حذف مالیات بر خودروهای لوکس از بودجه 1405/ مالیات بر خودروهای لوکس، مالیات بر تورم است
اقتصادنیوز: بازاری که طی سالهای اخیر با ترکیبی از سیاستهای قیمتگذاری دستوری، محدودیت واردات، کاهش قدرت خرید خانوار و جهش های مکرر قیمتی مواجه بوده و عملا ظرفیت تحمل بار مالیاتی جدید را ندارد.
آمارهای غیررسمی و گزارشهای نظارتی نیز در سالهای گذشته نشان میداد که تحقق درآمدی این ردیف مالیاتی فاصله ای معنادار با ارقام درج شده در بودجه دارد. از سوی دیگر، تداوم درج این مالیات در بخش درآمدهای بودجه، عملا به یکی از مصادیق «درآمدهای اسمی و غیرقابلوصول» تبدیل شدهبود؛ درآمدهایی که نه تنها به بهبود تراز مالی دولت کمک نمیکرد، بلکه خود عاملی برای تشدید کسریبودجه پنهان بودند. در چنین شرایطی، حذف مالیات بر خودروهای لوکس از لایحه بودجه1405 را میتوان در چارچوب تلاش دولت برای واقعی سازی منابع، کاهش ارقام غیرقابلتحقق و انضباط بخشی به ساختار بودجهتحلیل کرد؛ رویکردی که در سایر بخشهای لایحه نیز نشانههایی از آن دیده میشود. همزمان، حذف این پایه مالیاتی را باید در بستر تحولات بازار خودرو نیز بررسی کرد.
بازاری که طی سالهای اخیر با ترکیبی از سیاستهای قیمتگذاری دستوری، محدودیت واردات، کاهش قدرت خرید خانوار و جهش های مکرر قیمتی مواجه بوده و عملا ظرفیت تحمل بار مالیاتی جدید را ندارد. اعمال یا حتی تهدید به اعمال مالیات بر خودروهایی که بخش بزرگی از آنها دیگر «کالای لوکس» بهمعنای واقعی نیستند، میتوانست به بی ثباتی بیشتر بازار، افزایش انگیزههای فرار مالیاتی و تشدید رفتارهای غیرشفاف منجر شود. از اینمنظر، حذف مالیات بر خودروهای لوکس نه به معنای عقبنشینی دولت از سیاست اخذ مالیات از دارایی، بلکه نشانه ای از بن بست یک سیاست ناکارآمد در شرایط اقتصاد بی ثبات ایران است؛ سیاستی که پیش از آنکه به ابزار عدالت مالیاتی تبدیل شود، قربانی تورم مزمن و نوسان های ساختاری اقتصاد شد.
وضعیت مالیات ستانی از خودروهای لوکس
آنچه مشخص است در بسیاری از کشورها، مالیات بر خودروهای لوکس بر اساس میزان ارزش بازار (قیمت روز)، حجم موتور یا سطح آلایندگی تعیین میشود اما در ایران ملاک، ارزش اسمی خودروست، بنابراین رویه ایران با الگوی جهانی مالیات ستانی فاصله دارد؛ زیرا ارزش اسمی در ایران تحتتاثیر شدید تورم است و نمیتواند منعکس کننده ثروت واقعی یا مصرف لوکس باشد، بنابراین اگر به وضعیت اخذ مالیات از خودروهای لوکس در ایران طی سالهای 1400 تا 1403 نگاهی شود، نشاندهنده نوساناتی قابلتوجه در تعداد مشمولان، مبلغ تعیین شده و میزان درآمد محقق شدهاست که حکایت از فاصله معناداری با اهداف پیشبینیشده در لوایح بودجه دارد.
در سال1400، با وجود 370هزار و 237 دستگاه خودرو و 177هزار و 598 مالک مشمول، مبلغ کل مالیات تعیین شده 19هزار و 983 میلیاردتومان بود که 15هزار و 630میلیاردتومان از آن بهعنوان مالیات پرداخت شد. این روند با 16هزار و 103مورد اعتراض همراه بود که مبلغ کل اعتراضات به سههزار و 334میلیاردتومان میرسید.
