دماوند در معرض تخریب گسترده قرار گرفته است / گردشگران مسوولانه رفتار کنند

به گزارش مشرق، با اعلام روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، شیده عطری در یادداشتی به مناسبت روز ملی دماوند (13 تیرماه) گفت: کوه ها از جمله میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی محسوب می شوند و علی رغم اینکه نماد عظمت و مظهر پایداری هستند از جمله اکوسیستم های حساس و شکننده به شمار می آیند. کوه ها به دلیل تنوع زیستی بالایی که دارند خدمات اکوسیستم بسیاری را برای بشر ارایه می کند. وی افزود: بهره برداری های ناپایدار و بی رویه، تغییر کاربری های غیر اصولی، کیفیت زیستگاه های کوهستانی را تحت تاثیر قرار داده، کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست بنابراین کوهستان نیازمند توجه ویژه است، همین مسئله باعث شد فعالان حوزه کوهستان، با هدف جلب اذهان عمومی و مسئولان به مشکلات محیط زیستی این اکوسیستم و دستیابی به راه حل مشکلات موجود، یک روز را به دماوند مهم‌ترین نماد کوه های ایران، اختصاص دهند چرا که دماوند نیز در معرض تخریب گسترده قرار گرفته و اگر امروز به مسائل و مشکلات آن رسیدگی نشود، فردا نمی‌توان برای آن کاری انجام دارد، در نتیجه 13 تیرماه روز جشن کهن تیرگان، از سال 1383 به پیشنهاد اولیه کوه‌نوردان و سپس با ثبت کوه دماوند در فهرست آثار طبیعی - فرهنگی ملی در سال 1387 و تصویب شورای فرهنگ عمومی در 1399 به عنوان روز ملی دماوند در قالب یک مناسبتِ محیط زیستی - ورزشی ارزشمند معرفی شد، البته می بایست به این نکته اشاره کرد که دماوند در میان رشته کوه‌های مرکزی البرز قرار گرفته و از سال 1381 از ارتفاع بیش از 4500 متر عنوان اثر طبیعی ملی را نیز دارد.

وی اظهار داشت: دماوند یکی از مشهورترین نمادهای طبیعت ایران است که به شکل عجیبی با فرهنگ، افسانه‌ها و اسطوره‌های این مرز و بوم عجین شده و پای خود را به ادبیات و هنر ایران زمین نیز باز کرده است. کوه دماوند، بلندترین کوه ایران و خاورمیانه است، این کوه بلندترین کوه آتش‌فشانی آسیا نیز محسوب می‌شود. آتش‌فشان دماوند به شکل مخروط نامتقارنی است که نیم مخروط جنوب غربی آن به علت دارا بودن گدازه‌های گسترده از قسمت‌های دیگر متمایز است؛ یال شمال‌شرقی دماوند نیز با شیب کمتری که نسبت به سمت غربی آن دارد این نبود تقارن را به خوبی نشان می‌دهد و مهم‌ترین پدیده ژئوتوریسم (زمین گردشگری) ایران است. یخچال سیوله، یخچال دوبی سل در جبهه شمالی، یخچال دره یخار در شمال‌شرقی، یخچال خورتاب سر، یخچال شمال‌غربی و یخچال غربی از یخچال‌های طبیعی معروف کوه دماوند محسوب می‌شوند.

عطری گفت: متاسفانه عواملی چون معدن‌کاوی، جاده‌کشی، علف‌چینی، چرای بیش از حد دام، زباله‌های گردشگران، ساخت‌وساز بی‌ضابطه، تصرف منابع طبیعی برای استفاده غیرقانونی و شخصی، افزایش جمعیت و خودروها از مهم‌ترین عوامل آسیب‌رسان به دماوند محسوب می‌شوند. حضور بی‌ضابطه‌گردشگر و کوه‌نورد بدون آن که آموزش‌های لازم در رابطه با طبیعت‌گردی و حفظ محیط‌زیست را بدانند از دیگر عوامل تهدیدکننده است.

فعال محیط زیست در این زمینه گفته بود: دماوند با چالش های محیط زیستی زیادی همراه است که اگر ساماندهی نشوند شاید این کوه باشکوه نابود شود و مولفه های زیستی خود را از دست بدهد.

حسین عبیری گلپایگانی افزود: اگر بخواهیم برای رفع مشکلات کوه دماوند اقدامی جدی انجام دهیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم نهاد و افراد بومی به کمک هم بیایند و با هم‌اندیشی برای رفع این مشکلات اقدام کنند؛ لذا پیشنهاد می‌شود کارگروهی با حضور نیروهای مردمی و تشکل‌های مختلف علاقه‌مند به حفظ دماوند، نهادهای دولتی ذیربط از قبیل سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع و سازمان میراث فرهنگی تشکیل شود.

وی اظهار داشت: این کارگروه که تمام ذی‌نفعان کوه دماوند در آن حضور دارند، می‌تواند دستورالعملی تهیه کند که از سوی همه لازم‌الاجرا باشد؛ در این کارگروه، نهادهای دولتی با تهیه امکانات مادی، لوازم سخت افزاری و انجام کارهای کارشناسی برای شناسایی مشکلات منطقه کمک کنند و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز به عنوان خط ارتباطی بین دولت و مردم بومی منطقه به آموزش و فرهنگ سازی در میان مردم اقدام کنند. در این کارگروه می‌توان از نیروی‌های مردمی و بومی منطقه برای حفاظت از دماوند کمک گرفت. وقتی حفاظت از محیط زیست برای مردم منطقه به یک فرهنگ تبدیل شود دیگر تخریب و تجاوز به محیط‌زیست بی‌مفهوم می‌شود و به حداقل ممکن می‌رسد.