جایگاه عقل و عاطفه در مداحی، مدیحه‌سرایی و اشک ریختن در رثای امام حسین (ع)
هم تعقل در کمال انسان نقش دارد و هم تعطف. عواطف دینی نقش خاصی در انقلاب و تلطیف روح انسان دارد و گریه نتیجه انقلاب عواطف انسان است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حضور در مجلس اهل بیت علیهم السلام و هیأت امام حسین علیه السلام دارای شأن و مزلتی است که در روایات دینی بسیار بر آن تأکید شده است. از جمله در تاریخ اسلام در مورد نحوه عزاداری ائمه در رثای امام حسین علیه السلام مطالب قابل توجهی ثبت شده که نشان از منزلت و اهمیت این مراسم دارد.
خبرگزاری تسنیم در گفتگو با آیت الله تحریری، استاد حوزه و کارشناس اسلامی، به بررسی اهمیت شرکت در مجلس امام حسین علیه السلام و ضرورت‌های مداحی و مدیحه‌سرایی پرداخته است.
شرکت در هیئت‌ها؛ عامل تحول روحی و معنوی انسان
شرکت در مجالس اهل بیت علیهم السلام به خصوص امام حسین علیه السلام چقدر می‌تواند برای رشد معنوی به یاری انسان بیاید؟
توسل به اهل بیت علیهم السلام دارای مراتبی است. اولین و اصلی‌ترین رکن آن، که تدین انسان را شکل می‌دهد، اعتقاد به حقانیت ایشان بعد از پیغمبر اسلام (ص) است که ایشان را امام و جانشین به حق آن حضرت و راهنما در جمیع شئون زندگی بدانیم. سپس از ایشان راهنمایی بخواهیم و به آن عمل کنیم.
در همین رابطه شرکت در مجالسی که فضائل اهل بیت علیهم السلام را بیان می‌کنند و ظلم ظالمان به ایشان مطرح می‌شود، ضرورت دارد. در این مورد ابراز محبت به اهل بیت علیهم السلام و اظهار انزجار از دشمنان و غاصبین حق آنها بسیار مهم است که در مجالس دینی و هیئت‌ها ممکن می‌شود.
همین مجالس تأثیر بسیار عمیقی در صفای روح و ارتباط خالصانه با خدای متعال و حقیقت ائمه اطهار علیهم السلام دارد. در این مورد، شرکت در مجالس و هیئت‌ها هر اندازه خالصانه‌تر و بی‌پیرایه باشد، تحول اساسی در روح انسان ایجاد می‌کند.
دلیل زیبایی فوق‌العاده امام حسین (ع) در گودال قتلگاه چه بود؟ + فیلمبا این تفاسیر، می‌توان نتیجه گرفت هم ارتباط عقلانی با ائمه اطهار علیهم السلام لازم است و هم ارتباط عاطفی با ایشان.
همین طور است. شناختن شخصیت و جایگاه ائمه اطهار علیهم السلام از جمله امام حسین (ع) موجب می‌شود که انسان دانا و مؤمن نسبت به ایشان معرفت پیدا کند. همین معرفت در صورتی که کامل شود، زمینه برقراری ارتباط عاطفی و قلبی را فراهم می‌کند که به محبت بیشتر به ایشان و انزجار از دشمنان شان منجر می‌شود.
مطالب هیئت‌ها مستند باشد
ظلم ظالمان و غاصبان حق اهل بیت علیهم السلام و به خصوص امام حسین (ع) در مجالسی مطرح می‌شود و گاهی آنقدر گسترش پیدا می‌کند که روضه‌های باز و مکشوف خوانده می‌شود. به اعتقاد شما آیا این کار صحیح است و ضرورت دارد در هر مجلسی روضه‌های مکشوف خوانده شود و تمام وقایع به طور کامل شرح داده شود تا مخاطبان با آن حضرت ارتباط قلبی و معرفتی پیدا کنند؟
نکته مهمی است. در وهله اول باید مطالب به طور مستند مطرح شود و از اظهار مطالب اشتباه و بی‌اساس خودداری شود. در وهله دوم باید به اقتضای مجلس توجه شود. اصل، بازگو کردن ظلم ظالمان لازم است اما ضرورتی ندارد که جزئیات آن در همه اوقات و در تمام مجالس مطرح شود.
در اوقات خاص مانند روزهای محرم که ایجاد محبت نسبت به امام حسین (ع) می‌شود و زمینه افزایش بغض نسبت به دشمنان ایشان فراهم می‌شود، لازم است که مطالب کامل مطرح شود. اما شأن و منزلت اهل بیت علیهم السلام در هر حالی باید رعایت شود.
