دبش چگونه دو برابر نیاز کشور، ارز برای واردات چای گرفت؟/ یک انحصار رانتی‌نژاد

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: واردکنندگان و فعالان اقتصادی فعال در حوزه چای اواسط سال 1401 طی نامه‌ای به محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور اعتراض خود را مبنی بر متوقف شدن اجازه ثبت سفارش واردات چای اعلام کردند، آن‌ها در نامه خود آورده بودند که در کنار توقف تخصیص ارز به آن‌ها با خبر شده‌اند شرکتی خاص با اعداد غیر منطقی برای واردات ارز گرفته است. دولتی‌ها می‌گویند پیرو این نامه معاون اول رئیس جمهور دستور پیگیری موضوع فساد چای را داده است. آنچه پیداست یک انحصار عجیب از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای یک شرکت در این مقطع زمانی به وجود آمده بوده است. بر اساس سوابق آماری و اظهار نظر رئیس سازمان چای کشور سالانه 100 هزار تن چای در کشور مصرف می‌شود که از این مقدار 30 هزار تن تولید داخل است؛ بنابراین سالانه حدود 70 هزار تن چای به کشور وارد می‌شود (در برخی مواقع برای کنترل قیمت و مدیریت بازار این رقم تا 90 هزار تن هم می‌رسد). طبق گزارشات سازمان چای کشور، میانگین قیمت دلاری یک کیلوگرم چای در سال 1401 حدود 6 دلار و بهار امسال 6 دلار و 42 سنت بوده است؛ باتوجه به نیاز 70 هزار تنی چای کشور به واردات با درنظر گرفتن قیمت 6.42 دلاری آن سالانه حدودا 450 میلیون دلار برای واردات چای احتیاج است، اما در رابطه با شرکت دبش اتفاق عجیبی رخ داده است که در ادامه به آن می‌پردازیم. کل ارز دریافتی گروه دبش از سال 1398 تا 1401، در قالب واردات چای و ماشین آلات، معادل حدود 3 میلیارد و 370 میلیون دلار بوده که از این مبلغ حدود یک میلیارد و 472 میلیون دلار از ارز نیمایی تامین شده برای ماشین آلات بوده است و مابقی آن معادل یک میلیارد و 898 میلیون دلار برای واردات چای بوده است. از سوی دیگر رئیس قوه قضائیه اعلام کرده است گروه دبش در سال 98 حدود 2 میلیون دلار و در سال 99 حدود 21 میلیون دلار (به نرخ نیمایی) برای واردات چای دریافت کرده است. با در نظر گرفتن اینکه میزان تخصیص این شرکت در سال‌های 98 و 99 در مجموع 23 میلیون دلار بوده، در نتیجه در سال‌های 1400 و 1401 بدون در نظر گرفتن ارزی که برای واردات ماشین آلات دریافت کرده، یک میلیارد و 875 میلیون دلار ارز نیمایی توسط گروه دبش صرفا برای واردات چای در نظر گرفته شده است. یعنی به جای سالی 450 میلیون دلار تخصیص ارز برای واردات، بیش از 900 میلیون دلار به صورت سالانه برای واردات چای از سوی این شرکت تخصیص یافته است؛ رقمی که 2 برابر سال‌های قبل است و باید بررسی شود چرا ناگهان میزان تخصیص ارز واردات چای اینگونه و صرفا برای یک شرکت صد در صد افزایش پیدا کرده است. به عبارت ساده‌تر این گروه به اندازه 4 برابر نیاز چای کشور در دو سال 1400 و 1401 ارز گرفته است.