جرقه ورود ایران به المپیک از کجا زده شد؟/«پرنس» اولین المپین بود

اولین حضور ورزش ایران در بازی‌های المپیک به سال 1900 میلادی باز می‌گردد؛ زمانیکه پادشاه قاجار پسر یکی از سفرای کشور در اروپا را به عنوان نماینده ایران به دومین دوره المپیک اعزام کرد.

خبرگزاری مهر - گروه ورزش: کمیته بین المللی المپیک (IOC) تا به امروز سی و یک دوره بازی های المپیک را برگزار کرده است و تا کمتر از یک هفته دیگر سی و دومین دوره این بازی ها را هم در توکیو آغاز می کند تا بعد از یک سال وقفه در استثنایی ترین شرایط آن را به سرانجام برساند.

از مجموع بازی های المپیک که تا به امروز در ادوار مختلف برگزار شده، ورزش ایران در 16 دوره حضور داشته است و در المپیک توکیو هم هفدهمین حضور خود را به ثبت می‌رساند. اولین «حضور رسمی» کاروان ایران در بازی های المپیک در بازی های 1948 لندن رقم خورد در حالیکه باید نام ایران نیم قرن قبل از آن (المپیک 1948 لندن) برای اولین بار در میان کشورهای شرکت کننده در بازی ها قرار گرفت.

دومین دوره المپیک و اولین حضور نماینده ای از ایران

اولین دوره بازی های المپیک (المپیک نوین) سال 1896 در یونان (آتن) برگزار شد، از آن سال به بعد این بازی ها هر چهار سال یک بار برگزار شد تا سال 1916 که به دلیل جنگ جهانی اول برگزاری بازی های المپیک در آلمان (برلین) لغو شد. به جز این جنگ جهانی دوم هم باعث لغو بازی های المپیک 1940 ژاپن (ساپورو) شد.

در این میان به تدریج برگزاری بازی های المپیک ساختار و چارچوب قانونمندری به خود گرفت طوریکه از المپیک 1908 لندن به بعد، ورزشکاران تحت مقررات خاصی با معرفی از سوی کشورهای عضو کمیته بین‌المللی المپیک حق شرکت در بازی های المپیک را پیدا می کردند در حالیکه تا پیش از آن ورزشکاران می توانستند به صورت انفرادی در این رویداد شرکت کنند کما اینکه اعزام کاروان ورزشی از سوی کشورها یا اعزام ورزشکاران انفرادی و دسته جمعی از سوی باشگاه های و اتحادیه های ورزشی (به خصوص در اروپا) برای حضور در المپیک رایج بود.

به همین دلیل بود که سال 1900 و به هنگام برگزاری دومین دوره المپیک نوین، نماینده ای از ایران عازم محل برگزاری بازی ها در فرانسه (پاریس) شد و باعث شد برای نخستین بار پرچم ایران در کنار دیگر شرکت کنندگان در المپیک به اهتزاز درآید.

اولین حضور ایران در بازی های المپیک در بازی های 1900 پاریس رقم خورد

«پرنس» اولین المپین ایران با انتخاب پادشاه قاجار

ورزش ایران همزمان با چهاردهمین دوره بازیهای المپیک که سال 1948 در لندن برگزار شد، یعنی پس از اینکه در کمیته بین المللی المپیک پذیرفته شد و نامش در کنار دیگر اعضای این کمیته قرار گرفت، به طور رسمی وارد بازی های المپیک شد. در واقع این اولین حضور رسمی کاروانی از ورزش ایران در بازی های المپیک بود اگرچه نقطه آغاز و پیشینه المپیکی ایران به همان بازی های 1900 فرانسه باز می گردد و دوره حکمرانی سلسله قاجار در ایران.

آن زمان نام «پرشیا» مورد استعمال خارجیان برای کشور ایران بود و مظفرالدین شاه شخص اول مملکت به حساب می آمد. وی «فریدون میرزا ملکم» که پدرش «میرزا ملکم خان ناظم الدوله» مسئولیت سفارت ایران در چند کشور اروپایی را برعهده داشت را برای حضور در المپیک 1900 معرفی کرد.

