روایت کارگردان مستند «تنها نترس بدون سلاح»/ نقش گردان شناسایی در آزادسازی خرمشهر
قهرمانان نیرو هوایی در آسمان دلاوری، نقش‌های بسیار ایفا کردند و هنوز فیلمسازان ایرانی، تصاویر بسیاری برای نمایش رشادت‌های این مردان ناشناخته بدهکارند که می‌تواند دریچه‌های تازه‌ای از نقش قهرمانان آسمانی ایران را نمایان کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تولید مستند «تنها نترس بدون سلاح» توسط موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی یکی از مسیرهایی است که برای شناسایی قهرمانان بی‌نام و نشان وطن نیاز است.
منوچهر رمضانی به عنوان طراح، تهیه‌کننده و کارگردان مستند «تنها نترس بدون سلاح» در گفت‌و‌گو با سایت موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی درباره ویژگی‌های ساخت این مستند سخن گفت.
چه شد که به سراغ ساخت مستندی در ارتباط با عملیات نیرو هوایی رفتید؟
با توجه به علاقه‌ای که در زمینه نیروی هوایی داشتم، علاقمند بودم که در این زمینه کار کنم. حضور در مراکز نظامی و نیروی هوایی طبیعتاً به راحتی انجام نمی‌شود و بر این اساس با معرفی از طرف موسسه شهید آوینی، مراحل حضور در مراکز مربوطه و انجام تحقیقات شروع شد. جالب این بود که مسئولان نیرو هوایی خودشان پیشنهاد دادند که چند ماه صرف تحقیقات شود چون مسائل هوایی جدا از کلیاتی که شاید برخی بدانند، شامل موارد تخصصی است که نیاز به انجام تحقیقات دارد تا با اصطلاحات پرواز و موارد ویژه‌ای که برای عملیات انجام می‌شود، آشنایی پیدا کنند. به همین دلیل در حدود 9 ماه صرف مطالعه کتاب‌هایی درباره نیرو هوایی کردم.
سرودی که با آزادسازی خرمشهر ماندگار شد / چرا رهبری اجازه پخش این سرود را ندادفرآیند تولید مستند چگونه طی شد و فضای همکاری با مسئولان مربوطه چگونه بود؟
خوشبختانه همکاری خوبی از طرف مسئولان نیرو هوایی انجام شد و در طی مراحل تحقیق، من به 4 موضوع مشخص برای پیگیری رسیدم. چون برخلاف انتظار اولیه که قرار بود تاریخچه‌ای از عملیات نیرو هوایی داشته باشم، در طی روند تحقیقات متوجه شدم که چه موارد متعدد و مهمی در این حوزه وجود دارد که هر کدام امکان تولید اثر مستقلی را پیدا می‌کند. یکی از موضوعاتی که مدنظر بود، درباره گردان 11 شناسایی بود. برخی مشکلات در مصاحبه با افرادی که نبودند، وجود داشت اما خواست خدا بود که افرادی در مسیر ساخت مستند قرار بگیرند که روند کار را تسهیل کنند. ما با چند نفر که قبلاً در این زمینه تحقیق کرده و کتاب چاپ کرده بودند، ارتباط برقرار کردیم.
مرتب افرادی به من معرفی می‌شد و مشاوره‌هایی می‌گرفتم و به تحقیقات تازه‌ای می‌رسیدم. در انجام مصاحبه‌های مستند سعی کردم که جدا از بچه‌های گردان شناسایی با نیروهای دیگر و دوستان ارتش که در زمان جنگ مسئولیت‌هایی داشتند هم صحبت کنم.
وظیفه گردان شناسایی چیست و چه نقشی در اجرای عملیات نظامی داشته است؟
شاید در نگاه برخی، گردان شناسایی فقط مربوط به عملیات زمینی و خاکی باشد. اما واقعیت این است که نیرو هوایی در بسیاری از عملیات به شناسایی مراکز مهم نظامی دشمن برای برنامه‌ریزی عملیات اقدام کرد. متاسفانه در این زمینه فیلم‌های چندانی ساخته نشد و امیدوارم که این مستند بتواند به شناسایی و معرفی این گردان کمک کند. در واقع در طی مراحل تحقیق وقتی به رشادت‌های این گردان پی بردم، مشتاق شدم که این کار را انجام دهم.
