حافظ؛ شاعری که موسیقی می‌دانست و در موسیقی ماندگار شد

به گزارش ایسنا، «حافظ»، شاعری است که نامش به گوش هر ایرانی آشنا است و دیوان اشعار او در اکثر خانه‌های ایرانی یافت می‌شود. این شاعر نام آشنای ایرانی، چنان در فرهنگ و زندگی مردمان ایران زمین رخنه کرده است که هر کدام از ما حداقل یک بیت از او را حفظ هستیم، چه بسا که حتی ندانیم شعر از کیست.

گفته می‌شود حافظ علاوه بر آنکه شاعری پرآوازه بود، به موسیقی نیز اشراف کاملی داشته است. او همانطور که از نامش پیداست، بنا بر روایت‌های موجود، قرآن را به چهارده روایت مختلف از حفظ بوده است. حال از آنجایی که قرآن دارای نظم آهنگ واژگانی و سجع است، اعتقاد بر این است کسی که به این تعداد روایت قرآن را از بر بوده است، به دستگاه‌ها، آوازها و گوشه‌ها هم تسلط دقیقی داشته است.

چه بسا که حافظ در اشعار خود از کلمات و اصطلاحاتی چون «پرده، دستان، نغمه، نوا، قول، مقام، راه، فرود، ضرب، اصفهان، عراق، بم، زیر» استفاده کرده است و به کار بردن این کلمات در محل مناسب، خود می‌تواند دلیلی بر تسلط حافظ به موسیقی باشد.

یکی دیگر از دلایلی که می‌توان به تسلط حافظ به موسیقی نسبت داد، استفاده او از نام آلات موسیقی در اشعارش است؛ نام سازهایی همچون «دف، چنگ، رباب، عود، نای، طبل، ناقوس و کرنا».

حال بر این اساس گفته می‌شود که وزن و قافیه اشعار حافظ همچون اشعار مولانا و سعدی در دل خود دارای ریتم است و به همین جهت راحت‌تر می‌توان از آن در کار موسیقایی استفاده کرد. البته حافظ همچون مولانا و سعدی، از شهرت بسیاری هم در بین دیگر شعرا برخوردار است و شاید همین شهرت و البته استفاده‌های هنرمندان مطرح موسیقی از اشعار این شاعر، این جسارت و جرات را به سایر هنرمندان هم داده باشد که آنها نیز بهره بیشتری از آثار این سه شاعر کهن ایرانی ببرند. از طرفی زبان ساده و قابل فهم‌تر او برای عامه مردم هم می تواند دلیل دیگری برای استفاده از اشعار این شاعر، در آثار موسیقایی باشد.

البته می‌گویند که استفاده‌ی حافظ، از واژه‌های یک‌سیلابی و دوسیلابی، امکان تلفیق شعر و موسیقی را به میزان چشمگیری افزایش داده است که با هرگونه تغییر ساختاری در موسیقی کلاسیک ایران، قابلیت تلفیق دارد.

باید بر این نکته تأکید داشت که این به‌کارگیری واژه‌های یاد شده و مانند آن، مطلقا به ذوق موسیقایی سراینده بازگشت می‌کند؛ تاحدی که این تفکر به ذهن راه می‌یابد که احتمالا حافظ خود غزلیات خود را می‌خوانده و یا به خوانندگان زمان خود می‌سپرده و پس از تلفیق، احتمالا تصحیح نیز انجام می‌داده است.

به هر جهت، در موسیقی ایرانی، خواننده‌های بسیاری از محمدرضا شجریان و شهرام ناظری گرفته تا حتی خوانندگان پاپ مانند حجت اشرف‌زاده، از اشعار این شاعر پرآوازه‌ی ایرانی، بهره جسته‌اند، چه بسا که هنرمندانی مانند شجریان با آواز خود اشعار این شاعر ایرانی را به دل جامعه بردند و مردم را با آن مأنوس کردند.