جایگاه امام صادق (ع) نزد مستشرقان و دانشمندان غربی
یحیی جهانگیری سهروردی، استاد حوزه علمیه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس درباره جایگاه امام صادق (ع) نزد مستشرقین و خاورپژوهان گفت: خیلی مهم است که بدانیم چه روایتی از حضرت امام صادق (ع) نزد خاورپژوهان و مستشرقان وجود دارد. دانشمندان غربی با اغراض و اهداف مختلفی دست به تحقیق درمورد اسلام و به تبع آن تشیع می‌زنند، در این بین فهم تشیع و رفتار شیعیان متقدم و عصر حضور ائمه برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی افزود: در این بین برخی ائمه شیعه برای آنها در کانون توجه قرار دارد، نظیر امام مهدی (عج). تا به الآن پژوهش‌های زیادی در باب امام مهدی و قیام آخرالزمانی او از سوی مستشرقین صورت گرفته است. یکی دیگر از امامان شیعه که غربی‌ها بر او تمرکز و توجه بسیاری دارند، حضرت امام صادق است. از هاینتس هالم تا جان نورمن هالیستر و... همگی توجهات قابل توجهی به امام صادق داشته‌اند. اما چیزی که در راستای این توجهات مهم است بدانیم، علل توجه است و اینکه به چه دلیل این امام شیعه از جذابیت و اهمیت خاصی برای مستشرقین برخوردار است.
جهانگیری گفت: اولین آنها کثرت روایاتی است که از امام صادق (ع) چه در منابع شیعی و چه در مساند سنیان نقل شده است. حجم روایاتی که از امام صادق در کتب شیعی است نسبت به سایر ائمه افزایش چشمگیری دارد، به تعبیری ایشان در فرایند تولید علم و محتوا بسیار فعال بودند. همین مسأله موجب شده است که حضرت صادق (ع) در کانون توجه شرق‌شناسان اروپایی قرار بگیرد. دونالدسن یکی از مستشرقینی است که با اشاره به همین موضوع می‌گوید: «امام صادق (ع) از همه بیشتر روایات و منبع دینی را امام صادق (ع) تولید کرده است.»
استاد حوزه علمیه ادامه داد: ویژگی دیگری که امام صادق (ع) را برای مستشرقین با اهمیت کرده است و امثال نورمن هالیستر بدان اشاره دارد جنبه فکری ایشان است. هالیستر می‌گوید که امام صادق را به مثابه یک متفکر می‌بیند. او با اشاره به اینکه عصر امام صادق (ع)، زمانه مهم در کنش و واکنش‌های فکری است تصریح می‌کند که امام ضمن حفظ هویت شیعی و بازسازی و سامان دادن به آن، با سایر مسلمین هم در تعامل است و برای آن ها یک منبع دینی به حساب می‌آید. برای یک مستشرق جالب است، سایر اندیشمندان و متفکران مسلمان آن دوره که خود صاحب مکتب و مذهب هستند به امام صادق (ع) رجوع داشتند و از ایشان کسب علم می‌کردند. واصل بن عطا بنیانگذار مکتب اعتزال، مالک بن انس صاحب مذهب فقهی مالکیه، ابوحنیفه رئیس مذهب حنفی و... همگی شاگردان امام صادق (ع) بودند و این نشان می‌دهد که مکتب امام صادق (ع) کسانی را در خود جای داده بود که خود صاحبان نظر و علم بودند. مدرسه امام صادق (ع) در نظر هالیستر، یک مکتب شبه سقراطی است که در آن متفکران حاضرند و به تولید علم و نظر مشغول هستند.
او بیان کرد: یکی دیگر از جنبه‌های حیات امام صادق (ع) که برای مستشرقین از اهمیت بالایی برخوردار است و امثال هانتس هالم بدان توجه کرده اند، این است که امام صادق (ع) به شیعه هویت دوباره بخشیده و آنها را صاحب یک هویت مستقل کرده است. ما شاهد آن هستیم که شیعه را بعضا به نام «جعفری» خطاب می‌کنند یا اینکه فقه ما را فقه «جعفری» نامیدند، علت این کار در این است که تا پیش از امام صادق (ع)، هویت علمی و معرفتی شیعه به خوبی جا نیفتاده بود و در زمان ایشان و به دست خود امام صادق (ع) هویت علمی و فرهنگی شیعه ساخته و بازسازی می‌شود.
انتهای پیام /