"دیوار سبز چین"؛ سد محکمی برابر بیابان‌زایی
اجرای پروژه دیوار سبز چین باعث افزایش 15 درصدی پوشش جنگلی در چین شده و همچنین نرخ بیابان‌زایی 2 هزار و 400 کیلومتر در سال را کاهش داده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، احتمالاً نام دیوار بزرگ چین، این شاهکار سنگی و آجری که مرز تاریخی شمال چین را درنوردیده است، به گوشتان خورده است. چین علاوه بر این دیوار سنگی معروف، پروژه‌ای به نام "دیوار سبز چین" دارد که در واقع یک طرح عظیم کاشت درخت با هدف مقابله با بیابان‌زایی در حاشیه کویر گبی است.
چین این پروژه سبز را در 13 استان توسعه داده و قصد دارد تا اواسط قرن، حدود 42 درصد از مساحت کشور (3.9 میلیون کیلومتر مربع) را پوشش دهد. این برنامه برای حفاظت از چین در برابر طوفان‌های شن شمالی و متوقف کردن پیشروی بیابان‌هایی مانند شین‌جیانگ طراحی شده است.
"دیوار خورشیدی چین" 27 میلیون هکتار بیابان‌زدایی میکندنتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که اخیراً دیوار سبز بزرگ به نقطه عطفی دست یافته است و بیش از چهار دهه تلاش بی‌وقفه برای تبدیل مناظر خشک به اکوسیستم‌های زنده را جشن گرفته است.
دیوار سبز چین چه نقشی در این کشور دارد؟
دیوار سبز بزرگ چین نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست و بهبود شرایط زیستی در این کشور ایفا می‌کند. اهداف و نقش‌های کلیدی این طرح عبارت‌اند از:
مقابله با بیابان‌زایی: این پروژه با کاشت درختان و ایجاد کمربندهای سبز، جلوی پیشروی بیابان‌ها، از جمله کویر گبی و تکلی‌مکان، را می‌گیرد. این اقدام باعث تثبیت شن‌های روان و کاهش فرسایش خاک می‌شود.
کاهش طوفان‌های شن: دیوار سبز به‌عنوان یک مانع طبیعی عمل کرده و طوفان‌های شن را که به مناطق شمالی چین، از جمله پکن، آسیب می‌زنند، کاهش می‌دهد.
افزایش پوشش جنگلی: این طرح باعث افزایش سطح جنگل‌های چین شده است؛ به طوری که پوشش جنگلی کشور از حدود 10 درصد در سال 1949 به 25 درصد در سال 2023 رسیده است.
حمایت از جوامع محلی: این پروژه نه‌تنها به بهبود اکوسیستم کمک می‌کند، بلکه از نظر اقتصادی نیز تأثیرات مثبتی بر زندگی کشاورزان و ساکنان مناطق خشک دارد. برای مثال، بهبود شرایط خاک و کاهش بادهای شن‌زا، به افزایش تولید محصولات کشاورزی کمک کرده است.
مبارزه با تغییرات اقلیمی: با جذب دی‌اکسید کربن و بهبود کیفیت هوا، این دیوار نقش مهمی در کاهش آثار تغییرات اقلیمی و افزایش پایداری محیط زیست دارد.
دیوار سبز بزرگ و محاصره کویر
اواخر سال گذشته، کارگران در منطقه خودمختار شمال غربی شین‌جیانگ با افتخار ساخت یک کمربند سبز به طول تقریبی 3200 کیلومتر را به پایان رساندند که کویر معروف تکلی‌مکان را احاطه کرده است. این کویر، که اغلب به دریای مرگ معروف است، بزرگ‌ترین کویر چین است و این طرح بخشی از برنامه بزرگتر جنگل‌کاری سه‌شمالی، یا همان دیوار سبز بزرگ چین، به شمار می‌آید.
این تلاش که از سال 1978 آغاز شده است، یکی از جامع‌ترین مأموریت‌های کاشت درخت در جهان به حساب می‌آید.
کویر تکلی‌مکان در حوضه تاریم در شمال غرب چین قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین کویرهای ماسه روان جهان محسوب می‌شود. این منطقه با مساحتی بیش از 337 هزار کیلومتر مربع، بسیار وسیع است.
