جنگ‌وجدال برای خرید خودرو
شروین اُشیدری - روزنامه نگار
مدت‌هاست مردم ایران نتوانسته‌اند، خرید خودرو به‌صورت مستقیم از درب کارخانه را تجربه کنند. بعد از قرعه‌کشی که اماواگرهای زیادی در آن وجود داشت و در برخی از موارد شایعاتی درباره تقلب در آن نیز مطرح شد، حال وزارت صنعت، معدن و تجارت نسخه جدیدی برای مردم پیچیده است. نسخه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت، عرضه خودرو در بورس کالا است، این در حالی است که خرید خودرو از بورس کالا مثل عبور از هفت‌خوان رستم است که بسیاری از شهروندان با آن آشنایی ندارند.
با نسخه جدید به‌جای رقابت بین خودروسازان، این مردم هستند که باید برای خرید یک خودرو در بورس جنگ‌وجدال داشته باشند، اما از آنجایی که هیچ‌وقت دست دلالان از بازار خودرو کوتاه نمی‌شود، در این میان، عده‌ای سودجو از پیچیده بودن شرایط سوءاستفاده می‌کنند و با دریافت مبلغی برای متقاضیان از بورس، خودرو خریداری می‌کنند. باتوجه به شواهد، ماجرای رانت‌های عجیب‌وغریب خرید خودرو در ایران پایانی ندارد.
قسمت بعدی آزادسازی واردات خودرو است که البته برای بسیاری از مردم معنای خاصی ندارد. باتوجه به افزایش نجومی قیمت خودروها، دیگر دست مردم از خرید همین مدل‌های داخلی و مونتاژی با قوانین عجیب‌وغریب کوتاه شده، چه برسد به مدل‌های خارجی جدید. اما نکته جالب توجه این است که نه‌تنها در بحث تولید خودرو، بلکه در زمینه واردات هم شاهد انحصار هستیم. وزارت صنعت، معدن و تجارت به چند شرکت که در بین آنها خودروسازان داخلی هم قرار دارند، مجوز واردات داده که به واسطه آن خودروسازان در بخش فروش محصولات وارداتی نیز از سود خوبی بهره‌مند می‌شوند. این در حالی است که اگر شما بودجه لازم برای خرید خودروهای وارداتی را نیز داشته باشید راهی جز بورس کالا ندارید. درباره خودروهای وارداتی صحبت از قیمت‌های 1 تا 1.5 میلیارد تومان است، اما به‌نظر می‌رسد قیمت‌هایی که برای این محصولات اعلام می‌شود، فراتر از این حرف‌ها باشد. در این زمینه باید گفت قیمت خودروهای وارداتی صفرکیلومتر مدل 97 در بازار بیش از 1.5 میلیارد تومان است.
البته سوالی که در این زمینه وجود دارد این است که سود حاصل از فروش این خودروها در بورس به جیب چه کسانی می‌رود؟
از بحث خودروهای داخلی و وارداتی هم که بگذریم، اشاره به مدل‌های مونتاژی نیز خالی از لطف نیست؛ بخشی که چینی‌ها از طریق آن توانسته‌اند بازار خودرو کشور را قبضه کنند. این در حالی است که علاوه بر خودروهای چینی که در ایران مونتاژ می‌شوند، مدل‌هایی از آنها به کشور وارد خواهند شد که برای خرید آنها با قیمت‌های معمولا میلیاردی هم باید از طریق بورس اقدام کنید. مشخص نیست آینده قیمت‌ها در بازار خودرو باتوجه به شرایط جدید عرضه خودرو در بورس به کدام سمت می‌رود، اما آنچه مسلم است، رانت‌های گسترده در این زمینه است که نمی‌تواند دست از این بازار پرسود بکشد، این در حالی است که سر بسیاری از متقاضیان واقعی خرید خودرو بی‌کلاه می‌ماند و مجبور به خرید از بازار آزاد با قیمت‌های چند برابری خواهند شد. شاید بتوان گفت تنها راه چاره در این شرایط افزایش تیراژ تولید و آزادسازی قیمت‌هاست تا همه بتوانند طعم خرید مستقیم خودرو از کارخانه در هر زمان که می‌خواهند را بچشند.