جهش درآمدهای پایدار مالیاتی در دولت سیزدهم

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، درآمدهای مالیاتی پایدار یکی از آرزوهای دیرین اقتصاددانان برای اقتصاد ایران بود. طبق تحقیق مرکز پژوهش‌های مجلس، مجموع درآمدهای مالیاتی در سال 1403 برابر 1,290 هزار میلیارد تومان است. این عدد با مصوب بخش اول قانون بودجه (1365 هزار میلیارد تومان) سازگار نیست. بدون مالیات بر واردات، این درآمدها به 1,147 هزار میلیارد تومان می‌رسد. نسبت به عملکرد سال 1402، این رقم %42+ افزایش داشته است.

البته، بخشی از افزایش درآمدهای مالیاتی مربوط به اصلاحات قانونی است. مهم‌ترین اصلاحات شامل رفع ابهام از معافیت واحدهای صنعتی و معدنی مناطق کمتر توسعه یافته با درآمد 50 هزار میلیارد تومان و افزایش 1 واحد درصدی نرخ مالیات بر ارزش افزوده با درآمد 55 هزار میلیارد تومان در سه فصل قابل وصول سال مالی 1403 است.

در سال جاری رشد اسمی اقتصاد که شامل تورم و رشد حقیقی است برای انتهای سال جاری به میزان 39 درصد پیش بینی می‌شود. بنابراین، افزایش درآمدها کمی بیش از این رشد خواهد بود. در سمت دیگر برای اولین بار، سهم درآمدهای مالیاتی از کل منابع عمومی %50 و از هزینه‌های جاری 69 درصد است. این دو تغییر از نقاط قوت لایحه محسوب می‌شوند. نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی (%4.43) از 4 سال گذشته بیش‌تر، اما هم چنان از حوالی سال‌های 1395 (%6.83) بسیار کمتر است. تحقق مالیات از خانه‌ها و خودروهای گران قیمت و واحدهای مسکونی خالی نیاز به تدابیری ویژه مخصوصاً در فراهم سازی زیرساخت دارد. در نهایت، اصلاح معافیت‌های مالیاتی، حرکت به سمت مالیات بر ثروت، تصویب مالیات بر مجموع درآمد و ادغام وظایف مالیات ستانی و دریافت حق بیمه مهم‌ترین پیشنهادهای گزارش هستند.

مالیات اشخاص حقوقی نسبت به سال گذشته به میزان 44 درصد افزایش یافته است، 35 درصد درآمدهای مالیاتی مربوط به اشخاص حقوقی و 36 درصد نیز مربوط به مالیات بر کالا و خدمات است، یکی از نکاتی که در این مالیات دیده شده تمرکز بر مالیات بر درآمد است و سازمان امور مالیاتی با رصد حساب‌های اشخاص حقوقی سعی دارد تمرکز بر واریزهای مستمر داشته باشد و از این رو درآمدهای واریزی با تعداد تراکنش بالا و مبلغ بالای یک میلیارد تومان در تیررس اخذ مالیات قرار گرفته‌اند.

جهش دولت سیزدهم در درآمدهای مالیاتی

درآمد مالیاتی در سال 1400 به میزان 25 درصد بودجه بود که میزان بسیار کمی است، در سال 1401 و با سیاست‌های جدید دولت سیزدهم این میزان به 35 درصد افزایش یافته و در سال 1402 به حدود 50 درصد رسید، حال آنکه در سال 1403 درآمدهای مالیاتی دولت به بالای 50 درصد افزایش یافت که قابل توجه است.

اقتصاد ایران در دهه 90 متوسط 30 درصد را برای درآمدهای مالیاتی در بودجه ثبت کرد، این وضعیت در حالی شکل گرفت که تقریباً 3 سال از دهه 90 فشار تحریمی بر روی اقتصاد ایران نبود و دولت‌های دهم و یازدهم می‌توانستند مالیات بیشتری اخذ کنند اما این اتفاق عملیاتی نشد.

در همین راستا بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان اخذ مالیات از سال 1397 تا 1402 سیر صعودی محسوسی یافته است به گونه‌ای که از مالیات 109 هزار میلیارد تومانی در سال 1397 به مالیات حدود 806 هزار میلیارد تومانی رسیده که بیانگر افزایش 740 درصدی است.