بیشتر سطح این کویر را تپه‌های شنی متحرک تشکیل می‌دهند که ارتفاع آن‌ها گاهی به چند صد متر می‌رسد. این منطقه بارندگی کمی دارد و بسیار خشک است، اما همچنان با تغییرات دمایی شدید، تابستان‌های سوزان و زمستان‌های سرد مواجه است.
چین و مقابله با بیابان‌زایی
دیوار سبز بزرگ چین تأثیر چشمگیری در روند مقابله با بیابان‌زایی داشته است و آمارهای رسمی نشان‌دهنده موفقیت‌های قابل‌توجه این پروژه هستند. برخی از مهم‌ترین تأثیرات و آمارهای مرتبط عبارت‌اند از:
1. کاهش پیشروی بیابان‌ها:
از زمان آغاز پروژه در سال 1978، سرعت گسرش بیابان‌ها در چین به طور چشمگیری کاهش یافته است. در دهه 1990، بیابان‌ها سالانه حدود 10.400 کیلومتر مربع گسترش می‌یافتند. اما تا اوایل دهه 2010، این رقم به 2.400 کیلومتر مربع در سال کاهش یافت. در برخی مناطق، روند بیابان‌زایی کاملاً متوقف شده و حتی به بازپس‌گیری زمین‌های بیابانی منجر شده است.
2. افزایش پوشش جنگلی:
پوشش جنگلی چین از 10% در سال 1949 به حدود 25% در سال 2023 افزایش یافته است. در منطقه شین‌جیانگ، جنگل‌کاری باعث شده که پوشش جنگلی از 1% به 5% طی چهار دهه گذشته افزایش یابد.
3. کنترل کویر تکلی‌مکان: در منطقه اطراف کویر تکلی‌مکان، یک کمربند سبز به طول حدود 3,200 کیلومتر ایجاد شده است که بخشی از پروژه کلی دیوار سبز محسوب می‌شود. تاکنون بیش از 300,000 کیلومتر مربع درخت‌کاری انجام شده که تأثیر بسزایی در کنترل شن‌های روان و تثبیت خاک داشته است.
4. جلوگیری از طوفان‌های شن: این پروژه به کاهش شدت طوفان‌های شن کمک کرده است. هرچند هنوز برخی طوفان‌ها در مناطق شمالی مانند پکن اتفاق می‌افتند، اما نسبت به دهه‌های گذشته کاهش قابل‌توجهی در شدت و تعداد طوفان‌ها مشاهده شده است.
5. افزایش تولید کشاورزی: با کاهش بیابان‌زایی و بهبود کیفیت خاک، کشاورزان در مناطق شمالی، به ویژه در استان‌هایی مانند گانسو، توانسته‌اند محصولات بیشتری برداشت کنند. به گفته کشاورزان محلی، وزش بادهای حاوی شن به میزان چشمگیری کاهش یافته است.
بهبود پایداری اقتصادی
برخلاف دیوار سبز بزرگ آفریقا، پروژه چین تاکنون موفقیت‌های قابل‌توجهی به دست آورده است. کشاورزان در مناطق خشک شمالی، از جمله وانگ یینجی در استان گانسو، از مزایای این پروژه بهره‌مند شده‌اند.
با این حال، این ابتکار بی‌انتقاد نبوده است. برخی منتقدان معتقدند که این برنامه تأثیری در کاهش طوفان‌های شن پکن نداشته و نرخ بقای درختان کاشته شده نیز پایین است.
هرچند این پروژه دستاوردهای قابل‌توجهی داشته، اما نرخ پایین بقای درختان (در برخی مناطق زیر 15%) و رقابت درختان با کشاورزی برای منابع آب، از جمله محدودیت‌های آن هستند.
منتقدان می‌گویند که تأثیرات این پروژه در مقیاس ملی قابل توجه بوده، اما هنوز به طور کامل نتوانسته طوفان‌های شن در پکن و مناطق مرکزی را مهار کند.
الگویی برای بازسازی جنگل‌های جهان
موفقیت و چالش‌های دیوار سبز بزرگ چین، درس‌های ارزشمندی برای سایر کشورهایی که با بیابان‌زایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ارائه می‌دهد.
این مقاله با استناد به شینهوا؛ خبرگزاری رسمی چین تهیه شده است.