با آن، بیش از گذشته قابل رصد است، گفت: «این موضوع باعث کاهش پرداخت یارانه دولت روی داروهای خاص خواهد شد و کاملا قابلیت کنترل، رهگیری و بررسی است.»
به گفته او بعد از استقرار نسخه الکترونیکی گام به گام همه مسائل مرتبط به نظارت و کنترل توسط دولت مورد توجه قرار خواهد گرفت. به هر روی شروع فرایند درمان از طریق نسخه انجام می‌شود و اگر حاکمیت بتواند این موضوع را مدیریت کند، هزینه‌هایی که وارد نظام سلامت می‌شوند قابلیت کنترل و رهگیری بیشتری خواهند داشت.
چند قدم کوتاه تا اجرای یک پارچه نسخه الکترونیکی
اجرای برنامه نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی الکترونیک به عنوان پیش نیازی برای تشکیل و تکمیل پرونده الکترونیک سلامت در دو سال اخیر به طور جدی پیگیری شده است. برنامه‌هایی که اجرای آن بر اساس قانون بر عهده وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر پایه گذاشته شد تا به دور از تعارض منافع بتوانند این برنامه بزرگ ملی را اجرایی کنند.
نتیجه سپردن اجرای این برنامه به سازمان‌های بیمه‌گر پایه حسب قانون بودجه سال 1399 این شد که نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی الکترونیک تا پنجم آذر ماه 1400 در 22 استان بیش از 80 درصد محقق شده است و از بر اساس برنامه‌ریزی‌های عنوان شده باید از اول دی منتظر اجرای یکپارچه این طرح باشیم.