دارو‌های افسردگی زیر ذره‌بین محققان ایرانی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF)، مشکلات روان‌شناختی و اعصاب در عصر جدید به یکی از معضلات و مشکلات انسان‌ها در جوامع مختلف تبدیل شده است. به همین دلیل، محققان و پژوهشگران برای بررسی و کاهش عوارض این بیماری‌ها تلاش می‌کنند و در این راه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز محققان را تنها نمی‌گذارد و از طرح‌های پژوهشی با این موضوع، حمایت می‌کند. «بررسی تأثیر آریپیپرازول بر بیان ژن CACNA1C (کدکننده کانال کلسیمی نوع Ca v1.2)، در مدل افسردگی موش صحرایی نر» عنوان طرحی است که سمیه دشتی در قالب رساله دکتری با راهنمایی آرزو نهاوندی انجام داده است و صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز از آن حمایت کرده است. سمیه دشتی دکتری تخصصی علوم پایه - فیزیولوژی از دانشگاه علوم پزشکی ایران دارد و کارشناسی ارشد خود را هم در همین رشته و از همین دانشگاه دریافت کرده است. وی درباره این طرح گفت: 13 آذرماه سال 97 طرح را در قالب رساله دکتری به سامانه صندوق ارسال کردم و پس از گذراندن فرایند ارزیابی و داوری در 27 دی‌ماه همان سال به تصویب کمیته تخصصی رسید. در اردیبهشت‌ماه سال 98 قرارداد همکاری و حمایت صندوق با طرح من منعقد شد و توانستم طی مدت‌زمان تعیین شده، طرح را به پایان برسانم. دشتی در ابتدا درباره علت انتخاب این طرح توضیح داد: افسردگی مزمن و مقاوم به درمان، در فهرست 5 بیماری شایع در دنیا قرار دارد و عدم کنترل این شرایط، پزشکان را مجبور به استفاده از راه‌های درمانی مختلف می‌کند که ممکن است موجب بروز عوارض شدید در بیمار شوند. از جمله این روش‌ها می‌توان به شوک‌درمانی اشاره کرد که خود با ایجاد آسیب به نورون‌ها، سبب فراموشی با درجات مختلف و یا کاهش قدرت شناختی می‌شود. وی در ادامه بیان کرد: این بیماری که متأسفانه، جریان شیوع آن در جهان رو به افزایش است، با ایجاد مشکلات عاطفی، رفتاری و جسمی موجب مختل‌شدن زندگی بیمار می‌شود و به همین دلیل تشخیص و درمان آن اهمیت زیادی دارد. دشتی درباره علائم افسردگی گفت: از علائم شایع افسردگی می‌توان به بی‌حوصلگی، عدم وجود توانایی در لذت‌بردن، احساس ناامیدی، گوشه‌گیری اجتماعی، احساس بی‌ارزش بودن و اختلال در تمرکز و ناتوانی در تصمیم‌گیری اشاره کرد. همچنین اختلالات خواب نظیر بی‌خوابی یا خواب زیاد، اختلالات تغذیه مانند بی‌اشت‌هایی یا پرخوری، یبوست، ازدست‌دادن میل جنسی، درد‌های مختلف جسمی و در نهایت اقدام به خودکشی و یا دیگرکشی از دیگر عوارض ابتلاء به افسردگی محسوب می‌شوند که همگی حاکی از این موضوع هستند که افسردگی باید سریعاً تشخیص داده و درمان شود. وی در ادامه بیان کرد: بااین‌حال، افسردگی یک اختلال شایع روان‌شناختی پیچیده، چندعاملی و اغلب مزمن است و شیوع افسردگی در کل جهان رو به افزایش است. این بیماری با ایجاد مشکلات عاطفی، رفتاری و جسمی، و مختل کردن زندگی فرد بیمار و تأثیر آن در زندگی افراد خانواده، سبب تحمیل هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری بر جامعه می‌شود. این محقق و پژوهشگر درباره درمان افسردگی گفت: درمان افسردگی، در بیش از 30% موارد با شکست مواجه می‌شود که می‌توان آن را به پیچیدگی مکانیسم ایجاد آن مرتبط دانست؛ ازاین‌رو مطالعات در مورد مکانیسم‌های مولکولی و سلولی این بیماری همچنان ادامه دارد. وی اضافه کرد: افسردگی مقاوم به درمان، بخش بزرگی از موارد افسردگی را به خود اختصاص داده است. آریپیپرازول، یک داروی آنتی سایکوتیک، در حال حاضر خط اول درمان شیزوفرنی محسوب می‌شود که در سال 2007، از طرف FDA، برای تجویز در درمان افسردگی مقاوم به درمان مورد تأیید قرار گرفت. البته مکانیسم عمل آریپیپرازول، در درمان افسردگی هنوز کاملاً شناخته شده نیست و به همین دلیل به این فکر افتادم که اثر آریپیپرازول را بر بیان ژن CACNA1C در مدل افسردگی موش صحرایی، بررسی کنم. چراکه یافتن این رابطه احتمالی، قدم بزرگی در جهت کشف بهتر پاتوفیزیولوژی افسردگی است و همچنین باتوجه‌به مدل مطرح شده در این پژوهش، می‌توان آریپیپرازول را در درمان سایر بیماری‌های مرتبط با افسردگی و استرس استفاده کرد. وی در پایان خاطرنشان کرد: تعیین رفتار اضطرابی و تعیین رفتار بی‌حرکتی به دنبال درمان با آریپیپرازول در مدل افسردگی موش صحرایی نر به دنبال درمان با آریپیپرازول در مدل افسردگی موش صحرایی نر از جمله اهدافی بود که در این طرح دنبال شد و خوشبختانه به نتیجه مطلوب رسید.