راز 139 میلیارد دلاری فاش شد!
بعد از حدود شش سال سکوت درباره دارایی‌های صندوق توسعه ملی، سرانجام اعلام رقم 139 میلیارد دلاری، محرمانگی که بهانه عدم انتشار گزارشی در این باره بود را از بین برد؛ مراجع بین‌المللی، از این اتفاق به عنوان پرده برداشتن از راز صندوق توسعه ملی ایران یاد کردند.
به گزارش ایسنا، به تازگی گزارشی از سوی موسسه جهانی صندوق‌های ثروت ملی (Global swf) که در نیویورک قرار دارد، منتشر شد و نشان داد که صندوق توسعه ملی ایران با 139 میلیارد دلار دارایی از رتبه 35 به 17 در بین صندوق‌های ثروت ملی بزرگ جهان رسیده است. این اعلام البته با ابراز تعجب از این که بعد از سال‌ها، صندوق توسعه ملی ایران از ترازنامه خود رونمایی کرده، همراه بود و این موسسه در گزارش خود عنوان کرد که صندوق از یک راز پرده برداشته است.
اگر مروری بر وضعیت گزارش‌های صندوق توسعه ملی در زمان حضور شش رئیس هیات عامل آن از زمان شروع فعالیت تاکنون داشته باشیم، اینکه سال‌ها آمار دارایی آن اعلام نشده و اکنون راز آن فاش شده را به وضوح تائید می‌کند.
تشکیل صندوق توسعه ملی، طبق بند (ح) ماده 84 قانون برنامه پنجم توسعه، در سال 1389 در مجلس تصویب و در بهمن‌ماه همان سال به رئیس‌جمهور دولت دهم ابلاغ شد. بر این اساس، سال 1390 آغاز رسمی واریز حداقل 20 درصد از منابع حاصل از صادرات نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی به صندوق، طبق قانون بودجه بود و مقرر شد سالانه سه درصد به آن اضافه شود، از سال 1396 و با اجرای برنامه ششم توسعه هم تکلیف شد 30 درصد درآمد نفتی به صندوق واریز و سالانه دو درصد افزایش پیدا کند.
فرزین با 55 میلیارد دلار تحویل داد
نخستین رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی، رحیم قربانی بود که از تیرماه 1390 تا خرداد 1391 مسئولیت صندوق را برعهده داشت، بعد از او محمدرضا فرزین (مدیرعامل فعلی بانک ملی)، به این سمت منصوب شد که البته مدت حضور چندان طولانی نبود، با تغییر دولت، در مهرماه 1392 و با حکم حسن روحانی - رئیس دولت یازدهم - صفدر حسینی جایگزین فرزین شد.
در آن زمان، گزارش‌ها نشان داده بود که فرزین، صندوق توسعه ملی را با حدود 53 میلیارد دلار تحویل داده است، به هر حال در این دوره، درآمد سالانه نفتی ایران قابل توجه بود و از این جهت سهم صندوق توسعه ملی نیز چشمگیر. البته چندی پیش، فرزین در همایش صندوق توسعه ملی، این عدد را به نوعی تائید کرد و گفت که صندوق توسعه ملی زمان خروج وی، حدود 55 میلیارد دلار دارایی داشته است.
آخرین آمار اعلامی صفدر حسینی؛ 80 میلیارد دلار
وقتی که صفدر حسینی به صندوق آمد، نه به صورت مفصل ولی گاهی گزارشی درباره دارایی و موجودی صندوق توسعه ملی اعلام می‌شد، وی نیمه تیرماه 1395، سر ماجرای فیش‌های حقوقی، صندوق توسعه ملی را ترک کرد ولی آخرین گزارشی که اعلام کرده بود به اردیبهشت همان سال بر می‌گشت که بر دارایی حدود 80 میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی تاکید داشت.
آمار محرمانه شد...
ظاهرا رفتن صفدر حسینی از صندوق توسعه ملی پایان همان اعلام عمومی محدود درباره دارایی صندوق نیز بود؛ به‌طوری که بعد از وی، احمد دوست‌حسینی در مرداد 1395 به ریاست هیات عامل صندوق توسعه ملی منصوب شد که در زمان او، آماری درباره دارایی و موجودی صندوق منتشر نشد. دوست‌حسینی مدت چندانی در صندوق نماند و در دی ماه 1396، مرتضی شهیدزاده با حکم روحانی، به عنوان رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی انتخاب شد. در زمان این دو رئیس، هر بار درخواست رسانه‌ای برای توضیح درباره دارایی صندوق توسعه ملی با پاسخ منفی مواجه و گفته شد که این آمار محرمانه است.
مهر محرمانه بعد از 6 سال باطل شد
اما از مهرماه سال گذشته، مهدی غضنفری با حکم رئیس جمهوری، ریاست هیات عامل صندوق توسعه ملی را بر عهده گرفت. در واقع اولین بار بعد از حدود شش سال، وی در اردیبهشت امسال و در همایش "صندوق ثروت ملی و عدالت بین نسلی" از دارایی صندوق توسعه ملی رونمایی و 136 میلیارد دلار اعلام کرد و به محرمانگی این آمار پایان داد.
110 میلیارد دلار وام، نقد؛ 29 میلیارد دلار
این در حالی است که گزارش ماه جاری موسسه جهانی صندوق‌های ثروت ملی که براساس گزارش اعلامی صندوق توسعه ملی ایران منتشر شد، حاکی از آن بود که این دارایی به 139 میلیارد دلار افزایش پیدا کرده که شامل 110 میلیارد دلار به صورت وام و 29 میلیارد دلار دارایی نقدی است.
اگر دولت برداشت نمی‌کرد...
در سال‌های اخیر به دفعات، و طبق اعلام، دولت سهم صندوق توسعه ملی از درآمد سالانه نفت را کامل پرداخت نکرده و به دلیل کاهش درآمد نفتی و کسری بودجه، با دریافت مجوز و تصویب در بودجه سالانه، حداقل 20 درصد واریز و مازاد را در اختیار گرفته و یا به دلایل مختلف از منابع صندوق برداشت کرده است.
بر این اساس طبق گفته تحلیلگران، اگر طی چند سال گذشته، سهم صندوق توسعه ملی از درآمد نفت، به استناد قانون واریز شده و منابعی خارج از اساسنامه آن برداشت نشده بود، به‌طور حتم اکنون دارایی آن بیش از این 139 میلیارد دلار بود.