رسیدن به مقام شفاعت با خواندن نماز شب

دعای سی و دوم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد (ع) که پس از نماز شب می‌خواند و در آن به گناهان اعتراف و از خدا بخشش آنها را درخواست کرده است. همچنین در این دعا به بیان برخی از صفات خدا، ویژگی‌های شیطان، راه‌های نفوذ او در انسان، ویژگی‌های عذاب جهنم اشاره شده و در مقابل بخشش و رحمت الهی، پناه بردن به خدا و شفاعت خدا را راه رهایی از شیطان و عذاب معرفی کرده است. برای تفسیر بیشتر این دعا با حجت الاسلام محمد موسوی به گفتگو پرداختیم.

اهمیت نماز شب چیست؟

در اهمیت این نماز باید گفت که بسیاری از بزرگان و عرفا در عرصه شب با ذکر و تلاوت قرآن و نماز و تهجد و تفکر در آفرینش به درجات بالای انسانی رسیده‌اند. نه فقط رزق و روزی مادی دریافت کرده‌اند بلکه بر سفره هایی نشسته‌اند که سرشار از مائده های آسمانی و روزی های روحانی بوده است و از این رهگذر احتیاجات مادی و معنوی دنیا و آخرت خویش را تأمین کرده‌اند. خداوند متعال در آیه هفتاد و نهم سوره اسراء فرموده است برخی از شب را بیدار و متهجد باش و نماز شب مخصوص توست. باشد که خدایت به مقام محمود (شفاعت) مبعوث گرداند. در جایی دیگر خداوند در آیه‌های آخر سوره بنی اسرائیل می فرماید:

به آنهایی که نماز شب میخوانند و تهجد میکنند من مقام محمود و پسندیده میدهم.«و من الیل فتهجد به نافله لک عسی ان یبعتک ربک مقاماً محمودا». به شب بر خیز (ای محمد) و نمازگزار، این افزونی است برای تو، امید که خداوند تو را به ایستادن گاهی پسندیده بر پا دارد، که پیشینیان و پسینیان، تو را در آن کار (نماز نافله) بستایند. و یا پیامبر اکرم (ص) درباره فضیلت خواندن نماز شب می فرماید: صلاه اللیلِ سلاح علی ا لأعداءِ: نماز شب سلاحی در برابر دشمنان است.

مقام محمود چیست؟

مقام محمود چنانکه از لفظش پیداست معنی وسیعی دارد که شامل هر مقامی که درخور ستایش باشد میشود ولی مسلماً در اینجا اشاره به مقام ممتاز و فوق العادهای است که برای پیامبر در سایه عبادتهای شبانه و نیایش در دل سحر حاصل می شده است.

مفسرین در مورد مقام محمود گفته‌اند که این مقام همان شفاعت کبرای پیامبر است. این تفسیر در روایات متعددی نیز وارد شده است: در تفسیر عیاشی از امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) میخوانیم که در تفسیر جمله «عسی ان یبعثک ربک مقاما محمودا».

فرمود: «هی الشفاعه». بعضی از مفسران کوشش کرده‌اند که از مفهوم خود آیه این حقیقت را دریابند: آنها معتقدند که جمله «عسی ان یبعثک» دلیل بر این است که این مقامی است که خدا در آینده به تو خواهد داد. مقامی است که ستایش همگان را برمی‌انگیزد، زیرا سودش به همگان میرسد، (چرا که محمود در جمله بالا مطلق است و هیچگونه قید و شرطی ندارد). از این گذشته حمد و ستایش در برابر یک عمل اختیاری است، و چیزی که واجد همه این صفات باشد چیزی جز شفاعت عامه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نیست. این احتمال نیز وجود دارد که مقام محمود همان نهایت قرب به پروردگار است که یکی از آثارش شفاعت کبری میباشد.

آثار نماز شب چیست؟

نماز شب دارای 75 فایده است. از جمله: نابودی گناهان در روز، سبب نور در قیامت شرافت انسان، زوال وحشت قبر، شادمانی مؤمن در دنیا، صحت و سلامتی بدن، رضایت پروردگار، نزول رحمت خداوند و... است. نماز شب باعث می‌شود شخص مشمول رحمت خداوندی قرار بگیرد؛ هر کار خیری که در توان او باشد را خدا برای او مهیا می‌کند و اگر از سوی کسی مورد اهانت و یا بلا قرار بگیرد، رحمت خدا به داد او رسیده و او را نجات می‌دهد. اقامه نماز شب تمسک جستن و متصف شدن به اخلاق انبیای الهی است. یکی دیگر از آثار نماز و قیام در شب از لسان نبی مکرم (ص) «وَ تَکفیرُ السَیِئاتُ وَ مُنهاه عَنِ الاِثمِ...» است؛ یعنی گناهان را محو و سیئات را پاک می‌کند.

دعای سی و دوم، از دعاهای صحیفه سجادیه است که امام سجاد (ع) پس از فراغت از نماز شب می‌خواند و در آن به گناهان اعتراف کرده و از خدا بخشش آنها را طلب کرده است. این دعا به دلیل دربرداشتن صفات خدا و پوزش‌طلبی‌هایی که در جلب رحمت خدا مؤثر است، دارای اهمیت دانسته شده است. نماز 11 رکعت دارد و وقت آن پس از نیمه شب شرعی تا طلوع فجر است.