سال1401 شاهد افزایش چشمگیر در تعداد خودروها و مالکان مشمول بودیم. با 245هزار و 688خودرو و 234هزار و 51 مالک مشمول، مبلغ کل تعیین شده به 21هزار و 391میلیاردتومان افزایشیافت و 15هزار و 413میلیاردتومان وصول شد. این سال با ثبت 11هزار و 240 مورد اعتراض و مبلغ دوهزار و 26میلیاردتومان همراه بود.
در سال1402، تعداد خودروهای مشمول کاهشیافت اما مبلغ کل تعیین شده رکورد زد و به 28هزار و 244میلیاردتومان رسیدکه 17هزار و 361میلیاردتومان آن پرداخت شد. این میزان وصولی، بالاترین رقم درمیان چهار سالمورد بررسی است. تعداد اعتراضات 11هزار و 949 مورد به مبلغ سههزار و 635میلیاردتومان بودهاست.
سال 1403 با 212هزار و 205 خودرو و 196هزار و 630مالک مشمول، بیشترین مبلغ کل تعیین شده مالیات را به میزان 33هزار و 418میلیاردتومان به خود اختصاص داد، با اینحال میزان وصولی در این سال بهشدت افت کرد و تنها چهارهزار و 936میلیاردتومان از آن پرداخت شد. تعداد اعتراضات 9هزار و 726 مورد ثبت شدهاست.
جمع کل مالیات ستانی از خودروهای لوکس در دوره چهارساله نشان میدهد؛ در مجموع 993هزار و 413خودرو مشمول این مالیات بودهاند و مبلغ کل مالیات تعیین شده 103هزار و 38میلیاردتومان برآورد شدهاست.
از این مبلغ، 53هزار و 342میلیاردتومان وصولشده و 10هزار و 774میلیاردتومان نیز مورد اعتراض قرار گرفتهاست. همچنین درحالیکه در قانون بودجهسال1403 خودروهای لوکسی که ارزش آنها بیشتر از 3.5میلیاردتومان بود، مشمول یکدرصد مالیات میشدند، در بودجهسالجاری خودروهای بالای پنجمیلیاردتومان در این تور مالیاتی تعریف شدهاند.
چرا مالیات بر خودروهای لوکس حذف شد؟
در ادامه این دو پرسش که؛ حذف مالیات خودروهای لوکس با چه هدفی از سوی دولت در لایحه بودجه سالآینده گنجانده شده و آیا نگرانی مطرح شده مبنیبر تاثیر اخذ مالیات بر بی ثباتی بازار خودرو بجاست یا خیر را با نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و کارشناس مسائل بودجه درمیان گذاشتیم.
جعفر قادری، نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره حذف مالیات بر خودروهای لوکس در لایحه بودجه1405، به «دنیایاقتصاد» گفت: «در شرایط اقتصادی که کشور با تورم مزمن و لزوم تقویت پایه های درآمدی غیرتورمی دستوپنجه نرم میکند، نگاه دولت به درآمدهای مالیاتی باید بر تقویت پایه هایی متمرکز شود که کمترین اثر منفی را بر تولید و سرمایهگذاری داشتهباشند.» وی افزود: «بنابراین مالیات بر ثروت و داراییهای غیرمولد، مانند خودروهای گران قیمت، بهعنوان یک ابزار کارآمد مالیاتی از منظر اجتماعی مطرح میشود.» این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه اندازه گیری و اجرای مالیات بر برخی از داراییها پیچیده است، در اینباره ادامهداد: «خودروهای لوکس به دلیل ارزش مشخص و امکان پایش آسان، بستری فراهم میکنند که حذف مالیات بر آنها، آنهم در شرایط نیاز دولت به منابع، پرسش برانگیز است.»
قادری اضافه کرد: «دولت باید به جای حذف صورت مساله از طریق حذف کامل این پایه مالیاتی، تمرکز خود را بر رفع ایرادات اجرایی و اشکالات فنی در فرآیند اخذ آن قرار دهد.»
نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه نگرانی مطرح شده مبنیبر تاثیر اخذ مالیات بر بی ثباتی بازار خودرو فاقد وجاهت لازم است، اظهار کرد: «این مالیات ذاتا بهصورت تصاعدی و با کف قیمتی مشخص قابلاجراست. تعیین این کف قیمتی که باید به طور هوشمندانه توسط مجلس و دولت و متناسب با شرایط اقتصادی و نرخ تورم بازنگری شود، تضمین میکند که فشار مالیاتی صرفا بر خودروهای با ارزش بسیار بالا متمرکز شده و خودروهای طبقه متوسط و پایین از آن مستثنی میمانند.»
