جهش فعالیت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت
توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان و استفاده حداکثری از توان داخلی در یک سال گذشته با رشد قابل‌توجهی همراه بوده است.
باشگاه خبرنگاران جوان صنعت نفت ایران در سال‌های اخیر با تمرکز بر توسعه فناوری‌های بومی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، مسیر تازه‌ای را در تأمین تجهیزات و کاهش وابستگی به خارج آغاز کرده است.
سیاست‌های دولت چهاردهم در این حوزه، نه‌فقط بر تولید بار اول کالا‌های راهبردی و استفاده از توان سازندگان داخلی متمرکز بوده، بلکه با امضای قرارداد‌های بزرگ و ایجاد زیرساخت‌های حمایتی، زمینه‌ساز جهشی کم‌سابقه در بومی‌سازی تجهیزات و صرفه‌جویی ارزی شده است.
در حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان، وزارت نفت در یک سال گذشته موفق به اخذ مجوز ساخت داخل 14 قلم کالای راهبردی با اعتباری بیش از 2 میلیارد دلار شده است. همچنین 25 قرارداد تولید بار اول کالا‌های راهبردی صنعت نفت به ارزش 48.3 میلیون دلار امضا شده است و هفت پروژه دیگر نیز به ارزش 16 میلیون دلار در آستانه امضای قرارداد قرار گرفته‌اند. این اقدام‌ها بخشی از برنامه دولت چهاردهم برای افزایش توان داخلی و بومی‌سازی تجهیزات کلیدی صنعت نفت به‌شمار می‌آید.
یکی از دستاورد‌های مهم این دوره، افزایش بیش از 2.5 برابری قرارداد‌های ساخت کالا‌های مورد نیاز صنعت نفت با تولیدکنندگان مستقر در استان خوزستان بوده است. این رشد چشمگیر نه‌تنها به توسعه صنعتی این استان کمک کرده، بلکه باعث تقویت زنجیره تأمین داخلی در سطح ملی نیز شده است.
وزارت نفت همچنین 313 پروژه تولید بار اول را شناسایی کرده که اجرای آنها می‌تواند جایگاه ایران را در حوزه فناوری‌های انرژی به شکل قابل‌توجهی ارتقا دهد. در همین زمینه بیش از یک‌هزار و 600 قلم کالای مورد نیاز شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به ارزش حدود سه هزار میلیارد تومان (3 همت) از شرکت‌های داخلی، به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان تأمین شده است. این اقدام افزون بر تقویت تولید داخل، سبب صرفه‌جویی ارزی معادل همین رقم شده است.
در بخش مهندسی ساخت کالا نیز تکمیل و ساخت حدود 200 قلم کالا با استفاده از توانمندی سازندگان داخلی و با محوریت شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده است. همزمان پیگیری ساخت بار اول، چهار هزار قلم کالای حیاتی از طریق سازندگان داخلی در دستور کار قرار دارد که این پروژه‌ها نقش مهمی در کاهش وابستگی خارجی ایفا می‌کنند.
یکی از پروژه‌های شاخص، طرح جایگزینی شناور‌های عملیاتی با شناور‌های ساخت داخل است که با اعتباری افزون بر 500 میلیون دلار پیش می‌رود. این طرح افزون بر تقویت صنایع دریایی کشور، سبب بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود.
در بُعد همکاری‌های علمی و تحقیقاتی، وزارت نفت تفاهم‌نامه‌هایی با معاونت علمی ریاست جمهوری، بنیاد ملی نخبگان و دانشگاه‌های معتبر کشور امضا کرده است. هدف این تفاهم‌نامه‌ها، حل مسائل مرتبط با حوزه‌های پالایش، عملیات، پروژه، لجستیک و توزیع با تکیه بر چالش‌های واقعی صنعت نفت است.
برای حمایت مالی از طرح‌های دانش‌بنیان در بخش پالایش، پیگیری تشکیل صندوق خطرپذیر شرکتی با هماهنگی شرکت‌های پالایش نفت در دستور کار قرار گرفته است. این صندوق می‌تواند تأمین مالی پروژه‌های نوآورانه را تسهیل کرده و ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نو را کاهش دهد.
در مجموع عملکرد وزارت نفت در توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان در یک سال گذشته نشان می‌دهد این وزارتخانه با برنامه‌ریزی دقیق و تعامل سازنده با بخش خصوصی و دانشگاه‌ها، مسیر دستیابی به خودکفایی صنعتی را با سرعت بیشتری طی می‌کند. این اقدام‌ها افزون بر کاهش وابستگی به واردات، زمینه لازم برای خلق ارزش افزوده داخلی و تقویت جایگاه ایران در صنعت نفت و گاز جهان را فراهم آورده است.
منبع: وزارت نفت