جایگاه حافظ قرآن در کلام پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)

حسن رضاییان، کارشناس قرآنی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با تأکید بر جایگاه والای قرآن کریم در سنت اسلامی، حفظ و در سینه داشتن آیات نورانی را از نشانه‌های مهم علم حقیقی دانست و به تشریح دیدگاه‌های مفسران و روایات اهل بیت (ع) در این زمینه پرداخت.

او با اشاره به آیه شریفه «بَل هُوَ آیَات بَیِنَات فِی صُدُورِ الَذِینَ أُوتُوا العِلمَ وَمَا یَجحَدُ بِآیَاتِنَا اِلَا الظَالِمُونَ» (عنکبوت /49) گفت: بر اساس این آیه، نشانه علم حقیقی آن است که آیات روشن الهی بر دل و جان اهل معرفت بنشیند و آنان با تمام وجود حقانیت قرآن را درک کنند. این آیه تصریح می‌کند که قرآن تنها متنی مکتوب بر روی کاغذ نیست، بلکه حقیقت آن در سینه‌های مؤمنان جای دارد. بسیاری از مفسران نیز این بیان را اشاره‌ای روشن به سنت ارزشمند حفظ قرآن دانسته‌اند.

این کارشناس قرآنی ادامه داد: هرچند در متن قرآن اشاره مستقیم به واژه «حفظ» نیامده است، اما اشارات ضمنی فراوانی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را دلیل بر اهمیت این موضوع دانست. آیاتی که به قرائت قرآن در نماز تأکید می‌کنند، خود نشان می‌دهند که مؤمن باید آیات را در سینه داشته باشد. به همین دلیل بسیاری از مفسران، این اشارات را قریب به مضمون حفظ دانسته‌اند.

رضاییان در ادامه با استناد به تفسیر قرآن تصریح کرد: در ذیل آیه «وَلَقَد یَسَرنَا القُرآنَ لِلذِکرِ» (قمر /17) آمده است که مراد از «ذکر»، حفظ و قرائت آسان است، به گونه‌ای که کل قرآن می‌تواند از بر تلاوت شود. از این منظر، قرآن تنها کتاب آسمانی است که قابلیت حفظ کامل را دارد. شهید مطهری نیز در شرح همین آیه تأکید کرده است که «لِلذِکرِ» یعنی «للحفظ»، و این ظرفیت بی‌نظیر یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن محسوب می‌شود.

این استاد علوم قرآنی با اشاره به روایات اسلامی افزود: پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (ع) همواره بر انس با قرآن، تلاوت، تدبر، عمل و نیز حفظ آیات آن توصیه کرده‌اند. در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده است: «حَمَلَهُ القرآنُ عُرَفا اَهلِ الجَنَه وَ المجاهدون فی الله قُوادُ اَهلِ الجَنَه وَ الُرسُلُ سادَه اَهلِ الجَنَه»؛ حافظان قرآن عارفان اهل بهشت‌اند و در کنار مجاهدان راه خدا و پیامبران جایگاهی رفیع خواهند داشت. همچنین امام صادق (ع) فرمودند: «هر کس که قرآن را با تلاش و دشواری حفظ کند، دو پاداش خواهد داشت: یکی برای حفظ و دیگری برای تحمل سختی».

او با بیان اینکه قرآن، بزرگ‌ترین معجزه پیامبر اسلام (ص) است، افزود: کسی که قرآن را در جان خود جای دهد، گویی عصای موسی (ع) و دم مسیحای عیسی (ع) را به همراه دارد. بر همین اساس، در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «هر جوان مؤمنی که در ایام جوانی قرآن تلاوت کند، آیات آن با گوشت و خونش درمی‌آمیزد و قرآن در روز قیامت مدافع و نگهبان او خواهد بود». این روایت ارزشمند، به روشنی نشان می‌دهد که حافظ قرآن از جایگاهی بی‌بدیل در پیشگاه خداوند برخوردار است.

این کارشناس قرآنی در ادامه گفت: خانه‌هایی که در آن قرآن تلاوت می‌شود، آباد و نورانی‌اند و در عالم ملکوت شناخته می‌شوند. به همین دلیل، اهل قرآن کسانی هستند که با این کتاب الهی شب و روز خود را سپری می‌کنند، با آن به بستر می‌روند و با یاد خداوند برمی‌خیزند. قرآن به تعبیر آیه 191 سوره آل‌عمران، اهل ذکر و تفکر را پرورش می‌دهد؛ کسانی که در هر حال خدا را یاد کرده و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند. حافظان قرآن نیز از همین گروه‌اند که آیات الهی را پیوسته در دل خود حاضر دارند.

او در پایان با تأکید بر ضرورت انس بیشتر جامعه با قرآن خاطرنشان کرد: ورود به وادی قرآن، چه از رهگذر تلاوت و حفظ، چه در مسیر آموزش و عمل، سراسر خیر و برکت است. هر گام در این مسیر، سرمایه‌ای برای سعادت دنیا و آخرت است و انس با این کتاب آسمانی انسان را به کمال مطلوب و معرفت حقیقی الهی رهنمون می‌کند.