رشد و تکامل انسان‌ها در بهشت با نگاهی به قرآن کریم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این پرسش برای برخی از افراد پیش می‌آید که وقتی دنیای بعد از مرگ، باقی، بی‌نهایت و بی‌کران است، آیا ماندن و زندگی کردن در چنین عالمی راکد و خسته‌کننده نیست؟ پاسخ این پرسش را می‌توان از میان آیات قرآن کریم و تفاسیر به دست آورد.

قرآن کریم در مواردی به این موضوع اشاره فرموده است، از جمله اینکه: «اِنَ الَذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَالِحَاتِ کانَت لَهُم جَنَاتُ الفِردَوسِ نُزُلًا؛ خَالِدِینَ فِیهَا لَا یبغُونَ عَنهَا حِوَلًا؛ کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، باغ‌های بهشت برین محل پذیرایی آنان خواهد بود. آن‌ها جاودانه در آن خواهند ماند و هرگز تقاضای نقل مکان از آنجا نمی‌کنند.»

بر اساس این آیه شریفه افرادی که در بهشت به سر می‌برند، در آنجا باقی می‌مانند و پایدار در آن زندگی می‌کنند اما به هیچ وجه منتظر تغییر و تحول نیستند که جای خود را تغییر بدهند یا از ماندن در چنین عالمی احساس کسالت و خستگی کنند.

تکامل و تحول در بهشت برای رسیدن به نعمت‌های بالاتر

توجه داشته باشید که طبق تفسیر قرآن کریم، در فردوس که بهترین مکان بهشت است و از ویژگی‌های آن پایداری و بی‌نهایت بودن است، هیچ مانعی ندارد که تحول و تکامل وجود داشته باشد. یعنی اسباب و شرایط تکامل در بهشت هم وجود داشته و انسان‌ها در اثر اعمالی که در این دنیا انجام داده‌اند و موهبت‌هایی که خدای متعال به آن‌ها عطا فرموده، به طور دائم در مسیر تکامل باشند. همین تکامل عاملی است که انسان را دچار کسالت و خستگی نمی‌کند. چون انسان در بهشت مدام در حال پیشرفت خواهد بود تا به نعمت‌های بالاتری دست پیدا کند.

اگر بهشت را با دنیا مقایسه کنیم، تصور می‌کنیم که ماندن همیشگی در آن سخت خواهد بود. همان طور که حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) فرموده‌اند: «دنیا سرایی است که از دور دیدن آن بهتر است از اینکه آن را از نزدیک ببینی و شنیدن آن از دیدنش برتر است.» حقیقت هم همین است و انسان‌های هشیار این موضوع را می‌فهمند.

در ادامه آن حضرت فرمودند: «بهشت برخلاف دنیاست. دیدن آن از شنیدنش بهتر است و از نزدیک دیدن آن از اینکه از دور ببینی برتر است.» به این معنا که هر چه درباره بهشت بشنویم وقتی با آن مواجه شویم مشاهده خواهیم کرد که حقیقت بهشت از همه شنیده‌های ما برتر و والاتر است.

ما در دنیا با محدودیت نعمت‌ها مواجه هستیم و در عین حال مدام در معرض آزمایش‌های الهی در قالب آسایش، امنیت، مشکلات و گرفتاری‌ها قرار داریم. اما این خصلت‌ها در بهشت وجود ندارد. انسان مؤمنی که در دنیا از امتحان‌های الهی سربلند بیرون آمده در بهشت با انواع نعمت‌های بی‌نهایت مواجه می‌شود و می‌تواند از آن‌ها استفاده کند. بدون هیچ مشقتی سیراب از موهبت الهی می‌شود و این خصلتی نیست که انسان را خسته و دل‌زده کند.

چرا نعمت‌های دنیا به وسعت بهشت نیست؟

نعمت‌های دنیا به اندازه و وسعت بهشت نیست، با وجود آنکه ما در دنیا دارای اختیار عمل هستیم و شاید بهتر بتوانیم از این نعمت‌ها استفاده کنیم. به این دلیل که دنیا مکان آزمایش و امتحان است. در کلاس درس مشاهده می‌کنید که صندلی‌ها چوبی و سخت هستند تا فرد احساس راحتی زیاد نداشته باشد. ابزاری مانند مبل راحتی و اسباب آسایش در خانه قرار دارد که محل استراحت است.

نسبت دنیا به بهشت نیز همین گونه است. در دنیا نعمت‌ها محدود هستند چون باید در اینجا امتحان شویم و مشخص شود چه کسانی لیاقت و ارزش بهشت را دارند. ولی در بهشت که قبول‌شده‌های امتحان دنیایی جمع هستند، نعمت‌ها نامحدود در اختیار انسان‌ها قرار می‌گیرد چون دیگر بنای آزمایشی وجود ندارد.

در بهشت گفته می‌شود: «ادخُلُوهَا بِسَلَام ذَلِک یومُ الخُلُودِ؛ لَهُم مَا یشَاؤُونَ فِیهَا وَ لَدَینَا مَزِید؛ (به آنان گفته می‌شود): به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانگی است. هر چه بخواهند در آنجا برای آن‌ها هست و نزد ما نعمت‌های بیشتری است (که به فکر هیچ‌کس نمی‌رسد)» درواقع در دنیا به ما گفته می‌شود قانع باشید ولی در آخرت می‌گویند چه می‌خواهید تا به شما بدهیم و حتی بیشتر و زیاده از آن داده می‌شود، قبل از اینکه تصور کنند.

همچنین فرشته‌ها بر انسان وارد می‌شوند و می‌گویند: «سَلاَم عَلَیکم بِمَا صَبَرتُم؛ سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان.» از سوی دیگر انسان بهشتی در جوار قرب الهی قرار دارد، هر چه بخواهد برای او آماده است، نه قدیمی می‌شود و نه از بین می‌رود. در این شرایط خستگی و کسالت به انسان دست نمی‌دهد.