جمع‌آوری کارت سوخت‌های آزاد مصرف بنزین را کاهش می‌دهد؟

به دنبال تصمیم دولت مبنی بر جمع‌آوری کارت‌های سوخت آزاد از جایگاه‌های بنزین، زمزمه‌هایی مبنی بر افزایش قیمت بنزین در آینده به گوش می‌رسد. هرچند سیاستگذار این موضوع را تکذیب کرده و دلیل جمع‌آوری کارت سوخت‌ها را مدیریت مصرف عنوان می‌کند اما همچنان به عنوان یکی از گزینه‌های روی میز مورد توجه جامعه و کارشناسان قرار گرفته است.

مصرف بالای بنزین در ایران بارها خبرساز شده و دلایل مختلفی نیز برای آن عنوان می‌شود. ابتدای سال جاری نیز بار دیگر مصرف روزانه بنزین در کشور رکورد زد. با این حال برنامه جدید دولت برای کنترل مصرف از طریق کاهش کارت‌های سوخت آزاد چقدر می‌تواند موفق باشد؟

مطابق اعلام مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآرده‌های نفتی، از یکم تا 19 فروردین‌ماه 1402 به طور میانگین روزانه 111 میلیون و 300 هزار لیتر بنزین در سراسر کشور مصرف شده است. همچنین در تاریخ 29اسفندماه 1401 رکورد بی‌سابقه مصرف بنزین با ثبت عدد 144 میلیون و 300 هزار لیتر شکسته شده است.

از طرف دیگر سخنگوی صنف جایگاهداران کشور اعلام کرده است که همه کارت‌های شخصی به جز بنزین 1500 تومانی که ماهانه 60 لیتر سهمیه دارد، 150 لیتر هم بنزین 3000 تومانی دارد که مردم می‌توانند استفاده کنند.

این یعنی هر ماشین در ماه 210لیتر سهمیه استفاده از بنزین دارد که معادل روزانه 7لیتر مصرف بنزین است. با فرض وجود حدود 20میلیون خودرو در کشور با مصرف 7 لیتر، روزانه حدود 140میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف خواهد شد که معادل همان رکوردی است که در اسفندماه 1401 ثبت شده است.

بنابراین جمع‌آوری کارت‌های سوخت آزاد در جایگاه به تنهایی نمی‌تواند مصرف بنزین را مدیریت کرده و یا آن را کاهش دهد و برای تحقق این هدف باید سهمیه بنزین آزاد یا همان 3هزارتومانی نیز در کارتهای سوخت کاهش یابد. از طرف دیگر یکی از راه‌های پیش روی سیاستگذار این است که پس از کاهش سهمیه 3هزارتومانی برای افراد، امکان مصرف بالاتر بنزین برای افراد با قیمت بیشتر را فراهم کند. اما سوالی که در این بین پیش می‌آید این است که آسیب این موضوع بیش از همه به چه کسانی وارد خواهد شد؟ برخی کارشناسان معتقدند در چنین شرایطی اقشار پایین دست جامعه که از خودرو به عنوان ابزاری برای کسب درآمد استفاده می‌کنند در چنین شرایطی بیشترین آسیب را خواهند دید و احتمال بروز برخی نارضایتی‌های اجتماعی نیز از این مسیر وجود دارد. در نتیجه این کارشناسان اعتقاد دارند اجرای سیاست جمع‌آوری کارت‌های سوخت چه با هدف مدیریت مصرف و چه افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی نمی‌تواند چندان راهگشا باشد. اما آیا این به بدین معناست که نباید اصلاحی در زمینه قیمت حامل‌های انرژی صورت بگیرد؟

در واقع باید گفت این موضوع که افزایش قیمت بنزین برای مصرف بیشتر مطابق روشی که ذکر شد آسیب‌هایی را به قشر ضعیف‌تر جامعه وارد می‌کند نادرست نیست. اما باید توجه کرد که در این شرایط و با توجه به میزان یارانه‌ای که برای مصرف بنزین با قیمت فعلی پرداخت می‌شود؛ دهک‌های بالای جامعه که مصرف بالایی داشته و یا چندین خودرو دارند بهره بسیار بیشتری می‌برند و اینگونه هزینه‌ای که سیاستگذار متحمل می‌شود بجای اصابت به جامعه هدف، به شکل غیر هدفمندی هدر می‌رود.

بنابراین به نظر می‌رسد یکی از گزینه‌های موجود که می‌توان به سیاستگذار پیشنهاد کرد، گفت‌وگو با جامعه و روشن کردن هزینه‌ای است که با ادامه شرایط موجود و اختصاص یارانه انرژی پرداخت خواهد شد. در صورت اقناع و همراهی عموم مردم می‌توان امید داشت که اصلاحات لازم در زمینه قیمت حامل‌های انرژی اثرگذار باشد.

بیشتر بخوانید:

• کارت سوخت تاکسی‌ها باطل می‌شود؟

35217