حدس و گمان های بی جواب / تاثیرگذاری متغیرهای مختلف در میزان بارندگی

یکی از دردسرهایی که گریبان گیر وضعیت آب و هوای کشور شده, تغییرات اقلیم و خشک سالی است. همه ما می دانیم که اگر رطوبت وجود نداشته باشد وزش باد و خیزش گرد و غبار روی می‌دهد. به دلیل قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارش‌ها به‌عنوان ویژگی طبیعی اقلیم آن ازیک‌طرف و نیز بروز بحران گرمایش جوی و تغییرات اقلیمی مؤثر بر تغییر الگوهای دمایی و بارشی کشور و پیامدهای منفی آن در قالب رخداد رویدادهای اقلیمی همچون خشک سالی از طرف دیگر، سبب شده که کشور با تغییرات فراوانی در میزان و نوع نزولات جوی مواجه و وضعیت هیدرولوژی، حوضه‌های آبریز و منابع آبی داخلی نیز با کمبود در حجم و ذخیره آب‌های سطحی و زیرزمینی روبه رو شود.

فعالیت‌های انسانی و تغییر اقلیم بر سطح آب اقیانوس‌ها و دریا‌ها هم تاثیر می‌گذارد، به گونه‌ای که سبب آب شدن یخ در قطب، بالا آمدن آب دریا‌ها و از بین رفتن تعادل روی کره زمین شده است و هنگامی‌که پارامتر‌ها و بخش‌های مختلف روی کره زمین از تعادل خود خارج شوند، در بخشی از زمین خشکسالی‌های متعدد و در بخشی دیگر خارج از محدوده نرمال و طوفان‌های شدید رخ می‌دهد و زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اگر منظور از جنگ اقلیمی پیامدهای تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از افزایش دمای کره زمین باشد، کشورها می‌توانند به این مرحله از اختلاف نظر برسند چرا که پیامدهای آن موجب کاهش منابع آبی می‌شود همان‌طور که کشور ما یکی از اصلی‌ترین مناطق در زمین است که مشکل تنش آب دارد و بخشی از این تنش می‌تواند محتمل از پیامدهای تغییر اقلیم باشد.

داریوش گل‌علیزاده رییس تغییرات اقلیم و هوا سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره نقش مداخلات منطقه‌ای احتمالی در تغییرات بارندگی کشورمان اینچنین گفت: کشورمان امسال چهارمین سالی که وارد خشکسالی شده است بنابراین باید در این زمینه بررسی‌های بیشتر و دقیق تری انجام شود تا به نتیجه علمی برسیم.

چرا ایران نسبت به کشورهای دیگر بیشتر دچار کم بارشی شده است؟

او بیان کرد: آسیای غرب درگیر کم بارشی و تغییر اقلیم است. در میزان بارندگی و بروز آن متغیرهای زیادی تاثیرگذار است و صرفا اینکه ابرهای باران‌زا وارد کشور شده‌اند یا نه مطرح نیست در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا بتوانیم با تکیه بر آنها اظهارنظرهای علمی داشته باشیم.

گل علیزاده گفت: یکی از ملزومات باران وجود رطوبت برای تشکیل ابرهای باران‌زا است که به طور قطع مدیریت منابع آب بر این مسأله بی‌تاثیر نیست، یکی از مشکلات بزرگ کشور نحوه مدیریت منابع آب است از این منابع به درستی استفاده نمی‌کنیم.

او ادامه داد: همچنان برای کشاورزی، آبیاری فضای سبز و حتی ساخت و ساز از آب شرب استفاده می‌کنیم این یعنی اینکه هنوز تغییر اقلیم و تاثیر آن را باور نکرده‌ایم.

گل علیزاده گفت: یکی از موضوعات مطرح شده استفاده از فناوری‌های نوین و باروری ابرها است که کارشناسان آن را از ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار دادند، البته تا پیش از این هماهنگی بین دستگاه‌ها وجود نداشت و با وجود اینکه یک سری اقدامات پراکنده در این زمینه انجام شد، اما در صدد جمع‌بندی همه آنها هستیم اما مسأله این است که پراکندگی اطلاعات موجب تشویق جامعه می‌شود بنابراین باید اطلاعات درستی تزریق شود.