وی با تاکید بر اینکه حذف این پایه مالیاتی ممکن است در کوتاهمدت از سوی برخی ذینفعان حمایت شود، گفت: «با توجه به ظرفیت بالای درآمدی و کارکرد اجتماعی آن، انتظار میرود مجلس شورایاسلامی با اصرار بر بازگشت این سازوکار به فهرست درآمدهای مالیاتی، دولت را به اصلاح و تقویت نحوه اجرا وادارکرده و از صرفنظرکردن از یک منبع درآمدی مهم و عادلانه خودداری کند.» محمدتقی فیاضی، کارشناس مسائل بودجهدر پاسخ به چرایی حذف مالیات بر خودروهای لوکس به «دنیایاقتصاد» گفت: «عملکرد دولت در حوزه مالیات بر خانه های خالی نشانداد که به رغم مانورهای گسترده دولت و مجلس بر این طرح، اهداف پیشبینیشده چه از منظر درآمدزایی و چه بهعنوان ابزار سیاستی برای افزایش عرضه مسکن و کاهش قیمتها محقق نشد و در نهایت اجرای آن متوقف شد.»
وی با اشاره به اینکه کاهش محسوس ارقام مربوط بهفروش اموال دولتی این تصور را تقویت میکند که دولت در یک نگاه واقع بینانه به منابع درآمدی خود، این ارقام را در فهرست مالیاتی گنجانده است؛ نه آنکه از درآمد مالیاتی صرفنظر کردهباشد، اظهار کرد: «به نظر میرسد دولت بیشتر از منظر واقع گرایانه نسبت به ارقام بودجه، بهدنبال اجتناب از کسریبودجه ادعا شده و کنترل مصارف بودهاست.»
فیاضی در بررسی تاثیر اخذ مالیات از خودروهای لوکس، تصریح کرد: «در حوزه بازار خودروهای لوکس، بهنظر میرسد دولت با وضع تعرفههای بالا بر اساس حجم موتور، واردات بنزینسوپر با قیمت آزاد و عوارض قابلتوجه شماره گذاری، صاحبان این خودروها را بهشدت تحتفشار قرارداده و بهاصطلاح نقره داغ کردهاست. تنها عرضه بنزین به نرخ آزاد را میتوان تلاشی برای اعمال فشار کمتر و ارائه نوعی تخفیف تلقی کرد.»
این کارشناس مسائل بودجه با اشاره به اینکه مالیات بر خودروهای لوکس، اساسا مالیات بر تورم است، گفت: «در شرایط تورمی نرمال، این اقدام معنای اقتصادی پیدا نمیکند، زیرا دولت خود عاملی در ایجاد تورم است و سپس از این تورم مالیات اخذ میکند.» وی اضافه کرد: «اخذ مالیات مستقیم بر خودرو، برخلاف کشورهای بدوننفت که مالیات بر سوخت را اعمال میکنند، یک اقدام من درآوردی تلقی میشود که مبتنی بر تورم اسمی است، نه ارزش واقعی. این امر در مورد سایر داراییها مانند زمین متفاوت است، جاییکه ارزشافزوده ایجادشده توسط دولتهای محلی و شهرداری ها صرف امور عمرانی میشود، اما اینکه دولت 40 یا 50درصد تورم ایجاد کند و سپس از آن مالیات بگیرد، رویه ای است که بیشتر مختص ساختار دولت در ایران است.»
همچنین بخوانید- شمشیر دو لبه مالیاتها؛ رکود بخش صنعت عمیقتر خواهد شد | سهم تولید از جبران کسریهای بودجه دولت تا کجا باید ادامه پیدا کند؟
- مالیات لاکچریسوارها مشخص شد
- سخنگوی دولت: 136 ردیف بودجهای مورد بازبینی قرار گرفته و 70 ردیف اعتباری حذف شده است + فیلم
- رأیگیری درباره کلیات لایحه بودجه 1405 به تعویق افتاد؛ قالیباف: با بیش از دو سوم رای کلیات بودجه رد شد که بی سابقه بود / بودجه 1405 در این شرایط اقتصادی کشور یک آزمون بزرگ برای مجلس و دولت است
