خارجی‌ها چگونه صاحبخانه می‌شوند؟
برخی معتقدند حضور دولت در بازار مسکن با کلیدواژه مسکن اجتماعی منسوخ شده؛ در حالی که نگاهی به برنامه کشورهای دیگر به‌خوبی بیانگر حضور ویژه دولت‌ها در حوزه مسکن عمومی است.
روزنامه جام جم نوشت: «ساخت چهار میلیون مسکن، مهم‌ترین هدف دولت سیزدهم برای خانه‌دار کردن مردم است که البته شواهد موجود نشان می‌دهد، امور ساخت خانه‌ها به‌کندی پیش می‌رود. در این میان برخی معتقدند حضور دولت در بازار مسکن با کلیدواژه مسکن اجتماعی منسوخ شده؛ در حالی که نگاهی به برنامه کشورهای دیگر به‌خوبی بیانگر حضور ویژه دولت‌ها در حوزه مسکن عمومی است.
میلیون‌ها خانواده شهری در جهان با مشکل مسکن روبه‌رو هستند. آنها در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که سرویس بهداشتی کافی ندارند؛ نه برق دارند و نه مستحکم هستند. یافته‌های بین‌المللی نشان داد همان‌قدر که مسکن یک نیاز اساسی است، در کشورهای در حال توسعه، حدود 40 تا 75 درصد جمعیت شهرها در سکونتگاه‌های بدون امکانات و خدمات اولیه ساکن هستند. این عدد در جنوب صحرای آفریقا معادل 59درصد، در آمریکای لاتین حدود 30درصد و در منطقه آسیا 28درصد است. به همین دلیل دولت‌ها سال‌هاست به دنبال ساخت مسکن اجتماعی رفته‌اند.
صبر هشت‌ساله
ایتالیایی‌ها از سال 2008 به برنامه ساخت مسکن اجتماعی سرعت دادند. رم بخشی از بودجه عمومی خود را برای ساخت این منازل در نظر گرفته است تا با مشارکت با بخش عمومی و خصوصی، منازل قدیمی بازسازی شود و برای هشت سال به مردم کم‌درآمد و بی‌خانه، اجاره داده شود تا در نهایت به تملیک خودشان درآید. مسکن اجاره‌ای اجتماعی در حال حاضر حدود چهار درصد موجودی مسکن ملی را تشکیل می‌دهد. شهرداری‌ها صاحب این خانه‌ها هستند و در برخی موارد مستقیما آنها را مدیریت می‌کنند.
و حتی ژاپن
دولت ژاپن حدود 2.2 میلیون واحد مسکن اجتماعی دارد. این خانه‌ها با یارانه دولتی ساخته شده و توسط وزارت مسکن این کشور اداره می‌شود. این خانه‌ها در اختیار اقشار کم‌درآمد قرار می‌گیرد و حدود 5 درصد کل خانه‌های ژاپن را دربرمی‌گیرد.
کمک سوئیسی
در مقایسه با بسیاری از کشورهای اروپایی، سوئیس مسکن اجتماعی چندانی ندارد. با این حال، در چند سال گذشته اقداماتی برای تشویق انجمن‌های محلی برای سهم 10درصدی مسکن عمومی از ساخت‌وسازهای جدید صورت گرفته‌است؛ از جمله وام‌های کم‌بهره و تسهیل ارائه زمین.
مسکن یارانه‌ای
هلندی‌ها یکی از کشورهای مهم در ساخت مسکن اجتماعی هستند. دولت این کشور، منازلی را با نرخ یارانه‌ای به شهروندان ارائه می‌کند به این شکل که صاحبان این خانه‌ها، ماهانه 710 یورو به عنوان اقساط به دولت پرداخت می‌کنند و همه چیز زیر نظر صندوق مرکزی مسکن است. همچنین انجمن‌های مسکن، معروف به toegelaten instellingen، مسکن اجتماعی را مدیریت می‌کنند؛ چیزی بیش از 2.4 میلیون واحد مسکن در سراسر هلند.
کم‌درآمدهای بلژیکی
در کشور بلژیک، مسکن اجتماعی برای افراد کم‌درآمد اعم از افراد مجرد و متاهل ارائه می‌شود. سیستم مسکن اجتماعی در این کشور اروپایی 40سال است که به کار خود ادامه می‌دهد و شهرداری‌ها شرکت‌های دولتی و تعاونی‌های کارگری مسئولیت تامین منازل را بر عهده دارند. 280 هزار واحد مسکن اجتماعی در این کشور وجود دارد که سهمش از بازار، حدود 7درصد برآورد می‌شود.
گام موفق شیلی
در 30سال گذشته، شیلی گام‌های طولانی در اثبات دسترسی به مسکن ارزان قیمت برداشته است؛ طوری که سال 1992 حدود 25درصد مردم این کشور مستاجر بودند و در سال 2012 این رقم به 10درصد کاهش یافته‌است. مقررات مربوط به مسکن ارزان‌قیمت و اجتماعی در شیلی شامل یارانه به خانواده‌های کم‌درآمد و متوسط، طرح‌های اجاره‌ای برای خرید و یارانه‌های اجاره‌ای است. همچنین دولت شیلی، به منظور بازسازی منازل وام‌هایی کم‌بهره به مردم خود ارائه می‌کند.
خودیاری در مکزیک
در مکزیک، مسکن برای گروه‌های کم‌درآمد با رویکرد «خودیاری» ارائه می‌شود؛ جایی که خانواده‌ها نقش مهمی در ساخت خانه‌های خود یا مسکن اجتماعی دارند. در 10سال گذشته، چند برنامه برای کمک به مسکن اجتماعی یا ارزان‌قیمت معرفی شده که تا حدودی موفقیت‌آمیز بوده است. وام‌های مسکن برای ساخت منازل توسط مردم، از طریق بانک‌ها و موسسات مسکن آزاد، تامین می‌شود.
آمریکا چه می‌کند؟
مسکن اجتماعی در ایالات متحده اغلب به شکل «مسکن یارانه‌ای» است که توسط سازمان‌های فدرال، ایالتی و محلی اداره می‌شود. قیمت مسکن عمومی، اغلب کمتر از نرخ بازار است؛ فروش مسکن اجتماعی به خانوارها طوری طراحی شده که هر خانوار، تنها 30درصد از درآمدهای ماهانه خود را برای بازپرداخت وام مسکن اختصاص دهد. 300 انجمن مسکن، بیش از یک میلیون و 200 هزار خانه را مدیریت می‌کند. همچنین، واجد شرایط بودن برای مسکن عمومی در ایالات متحده بر اساس درآمد ناخالص سالانه، وضعیت شهروندی یا مهاجرت، یا کمک هزینه برای سالمندان، افراد دارای معلولیت یا خانواده‌هاست.»