جرم مهسا زیبایی لباسِ پوشاننده او بود

عصرایران؛ هومان دوراندیش - درباره ماجرای غم‌انگیز دختر جوان - مهسا امینی - در چند روز اخیر سخنان بسیاری مطرح شده ولی شاید نکته‌ای روان شناسانه ناگفته باقی مانده باشد.

ویدیویی که پلیس از مهسا امینی منتشر کرده، به خوبی نشان می‌دهد پوشش این خانم جوان، حتی مطابق معیارهای سخت‌گیرانه جمهوری اسلامی، هیچ مشکلی نداشته است. لباسی کاملا پوشاننده بر تن داشته، با شالی بلند، بدون هیچ گونه بدن‌نمایی.

پس چرا او را بازداشت کردند؟ جواب این سؤال روشن است: دلیل بازداشت مهسا امینی، زیبایی لباسش بوده است. یک بار دیگر ویدیوی پلیس را نگاه کنید. لباس کاملا پوشاننده مهسا امینی، زیباست. و این زیبایی، ظاهرا فراتر از استانداردهای مربوط به پوشش زنان در کشور ماست.

یعنی زیبایی لباس یک زن، چیزی نیست که در الگوی رسمی جایی داشته باشد. حجاب مطلوب از نظر مقامات و نهادهای رسمی، لباسی سراسر مشکی است، فاقد قابلیت هیچ نوع جلب توجهی.

اگر کسی چادر مشکی نداشته باشد، یک گام از این "حجاب مطلوب" فاصله گرفته است. حالا اگر لباسش زیبا هم باشد، دو گام از حجاب مطلوب فاصله گرفته است. طبیعتا میزان زیبایی لباس - ولو لباسی کاملا پوشاننده - هر چه بیشتر باشد، فاصله گرفتن از "حجاب مطلوب" هم بیشتر می‌شود.

خانمی که، مطابق معیارهای گشت ارشاد، دو سه گام از حجاب مطلوب فاصله گرفته، اگر خودش هم جوان و زیبا باشد، احتمال برخورد با او بیشتر می‌شود.

بنابراین مسئله فقط "حجاب" نیست؛ "زیبایی" هم مسئله است. یعنی گشت ارشاد فقط با بی‌حجابی و "بدحجابی" مشکل ندارد؛ با زیبایی هم مشکل دارد. اگرچه این نکته تصریح نمی‌شود و حتی ممکن است ناهیان از منکر، نسبت به آن واقف نباشند، ولی واقعیت دارد و قابل انکار نیست. مطابق نگاه سنتی، "زیبایی دامِ ره است" و انسان، بویژه زنان، لباس و چهره‌شان هر چه نازیباتر باشد، ایمان دیگران کمتر بر باد می‌رود.

اینکه مرحوم شیخ صنعان با یک نظر به دختری ترسا عاشق او شد، علتش این بود که شیخ در عمرش زن زیبای چندانی ندیده نبود. در تاریخ ما، که به قول رضا براهنی "تاریخ مذکر بوده، زنان حضور چندانی در جامعه نداشتند. سعدی گفته است "چو زن راهِ بازار گیرد بزن / وگرنه تو در خانه بنشین چو زن".

به هر حال در جهان قدیم به دلایل و علل گوناگون چنین نگاهی به حضور زن در جامعه وجود داشته. غرض نقد گذشتگان نیست. نکته این است که سیاست‌گذاران در ایران امروز، جهان قدیم را بهتر و اخلاقی‌تر از جهان جدید می‌دانند.

از سوی دیگر کار به دستان دیندارانی نواندیش یا روشنفکر دینی نیستند که در پی ارائه قرائتی دموکراتیک از دین باشند. اما آن‌ها به خوبی می‌دانند که حضور زنان در جامعه گریزناپذیر است. ولی این ملاحظه برایشان اساسی و استراتژیک است که حضور زنان در جامعه، نباید مردان را به سرنوشت شیخ صنعان دچار سازد.

بنابراین زنان در سطح جامعه، علاوه بر رعایت پوشش کامل و کافی، حتی‌المقدور باید نازیبا هم باشند. نازیبایی لزوما به معنای زشت بودن یا پوشیدن لباس کثیف و نافرم نیست. نازیبایی یعنی نادیده ماندن هر گونه زیبایی. چه زیباییِ چهره چه زیباییِ لباس. نازیبایی یعنی فقدان ظهور هر گونه زیبایی.

این نگاه بنیادین، دلیل اصلی برخورد گشت ارشاد با بسیاری از زنان و دختران است. مهسا امینی هم دقیقا به همین دلیل بازداشت شد وگرنه پوشش او کامل بود. مانتویی مشکی و گشاد. ولی چون شال و مانتویش زیبا هم بود، گشت ارشاد او را بازداشت کرد و یکی از دردناک‌ترین فجایع دهه های اخیر رقم خورد.

قواعد "خشک و بدون تغییر" آموزش و پرورش چقدر موفق بوده؟ به قول مجید: "آقا اجازه، می‌شه اون تسبیح رو بذارید تو جیبتون" (فیلم)

ببینیید | خیره‌کننده‌ترین تصویری که از شکار پرندگان در دریا دیده‌اید / پنج میلیون پرنده مثل بمب‌افکن در آب شیرجه می‌زنند