بدین ترتیب «فریدون میرزا ملکم» به عنوان یک دانشجوی ایرانی و اولین المپین از «پرشیا» راهی فرانسه شد و در مسابقات شمشیربازی اسلحه اپه با حریفانش به رقابت پرداخت. البته پیش از اینکه وی در این بازی ها شرکت کند، پدرش لقب افتخاری «پرنس» را برای او از شاه گرفت و در مقابل به رسم سپاس یک انگشتر برلیان به شاه داد.

اینگونه شد که تاریخ نگاران و از جمله «ویلیام مالون» رئیس جامعه بین المللی تاریخ نگاران المپیک (2004 - 2000) نام تنها نماینده ایران در المپیک 1900 پاریس را با لقب «پرنس» آورده است. «پرنس فریدون ملکم» در این بازی ها در کنار نمایندگان دیگر کشورهای شرکت کننده پرچم ایران را در استادیوم المپیک پاریس به اهتزاز در آورد.

گفته می شود 28 کشور که ایران هم یکی از آنها بود در المپیک 1900 فرانسه شرک داشتند؛ المپیکی که زنان برای نخستین بار اجازه شرکت در آن را پیدا کردند و برگزارکننده رقابت در دو رشته گلف و تنیس بودند.

اتفاقا همزمان با این بازی ها نمایشگاه بین المللی پاریس نیز برگزار شد و به همین دلیل «مظفر الدین شاه قاجار» در جریان بازیها و به خاطر بازدید از این نمایشگاه عازم فرانسه شد.

«پرنس فریدون ملکم» اولین المپین ورزش ایران بود

حضور ایران در همایش المپیک 1936 برلین

بعد از برگزاری المپیک 1900 فرانسه ورزش ایران نزدیک به نیم قرن (48 سال) در هیچ دوره دیگری از بازی ها شرکت نکرد. البته در این میان کمیته برگزاری بازی های المپیک 1936 آلمان زیر نظر «رایش سوم» علاقمند بود تا تمام کشورهای جهان در این بازیها شرکت کنند. حتی برای کشورهایی که در کمیته بین المللی عضویت نداشتند یا نمایندگان آنها در بازی ها غایب بودند، اردویی با نام «همایش تربیت بدنی و ورزش» ترتیب داده بود.

پیش از برگزاری این بازی ها (المپیک 1936 آلمان)، ایران که صاحب تشکیلات نیم بند شده بود، دعوت نامه شرکت در این اردو را با امضای سه مقام ارشد آلمانی دریافت کرد. در این دعوت نامه از 30 معلم ورزشی برای حضور در این برنامه دعوت شد. البته انتخاب معلمانی که آشنا به یکی از زبانهای انگلیسی، آلمانی یا فرانسه بودند، سخت بود. اما رضا شاه ماموریت رسیدگی به این برنامه را به اسماعیل مرآت سپرد و او هم با تعیین محمود وکیلی به عنوان سرپرست هیات اعزامی، 18 نفر از دانشجویان منتخب محصل در آلمان و فرانسه را برای شرکت در این گردهایی برگزید و اینگونه ایران در همایش جهانی تربیت بدنی المپیک 1936 برلین شرکت کرد.

شرکت این عده در فعالیت های اردویی و مسابقات ورزشی، حضور در کنگره تربیت بدنی و تماشای مسابقات و آشنایی با امور تدارکاتی و تشکیلاتی بازی ها به بالا بردن اطلاعات ورزشی شان و جنبش المپیک کمک زیادی کرد.

در کتاب «سرآمدان ورزش ایران» اینطور عنوان شده در سال های بعد از تجربه این عده در امر ورزش و به خصوص حضور متوالی در المپیک بهره گرفته شد؛ حضوری که به صورت رسمی از سال 1948 و المپیک لندن آغاز شد و به طور مستمر تا به امروز ادامه داشته است.