داستان پر فراز و فرود سلبریتی بازار خودرو

نزدیک به یک هفته پس از درج ارقام نجومی برای قیمت پراید در سایت‌های خرید و فروش کالا، حالا دستور ممنوعیت درج قیمت در وبسایت‌ها مانند بهار و تابستان سال گذشته، صادر شده است. ظاهرا با ارایه ارقام نجومی برای خودروی ارزان‌قیمتی به نام پرایدبار دیگر دلیل این کار عنوان شده است.

به گزارش اعتماد، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو هم گفته است «بالاترین قیمتی که برای پراید معامله شده، 73 میلیون تومان است» و به گفته وی «از این بالاتر کسی برای خرید اقدام نکرده است.» ضمن اینکه «بازار خودرو هم مثل خیلی از بازارهای دیگر با کمبود مشتری و رکود مواجه است و اصولا خرید و فروش چندانی نیز در آن صورت نمی‌گیرد که بتوان بر اساس آن، چشم‌اندازی درباره قیمت‌ها داشت.» همه می‌دانیم که قیمت خودرو در سال‌های گذشته مدام در حال افزایش بوده است و این افزایش قیمت منحصر به خودروی پراید نیست. هرچند که طی روزهای گذشته فضای شبکه‌های اجتماعی، پر از طعنه‌های بی‌شمار برای افزایش قیمت پراید و «غیرمعمولی» خواندن آن بوده است. این موضوع درست است که خودروی «شهری» پراید، در سبد مصرفی خانوار به عنوان خودروی ارزان‌قیمت جای داشته است و عدد 80 تا 90 میلیون برای آن، عدد بزرگی است. اما در طول سال‌های گذشته فقط پراید نبوده که قیمت آن بالاتر رفته و تمام خودروها با افزایش‌قیمت چندبرابری همراه بوده‌اند؛ اگر پراید از 7 میلیون تومان به 70 میلیون تومان رسیده است، خودرویی همچون تویوتا پرادو نیز از 80 میلیون به 1 میلیارد تومان افزایش‌قیمت داشته است.

قیمت ارز و ارزش ریال

حالا که این گزارش نوشته می‌شود؛ چند وقتی هست که استقبال از بورس بالا رفته و سرمایه‌های سرگردان به سمت بازارهای سکه و ارز حمله نکرده است. اما از میانه‌های نیمه دوم سال گذشته، نقدینگی سرگردان به سمت بازارهای موازی ارز و سکه نیز رفت و قیمت دلار را تا سطح کنونی نیز بالا برد. اما سوءتفاهم بزرگ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در انعکاس قیمت دلار نیز همزمان بروز کرد. در زمان اعلام یک «نرخ» برای دلار، از یک عدد به ریال یا تومان استفاده می‌شود. در واقع خریدار عددی را به «تومان» پرداخت می‌کند و عددی را به «دلار» تحویل می‌گیرد. اینجا یک معامله انجام شده؛ اما وقتی این عدد «ریال» همچنان بالاتر از روز قبل است از «ارزش» آن کاسته شده است. در واقع این «دلار» نیست که قیمت آن بالا رفته است؛ این «ریال» است که از ارزش آن کاسته شده است. حالا با این مقدمه، به چند نمونه بارز از کاهش ارزش ریال و تاثیر آن بر قیمت کالای مصرفی مانند خودرو بپردازیم. به ظاهر قیمت پراید نسبت به 12 سال پیش بیش از 11 برابر شده، اما برای پیدا کردن ارزش واقعی محصول در گذر زمان، نیاز به شاخصی ثابت داریم که ارزش خودش مثل ریال متغیر نباشد: سکه، دلار یا آپارتمان.

