رمضان، ماه خاص خداوند

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ صبح زاگرس کارشناس ارشدتاریخ در یادداشتی به پیشنیه تاریخی ماه مبارک رمضان اشاره کرد و نوشت: وَالقَلَمِ وَ مَا یَسطُرُونَ‌،«سوگند به قلم و آنچه می نویسند.» {القلم،1} این نوشته برآن است، توضیح دهد که توقف ِ روزه، در سطح ِ پوسته ویا حصار ِ فقهی، گرچه اطاعت ِ امر خداوند است، اما سودمند نیست یعنی اینکه روزه، درحدِ "نخوردن" و "نیاشامیدن"، خلاصه شود، چندان چنگی به دل نمی زند. روزه همانند یک میوه پرتقال است که هم پوسته، هم گوشته وهم هسته دارد‌.

"پوسته" روزه، همان احکام است که فقه آن را بررسی می کند همانند ِ «روزه بیمار»، «روزه مسافر»، «روئیت ماه» و... پوسته، لباس اطاعت از خدا برتن دارد.

"گوشته" روزه، رنگ علمی وفلسفی دارد همانند «روزه برای سلامتی جسم موثر است.»،«درک فقرا»،«فطریه واقتصاد»،«اطاعت خداوند» و تقویت، صبر، گوشته روزه بر سلامتی جامعه ودیگران اصرار دارد. "هسته" روزه، همان است که در سوره قدر آمده است و رنگ عرفانی دارد. هسته روزه، لباس فردی برتن دارد ویک مسیر سیر سلوک است.

پوست ِ روزه همان «شکل ظاهری» آن است. احکام روزه وبررسی های فقهی، اندازه، آداب، دعاها، عید فطر، ودستورات برگزاری روزه. پوست روزه به اندازه دهان بستن وچیزی نخوردن است. واز نخوردن ونیاشامیدن بالاتر نرفتن است. گوشت ِ روزه همان « منفعت» آن است. همانطور که میوه گوشت دارد وقابل خوردن است گوشت ِ روزه همان منفعتی است که درآن وجود دارد. مثل ِ کمک به بیماری ها، سلامتی بدن، سیر شدن فقرا، نذری دادن ها و تقویت صبر در گرسنگی ها.

روزه، یک امر «مقررشده» دینی است. از روئیت خوشه ماه نو تا دیدن ماه نو بعدی، از اذان صبح تا اذان مغرب و «بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه شب بر شما نمودار شود.» بر افراد ی مقرر شده است که «ایمان» داشته باشند و در مسیر «پرهیزگاری» در حرکتند. روزه، مختص ِ دین اسلام وفقط برگرفته از فرمان قرآن نیست بلکه یک پیشینه تاریخی نیز دارد که در ادیان وسنت های تاریخی اجتماعات انسانی وجود داشته است. یَا أَیُهَا الَذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَذِینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَکُم تَتَقُونَ «ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شده بود.» البقره، 183.

اقامه دروزه، درماه رمضان مقرروتاکید شده است، ماهی که قرآن درآن فرو فرستاده شده است. قرآنی که سه کار انجام می دهد: «عامل هدایت است»، «دلایل واضح وروشن است» و «ترازوی تشخیص حق از باطل است» شَهرُ رَمَضَانَ الَذِی أُنزِلَ فِیهِ القُرآنُ هُدًی لِلنَاسِ وَ بَیِنَات مِنَ الهُدَی وَ الفُرقَانِ ماه رمضان ماهی است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، کتابی که مردم را راهبر، و متضمن دلایل آشکار هدایت، و میزان تشخیص حق از باطل است.(بقره، 185).