او تصریح کرد: نتایج به دست آمده از جلسات مختلف این بود که، برای تصمیم‌گیری‌های مهم در این زمینه به جمع‌بندی مناسبی برسیم و در نهایت پس از جمع‌بندی همه طرح‌هایی که در این زمینه انجام خواهند شد یک معیار مشخص برای سنجش داده‌ها و ارزیابی نتایج داشته باشیم و با توجه به اهمیت موضوع و بر اساس جمع‌بندی‌های این نشست تصمیم گرفته شد تا با کمک کارشناسان و متخصصان از تمام علوم مربوطه استفاده شود.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: به طور قطع یکی از پیامدهای اصلی تغییر اقلیم کم بارشی است که چند سالی است با آن مواجه هستیم با این وجود به دلیل نادیده گرفتن تغییر اقلیم، نتیجه این می‌شود که مسائلی همچون تغییر مسیر ابرهای باران‌زا مورد توجه قرار می‌گیرد در حالی که اطلاعات امروز نشان‌دهنده این است که کم بارشی و سیر نزولی بارندگی در همه کشورهای همسایه نیز وجود دارد اما همه اینها به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد، اگر به نتیجه برسیم که فناوری‌ها در کشور به کاهش تبعات تغییرات اقلیمی کمک می‌کند از این فناوری‌ها استفاده خواهیم کرد.

نداشتن معیارهای دقیق موجب پیش نرفتن ارزیابی های درست شده است

او بیان کرد: در گذشته نیز تجربیاتی وجود داشته اما به دلیل اینکه معیارهای مشخصی برای ارزیابی نداشتیم نتوانستیم به درستی از این طرح‌ها و تجربیات آن استفاده کنیم و به نتایج مثبتی دست یابیم به طور مثال وزارت نیرو مسئولیت استفاده از این فناوری‌ها را بر عهده دارد اما باید از همه ظرفیت‌های دستگاه‌های اجرایی استفاده شود تا ما بتوانیم به صورت هدفمند از این طرح‌ها بهره ببریم.

گل علیزاده گفت: توجیه اقتصادی اجرای این طرح‌ها نیز بسیار مهم است مبنی بر اینکه موضوعی که برای آن هزینه می‌شود چقدر برای کشور دستاورد دارد و همچنین ابعاد اجرای پروژه نیز بسیار مهم است. اما نکته مهم این است که هنوز به جمع‌بندی مناسبی نرسیده ایم که آیا در زمینه کم بارشی‌ها سیستم‌های بارشی دستکاری شده یا همان تاثیر تغییر اقلیم است.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: اگر قرار است اطلاعاتی برای تصمیم‌گیری‌های کلان کشور جمع آوری شود به دقت و جلسات بیشتری نیاز است، باید جلسات کارشناسی زیادی برگزار شود تا تصمیمات مناسبی برای رفع مشکلات گرفته شود اما اگر قرار باشد با یک جلسه برای موضوع به این مهمی به نتیجه برسیم به طور قطع با احتمال اشتباه بیشتری همراه خواهد بود.

ارزشمند بودن دانش در ارتقای کیفیت زندگی بشر 

او گفت: دانش تا زمانی که در خدمت مردم و در راستای ارتقای زندگی بشر باشد ارزشمند است اما وقتی نسبت به آن شناخت کافی نداریم باید با احتیاط کامل گام برداریم که خسارتی به محیط زیست کشور وارد نشود.

گل علیزاده تاکید کرد: در بسیاری از نقاط جهان مسئله تغییر اقلیم هنوز ناشناخته است، معمولاً هر مسأله علمی موافق و مخالف خود را دارد بنابراین رسیدن به جواب صحیح نیازمند بررسی‌های بیشتری است برای این منظور در زمینه بارش ها نیز میزان بارندگی 30 ساله کشورهای همسایه بررسی شد که نتیجه نشان داد آنها تحت تاثیر تغییر اقلیم با کم بارشی مواجه هستند. او گفت: به هر حال برای اظهارنظر درباره علت کم بارشی در کشور و نظر درباره گفته‌های اخیر مبنی بر دستکاری ابرها و جو نیاز به بررسی بیشتری داریم، از این رو این سلسله نشست‌ها به طور مداوم انجام خواهد شد و به محض رسیدن به نتیجه، دستاوردها در اختیار افکار عمومی قرار خواهد گرفت.