آیا مذاکره امام حسین (ع) با دشمن به معنی اعتماد بود؟ + فیلمنقش سخنران و منبری
نقش سخنران و منبری در این زمینه چه اندازه است و این افراد چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
مسیر اصلی این کار منبر است که زمینه تبلیغ را فراهم می‌کند و شامل بازگو کردن معارف اهل بیت علیهم السلام و ظلم ظالمان را بیان می‌کند. دوم نوشتن این‌ها هم نوعی تبلیغ است که باید از منابع صحیح استفاده شود.
منبری هم باید این گونه باشد. منبری باید اخلاص در کار داشته باشد که موجب می‌شود فعالیت تبلیغی او اثرگذار باشد. در عین حال باید به آنچه که در دین آمده عالم باشد. همچنین خودش معتقد و عامل به دستورات دین باشد. هر اندازه شخص در این زمینه‌ها موفق باشد، تأثیرگذاری گفتارش بیشتر خواهد بود.
شاهد این گفته این است که آنچه از دین و زندگی اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده از طریق منبری‌هایی با این صفات منتقل شده، مانند شیخ جعفر شوشتری، شیخ عباس قمی و بزرگان دیگری که عده‌ای از آنها از مراجع تقلید بوده‌اند.
سر مطهر امام حسین (ع) کجا دفن شده است؟نقش مداح و مدیحه‌سرا
نقش مداحان و مدیحه‌سرایان در تبیین صحیح زندگی و سیره اهل بیت علیهم السلام چه اندازه است؟
نقش مدیحه‌سرایی هم بسیار مهم است. در روایت‌ها نوشته شده که گاهی ائمه اطهار علیهم السلام، خودشان روضه می‌خواندند. گاهی پیغمبر اسلام (ص) روضه می‌خواند. پس روضه‌خوانی و مداحی بسیار مهم است و مداحان هم باید صفاتی مانند منبری و سخنران داشته باشند.
اول اینکه اخلاص داشته و قصد خودنمایی و رسیدن به پول و ثروت نداشته باشند که نه برای خود او فایده‌ای دارد و نه روضه‌هایش اثرگذار می‌شود. در عین حال باید روضه‌ها را از منابع صحیح بخواند. همچنین خودش باید اعتقاد به حقانیت اهل بیت علیهم السلام داشته باشد و به دانسته‌هایش عامل باشد. این‌ها موجب می‌شود که بر مخاطب اثر بگذارد و از او اشک بگیرد.
منزلت گریه در رثای امام حسین (ع)
به اشک ریختن در مجالس اهل بیت علیهم السلام اشاره کردید. تأثیر این گریه‌ها و اشک‌هایی که در محبت و یا رثای ائمه اطهار علیهم السلام و به ویژه امام حسین (ع) ریخته می‌شود، چه اندازه است و چقدر می‌تواند در صفای باطن مؤثر باشد؟
می دانیم که هم تعقل در کمال انسان نقش دارد و هم تعطف. انسان موجود یک بعدی نیست که تنها به تعقل بپردازد و به عبودیت و عاطفه دینی بی‌توجه باشد. به همین دلیل عواطف نقش خاصی در انقلاب و تلطیف روح انسان دارد و گریه هم در حقیقت برآورده شده و نتیجه انقلاب عواطف انسان است.
هر اندازه که انسان معرفت بیشتری نسبت به اهل بیت علیهم السلام، جایگاه ایشان نزد خدای متعال، دشمنی دشمنان و ظلم ستمگران به ایشان داشته باشد، اظهار محبت او به ایشان و اظهار انزجار او نسبت به دشمنان آنها بیشتر خواهد بود و جنبه تحریکی بیشتر در عواطف ما خواهد داشت.
گریه محصول تحریک عواطف است و به همین دلیل نقش بسیار مهمی در تصفیه روح و ایجاد انگیزه در پیروی از امام حسین (ع) و ارتباط قوی با آن حضرت دارد. به همین دلیل در روایت‌ها به گریه بر مظلوم اشاره شده که پاداش زیادی دارد. وقتی کسی بر مظلومیت مردم فلسطین اشکی بریزد، نزد خداوند متعال مأجور است. در این شرایط طبیعی است که اشک ریختن در محبت و مظلومیت اولیای الهی و از جمله امام حسین (ع) نقش بسیار مهمی دارد در کمال روحی انسان دارد.