تنفس 76 روز هوای «قابل قبول» طی بهار امسال

طی بهار امسال هوای تهران هشت روز پاک، 76 روز قابل قبول و 9 روز ناسالم برای گروه‌های حساس بود. ازن، ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون و ذرات معلق کمتر از 10 میکرون به‌ترتیب شاخص‌ترین آلاینده‌های هوای پایتخت بودند.

طی بهار سال 1401 تهرانی‌ها دو روز هوای پاک، 62 روز هوای قابل قبول، 24 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، سه روز هوای ناسالم و دو روز هوای خطرناک تنفس کردند. در روز‌های آلوده پنج روز ازن، 10 روز ذرات معلق کمتر از 10 میکرون و 25 روز ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون آلاینده‌های پایتخت بودند.

سه ماهه اول1400 درحالی به پایان رسید که تهرانی‌ها طی 93 روز تنها دو روز هوای پاک تنفس کردند. 81 روز هوا قابل قبول و 10 روز ناسالم برای گروه‌های حساس بود. طی این مدت ازن و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون به ترتیب مهمترین آلاینده‌های هوای تهران بودند.

بهار سال 1399 تعداد روز‌های پاک تهران بیشتر بود به 15 روز رسید. طی این مدت تهرانی‌ها 72 روز هوای قابل قبول و شش روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس تنفس کردند. ازن و ذرات معلق کمتر 2.5 میکرون آلاینده‌های اصلی هوای تهران بودند.

سه ماه آغازین سال 1398، 25 روز هوا پاک، 61 روز قابل قبول و هفت روز ناسالم برای گروه‌های حساس به ثبت رسید. آلاینده‌های ازن و دی اکسید نیتروژن بیشتر سایر آلاینده‌ها در هوای پایتخت جولان دادند.

از «ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون» و «ازن» چه می‌دانیم؟ بر اساس این گزارش از سال 98 تا کنون ازن و ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بیش از سایر آلاینده‌ها هوای تهران را طی بهار آلوده کرده‌اند.

ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون دارای قطر 2.5 میکرون و یا کمتر است که تقریبا یک سی ام قطر موی انسان است و به عنوان ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شود. ترکیب شیمیایی ذرات بسته به محل، زمان و آب و هوا متفاوت است و منابع انتشار آن شامل انواع فعالیت‌های احتراقی (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاهی، سوزاندن چوب، و غیره) و فرایند‌های صنعتی خاص می‌شود. این ذرات هم به‌طور مستقیم ساطع می‌شوند و هم به شکل آلاینده ثانویه در جو شکل می‌گیرند.

به‌طور کلی عمده‌ترین منابع انتشار ذرات معلق نیز احتراق سوخت مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب، خودرو‌های دیزلی فاقد فیلتر دوده، فرایند‌های صنعتی و کشاورزی و انتشار از خودرو‌ها است. مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این آلاینده باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند.

بنا بر آخرین سیاهه انتشار شهر تهران، در تهران سالانه بیش از 10 هزار تن ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون تولید می‌شود. مطالعات سال 2018 بانک جهانی نیز نشان می‌دهد که آلودگی هوا سالانه 2.6 میلیارد دلار به تهران خسارت وارد می‌کند. این رقم برای کل کشور 7 میلیارد دلار گزارش شده است.

بر اساس این گزارش ازن آلاینده ثانویه‌ای است که پیش‌ساز‌های آن VOC‌ها یا همان ترکیبات آلی فرار و ناکس هستند. این آلاینده‌ها با تابش شدید و مستقیم نور خورشید آلاینده ازن را تولید می‌کنند. از سویی دیگر می‌توان گفت که به‌نوعی خودرو‌های دیزلی، موتورسیکلت‌های فرسوده و بخارات بنزین پیش‌ساز‌های ازن هستند همچنین استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها می‌تواند در افزایش غلظت ازن نقش داشته باشد.

علاوه بر این آلاینده ازن سبب کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مانند سرفه، تنگی نفس، تشدید آسم و سایر بیماری‌های ریوی می‌شود. ازن در مرگ ومیر زودرس نیز تاثیرگذار است.

اعداد شاخص کیفیت هوا چه می‌گویند؟ شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا 50 هوا پاک، از 51 تا 100 هوا سالم یا متوسط، از 101 تا 150 هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از 151 تا 200 هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از 201 تا 300 هوا بسیار ناسالم و از 301 تا 500 شرایط کیفی هوا خطرناک است.