پراید یا آپارتمان؟

آن‌گونه که مرکز آمار ایران در گزارش‌های سالانه خود عنوان کرده، در سال 73، قیمت یک آپارتمان 45 متری در تهران با قیمت یک پراید مساوی بوده است. در سال 80، با پول پراید می‌شد 22.5 متر از بهای یک آپارتمان را پرداخت. 5 سال بعد، فقط کمی بیش از 8 متر از قیمت یک آپارتمان را پوشش می‌داد. در سال 90، همزمان با افزایش تحریم‌ها و در رفتن «فنر ارز»، قیمت یک پراید با 3.7 متر از یک آپارتمان در تهران برابری می‌کرد و گرچه 5 سال بعد، ارزش پول ملی کمی تقویت شده اما امسال با قیمت یک پراید تنها می‌شود یک متر آپارتمان در تهران را پوشش داد.

پراید یا سکه؟

علاوه بر دلار، کالای دیگری که در بازار غیررسمی برای تبدیل ریال به احسن و کاهش ارزش پول به دلیل تورم محبوبیت داشت؛ «سکه» است. تقریبا 20 سال پیش با پول یک پراید می‌شد 113 سکه در بازار آزاد خرید. اما به فاصله 5سال از سال‌های 80 تا 85 اتفاقاتی افتاد که این عدد را تقریبا یک سوم کرد. یعنی در سال 85، درست یک سال پس از قدرت گرفتن تیم اقتصادی احمدی‌نژاد، قیمت یک پراید با 46 سکه برابری می‌کرد. 5 سال بعد از این، یعنی در سال 90 که ارزش پول ملی به شدت افت پیدا کرد؛ وضعیت از این هم بدتر شد و با پول یک پراید می‌شد 12 سکه خرید. گرچه این عدد در سال 95 دوبرابر شد اما حالا کار به جایی رسیده که با پول پراید می‌شود فقط 11 سکه خرید.

پراید یا دلار؟

با نرخ دلار فعلی، قیمت یک پراید 2389دلار است. عددی که در سال 80 یعنی نزدیک به 20 سال پیش، بیش از 8هزار دلار بوده است. 10 سال قبل، با همین پول پراید «فعلی» می‌شد 6 پژو 206 خرید. می‌شد یک بی‌ام‌و مدل ایکس3 داشت یا اصلا راه دور نرویم... می‌شد 11 عدد پراید خرید.

قیمت پراید و تورم

بررسی روند نرخ تورم در طول هفت سال ابتدایی دهه 90 نشان می‌دهد بی‌ثباتی سیاست‌گذاری پولی و مالی نسبت به مقوله تورم موجب شده تا در طول یک دوره زمانی کوتاه، بهای ارزان‌ترین خودروی تولید داخل تا بیش از 4 برابر افزایش یابد. در واقع در حالی که قیمت کارخانه‌ای این خودروی کره‌ای - امریکایی طی نیمه نخست سال 1390 حدود 7میلیون و 880 هزار تومان بوده است، به یک‌باره در سال 97، بهای پراید با رشدی 427 درصدی نسبت به ابتدای دهه پایانی قرن حاضر، به بیش از 33 میلیون و 725 هزار تومان رسیده است؛ به عبارتی سرکوب قیمت پراید هیچگاه نتوانسته از افزایش شدید بهای این خودرو جلوگیری کند و در کنار افزایش ضرر تولیدکننده، تنها برای زمانی اندک موفق به پایداری در قیمت شده است. همچنین سرجمع افزایش بهای پراید در طول هفت سال مورد بررسی و مقایسه آن با نرخ تورم نشان می‌دهد افزایش تورم در بسیاری از سال‌ها، از قیمت پراید جلوتر افتاده است. این واقعیتی است که در 20 سال گذشته رخ داده است. جهت جلوگیری از گرد شدن چشم‌ها، باز شدن دهان‌های متعجب و سکته قلب‌های ضعیف در آینده نه چندان دور، ذهن‌ها را آماده کنیم؛ نه پراید گران شده، نه ارز، نه مسکن، نه گوجه و نه پیاز بلکه «ریال» است که «ارزش» آن افت کرده و اگر شوک قیمتی دوباره‌ای بر ارزهای خارجی وارد شود؛ اگر پمپاژ و تولید پول توسط شبکه بانکی به جامعه متوقف نشود و اگر جلوی حباب بورس گرفته نشود؛ باز هم افت می‌کند و عددهای بسیار بالاتری برای پراید در کف بازار پدید می‌آید.