رهبر قنبری: تنها برخی از موضوعات تبدیل به ایده سینمایی می‌شود
کارگاه کارگردانی «از طرح تا اجرا» با حضور رهبر قنبری کارگردان سینمای ایران، عصر روز گذشته در سالن فردوس موزه سینما برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رهبر قنبری در کارگاه کارگردانی «از طرح تا اجرا» درباره ریشه کلمه ایده گفت: ایده از ریشه کلمه پوئتیکا است که ارسطو آن را مطرح کرده است، در سینمای حرفه‌ای ایده را باید اکثر تماشاچیان متوجه شوند و همه‌گیر باشد لیکن همه ما در ذهنمان ایده‌های شخصی متفاوتی داریم ولی ممکن است قابلیت سینمایی نداشته باشد چونکه همه‌گیر نیست.
کارگردان مثل یک پدر تفاوت بین موضوع و ایده را روشن کرد: موضوع از لحاظ گستردگی، وسیع تر از ایده است، موضوعات مختلفی مانند سیل، زلزله، جنگ و... وجود دارد لیکن تنها برخی از آن‌ها تبدیل به ایده سینمایی می‌شود و بسیاری از موضوعات در حد ایده خبری باقی می‌مانند.
وی سیر تاریخی ایده را در تاریخ نمایشنامه‌نویسی اروپا تشریح کرد: ایده‌ها در تاریخ اروپا دوجنبه داشت، اولی، ایده ناظر هست که منظور این است که داستان دانای کل یا آگاه مطلق دارد در این ایده انسان با سرنوشتش مبارزه می‌کند که در نهایت سرنوشتش بر وی تسلط پیدا می‌کند بسیاری از نمایشنامه‌نامه نویسان مانند سوفوکلس متاثر از همین ایده هستند.
رهبر قنبری ادامه داد: نوع دیگر ایده‌ها، ایده متناظر است و در اینجا ما دو ناظر در مقابل هم دیگر داریم و از جنس انسان هستند، در این نوع ایده‌ها مبارزه‌ای میان پنتاگونیست «شخصیت مثبت داستان» و آنتاگونیست «شخصیت منفی داستان» در می‌گیرد، نمایشنامه‌های شکسپیر در این دسته جای می‌گیرد.
کارگردان شیخ محمد خیابانی به خفقان نمایشنامه نویسی در دوره قرون وسطی اشاره کرد و گفت: با حاکمیت کلیسا به مدت چندین قرن نمایشنامه نویسی تعطیل شد، ولی با ظهور ژانگولرها که گروه های 4و5 نفره‌ای بودند که نمایشنامه‌های خیمه شب بازی را به شکل اروپایی برای مردم اجرا می‌کردند و با استقبال عامه مردم روبرو شد، وقتی کشیشان متوجه شدند که مردم شیفته این نوع نمایش هستند برای تبلیغ دین مسیحیت این نمایشنامه‌نویسان را جذب کلیسا کردند و در نتیجه جریان نمایشنامه‌نویسی به دربار راه پیدا کرد، سپس از دربار خارج شد و در نزد مردم رفت و جنبه رئال به خود گرفت.
این کارگردان باتجربه سینمای ایران افزود: سرنوشت برخی از هنر‌ها مانند نقاشی و موسیقی هم مثل سیر تاریخی نمایشنامه هست مثلا نقاشی از ابتدا در دربار و نقاشان در خدمت شاهان بودند و پس از ظهور عکاسی این هنر در دربار از رونق افتاد، بنابراین نقاشی به سمت عامه مردم حرکت کرد و نقاشان تصویر مردمی که در بندر ها ساکن هستند را می کشیدند.
رهبر قنبری به تفاوت فیلم کوتاه و بلند اشاره کرد و افزود: در فیلم بلند مادامی که تمام وجوه موضوع را نقد و بررسی نکردیم، فیلم به پایان نمی‌رسد حتی اگر 6 تا 8 ساعت فیلم طول بکشد که نمونه‌هایی هم داریم ولی در فیلم کوتاه باید به دنبال ویژگی‌هایی باشیم تا زمان فیلم محدود شود، مانند کار فرمالیستی که فیلمساز باید به دنبال نماد‌های مشترکی باشد و ویژگی بعدی جامعیت مکانی است که همه حوادث در فیلم کوتاه در یک محل مشخص در جریان است.
وی درباره معنای فرم در سینما ادامه داد: فرم در سینما، اشکال نسبتا مشابهی هستند که در کلیت خودشان پیکره را تشکیل می‌دهند، فرم را باید کارگردان بسازد و از پیش تعیین شده نیست.
علی لقمانی: برای فیلمساز مولف شدن باید معماری فیلم را بدانید / تصاویر آنالوگ همچنان جذاب استرهبر قنبری به شرح دکوپاژ و ویژگی‌های آن پرداخت: دکوپاژ کلمه‌ای فرانسوی به معنای قطعه‌بندی کردن یک فیلمنامه هست، در دکوپاژ با فریم، پلان، صحنه، سکانس روبرو هستیم، فریم همان یک عکسی هست که گرفته می‌شود، پلان لحظه‌ای است که کلید دوربین را روشن می‌کنیم تا زمانی که به صلاحدید کارگردان قطع می شود، صحنه مجموعه‌ای است از پلان‌ها و در زمان و مکان واحدی در جریان است، سکانس یعنی وحدت موضوعی داشتن.
وی افزود: متاسفانه صحنه و سکانس در سینمای ایران با هم اشتباه گرفته می‌شود و صحنه، سکانس تعبیر می‌شود در صورتی که در سینمای جهان سکانس نداریم بلکه صحنه مطرح است.