وظیفه گردان شناسایی، کشف و رصد تهدیدهای بالقوه و بالفعل دشمن است. این گردان موظف بود قبل و بعد از شروع عملیات، اطلاعاتی را از خاک دشمن به دست بیاورد. در واقع اول از موقعیت دشمن برای طرح عملیات سردربیاورد و سپس پس از اجرای عملیات ببیند که چقدر از طرح‌های عملیاتی محقق شده است و نیاز به تکرار عملیات وجود دارد یا نه؟
در واقع نسبت به عملیات زمینی، مرحله دیگری هم دارند. از طرفی با توجه به این که برای عدم شناسایی لازم است که در ارتفاع پایین پرواز کنند، کار آن‌ها سخت‌تر می‌شود. از طرفی وارد جنگ الکترونیک با دشمن می‌شوند که این خود مقوله پیچیده‌ای است و نیاز به مهارت ویژه دارد. با ساخت مستند «تنها نترس بدون سلاح» چه بخشی از تلاش‌های گردان شناسایی 11 به مخاطبان ارائه می‌شود؟
مهم‌ترین بخش این مستند، نقش گردان عملیات در آزادسازی خرمشهر است که بیشترین و سخت‌ترین عملیات این گردان بوده و اوج کار آن‌ها به شمار می‌رود. در واقع می‌توان گفت که به بهانه عملیات آزادسازی خرمشهر، به معرفی گردان شناسایی پرداختم. فیلم ما درباره گردان شناسایی با تمرکز به عملیات آزادسازی خرمشهر است که بیش از 20 عملیات برای آن انجام شد.
نقش گردان شناسایی در آزادسازی خرمشهر، شاخص است. درباره آزادسازی خرمشهر، چند فیلم ساخته شد اما تا به حال از این منظر به آن نگاه نشده و من توفیق پیدا کردم تا بتوانم نقش نیرو هوایی را در کنار دیگر نیروهای نظامی و بسیجی برای آزادسازی خرمشهر نشان دهم. با توجه به این که خرمشهر برای همه عزیز است.
این وطن قهرمانان بسیاری دارد که هنوز برای مخاطبان شناسایی نشدند و برخلاف آثار هالیوودی که براساس قهرمانان خیالی ساخته می‌شود، هنوز ظرفیت‌های بسیاری برای ساخت آثار مستند در کشورمان وجود دارد.
انقدر شهامت و فداکاری‌های نیرو هوایی و نقشی که در 8 سال دوران جنگ تحمیلی داشتند، زیاد و مهم بوده است که می‌توان فیلم‌های مختلفی را از زوایای متعدد در این خصوص تولید کرد.
مواردی هنوز تاریک مانده و نیاز است از طریق مستند برای مخاطبان روشن شود. درباره برخی از افراد به شکل محدود فقط صحبت شده در حالی که قهرمانان و شخصیت‌های بسیاری هستند که باید برای مردم معرفی شوند.
آن‌ها آدم‌های شاخصی در زمینه‌های علمی و اخلاقی بودند. من با برخی که در قید حیات هستند، مواجه شدم و با برخی دیگر از طریق مطالعه کتاب‌های منتشر شده آشنایی پیدا کردم.
ویژگی‌های آزادسازی خرمشهر از زبان شهید حاج قاسم سلیمانی + کلیپدر میان قهرمانان نیرو هوایی چه افراد شاخصی برای ساخت آثار مستند پیشنهاد می‌کنید؟
می‌توانم از شهید فریدون ذوالفقاری از بچه‌های گردان شناسایی نام ببرم که قابل تحسین است. هم تبحر و هم اخلاق ایشان عالی بود. ایشان فرمانده گردان شناسایی بودند و خودشان نباید پرواز می‌کردند اما شرایط طوری بود که خودش اقدام کرد. اساتید خارجی اذعان داشتند که خلبانان ایرانی در دنیا نمونه هستند. تلاش بچه‌های نیرو هوایی در دوران جنگ به خصوص روزهای ابتدایی جنگ، شاخص است. در هفته اول جنگ، نیرو هوایی با کمک دیگر نیروهای نظامی توانست مانع هجوم دشمن شود و تانک‌های زیادی را منهدم کرد. نیاز به ساخت مستندهای زیادی درباره به تصویردرآوردن این قهرمانان است.
وقتی با بعضی از افرادی که فعالیت هنری دارند، درباره این شخصیت‌ها صحبت می‌کنم، تعجب می‌کنند که چه افراد بزرگی هستند که هنوز شناخته نشده‌اند. با توجه به این که مستند به عنوان صریح‌ترین اثر می‌تواند به معرفی و شناسایی افراد و وقایع کمک کند، امیدوارم که حمایت بیشتری انجام شود. دیگر مصاحبه های رو در روی تلویزیونی نقش و تاثیری در مخاطب ندارد و نیاز است در قالب مستند مسائل برای مخاطب مطرح شود تا اثرگذار باشد.