با"*درک" هسته روزه، روزه دار درشب های رمضان، درفجر است و سَلاَم هِیَ حَتَی مَطلَعِ الفَجرِ تا دَمِ صُبح، «صلح» و «سلام» است (قدر،5). آیا میان ِ «روزه» ، یعنی «نخوردن تا پاکی جسم وجان» - «شبِ قدر» یعنی تعیین «تقدیرها» و «اندازه ها» «نزول قرآن» یعنی {«معیار حق وباطل»، «هدایت وراهبری»، «دلایل آشکار»} و «شهادتِ امام علی (ع) یعنی {پایان زندگی یک «"نمونه انسان کامل"»} ارتباطی وجود دارد؟

از روزهای یکم تا روزهای نوزدهم ونهایتا تا بیست وسوم، روزه دار، کاسه ی وجودیِ روح وجسم خود را از رسوبات وزنگارها، پاک می کند وبه تهذیب وصفای نفس می رسد تا در شبِ قدر تَنَزَلُ المَلاَئِکَهُ وَ الرُوحُ فِیهَا بِاِذنِ رَبِهِم مِن کُلِ أَمر «فرشتگان، با روح، به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری که مقرر شده است فرود می آیند. (قدر،4)» وکاسه ی تطهیر شده ی ویا "پیاله ی" شخص روزه دار را به قدر ِلیاقت وشایستگی هر شخص، "پُر" می کنند. این تقدیر به اندازه ای است تا به قیمت ِ لَیلَهُ القَدرِ خَیر مِن أَلفِ شَهر «از هزار ماه ارجمندتر است.»(قدر،3) وتقدیر ها بسته می شود وپیاله ها از شرابِ فضل خداوند توسطِ فرشتگان (الهامات درونی) پر می شوند ودرمسیر «قضا (برای پایان)» قرار می گیرند تا کمال وسرنوشتِ هرکس در یک سال، مشخص شود.

برای فرد روزه دار، چهاراتفاق می افتد:

الف - اگرماه رمضان، برای فرد، فقط «روزه» باشد وبس: جسم وجان او پاک می شوند.

ب - اگرماه رمضان، برای فرد، «روزه» و «قدر» باشد، فرد روزه دار، علاوه برپاکی ِجسم وجان، تا مقداری قصد دارد که ماه مبارک رمضان را «درک» کند ودرشب های قدر، بدنبال تعیین تقدیرها (اندازه ها) درمسیرقضا (بسوی اتمام شدن) تا پایان سال است وخیلی عمق ندارند وسطحی هستند. تقدیرهایی مثلِ رزق، سلامتی، فرزندخواستن، رفع مشکلات و... ازاین جمله اند.

ج - اگرماه رمضان، برای فرد، «روزه»، «قدر» و «قرآن» باشد. فرد روزه دار، علاوه برپاکی جسم وروح، وتعیین تقدیرها یی برای زندگی وآخرت بدنبال فهم قرآن هم هست وفرد، با چنگ به ریسمان عملی قرآن، تقدیرها را به «کمال» می رساند. واین ماه بخوبی درک می شود ولی بازهم کم است.

د - اگر ماه رمضان، برای فرد، «روزه «، «قدر» «قرآن» و «میل بسوی انسان کامل شدن» باشد، گاهی فرد ِروزه دار، با درک روزه، قدر، قرآن به دنبال ِ فهم یک الگوی عملی نیز هست تاکسی همانندِ امام علی (ع)، الگویت ِیک انسان کامل را درک کند ونهایت ِ سرنوشت وپایان عمر، شهادت ویایک مرگ خوب را تجربه کند.

واین یعنی پایان عمر آدمی، پایان یک سلسله تقدیرها ویک زنجیره قضاها خواهد بود. بنابراین، می توانیم میان ِ «ماه ِ رمضان»، «نزول قرآن» ، «شبِ قدر» و «شهادتِ امام ارشد وانسان ِکامل» علی (ع) ارتباطی برقرارکنیم.

در نتیجه: بوسیله روزه، تهذیب وپاکی پیاله ی نفس، اتفاق می افتد ودر شب قدر این پیاله توسط فرشتگان پر از فضل خداوند می شود وبه کمک قرآن، این پیاله، با نوشیدن آن کمال اتفاق می افتد وکمال در قضا وقضا درکمال، یک مسیر طی می شود تا شخص به انسان کامل برسد ونهایتا مرگ این تقدیر ها در قضای «شهادت» ویا یک سرنوشت خوب مُردن، به اتمام می رسد.

فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَهرَ فَلیَصُمهُ. «هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد.» (بقره، 185) یعنی بوسیله روزه این ماه درک می شود.

یادداشت: محمد صادق ماندگار انتهای پیام /