زمین خراسان شمالی تشنه است / ضرورت تغییر الگوی کشت

بجنورد - کاهش بارندگی طی سال های اخیر باعث افت شدید منابع آبی زیرزمینی، کاهش سطح آب سدها و خشکی مراتع و جنگل‌های استان شده است.

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: میزان بارش‌ها طی 2 سال اخیر روند نزولی داشته و این مسئله باعث بروز مشکلات متعددی در سرتاسر کشور شده است؛ از خالی شدن سدها گرفته تا خشکی بسیاری از باغات و زمین‌های کشاورزی.

کم آبی هر چند اکنون نیز به یک مسئله حساس تبدیل شده اما به مرور رسماً تبدیل به یک بحران جدی خواهد شد. این بحران در استان‌هایی همچون خراسان شمالی که مبنای زندگی حدود 50 درصد مردم کشاورزی و دامداری است، بیشتر نیز به چشم می‌خورد.

از این رو نگاهی به وضعیت بارش‌ها، خشکسالی، شرایط سدها، وضعیت کشاورزی و... در خراسان شمالی می‌اندازیم.

کاهش شدید بارندگی در قیاس با دوره آماری

علیرضا گلرخ، سرپرست اداره تحقیقات کاربردی هواشناسی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح جزئیات بارش‌ها در استان طی سال آبی جاری پرداخت و اظهار کرد: تمامی ایستگاه‌های استان نسبت به دوره آماری، میزان بارش کمتری را ثبت کرده‌اند.

وی افزود: این کاهش بارندگی از 10 درصد تا بیش از 50 درصد متغیر است.

گلرخ گفت: به عنوان نمونه بجنورد در قیاس با دوره آماری 43 درصد، آشخانه 45 درصد، گرمه 51 درصد و جاجرم 33 درصد با کاهش نزولات آسمانی مواجه شدند.

سرپرست اداره تحقیقات کاربردی هواشناسی خراسان شمالی با اشاره به بارندگی‌ها چند روز گذشته، گفت: این بارش‌ها سبب بهبود شرایط بارندگی در سال جاری شد.

وی افزود: تا تاریخ 26 فروردین، شرایط بارشی در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته اندکی بهبود داشته است.

گلرخ گفت: در قیاس با سال قبل بجنورد 15 درصد، اسفراین 18 درصد، شیروان 71 درصد و فاروج 42 درصد بارش بیشتری را به ثبت رسانده‌اند.

سرپرست اداره تحقیقات کاربردی هواشناسی خراسان شمالی تصریح کرد: این افزایش بارندگی در قیاس با سال قبل نشان دهنده وضعیت وخیم بارش‌ها در سال گذشته بوده؛ زیرا با وجود این افزایش، همچنان میزان بارندگی در قیاس با دوره آماری دراز مدت به شدت کاهش یافته است.

ورودی آب به سدهای خراسان شمالی 30 درصد کاهش یافت

وحید واسطه، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر به وضعیت نامناسب سدهای استان اشاره داشت و اظهار کرد: تا هفته پایانی فروردین، میزان حجم ورودی آب به سدهای استان نسبت به سال قبل بیش از 30 درصد کاهش یافته است.

وی افزود: مخازن سدهای خراسان شمالی 234 میلیون متر مکعب ظرفیت دارد که اکنون حدود 80 میلیون متر مکعب آب دارد.

واسطه بیان داشت: به این ترتیب تنها 34 درصد مخازن خراسان شمالی آب دارد که ادامه روند فعلی شرایط را بحرانی خواهد کرد.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در انتها گفت: خروج آب از مخازن سدهای استان در 7 ماه سال آبی جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال 47 درصد کاهش یافته است.

30 درصد جنگل‌های استان خشک شدند

اما این بارندگی‌ها به صورت مستقیم بر کشاورزان، دامداران و فضای سبز اثر گذاشته است. دامداران خراسان شمالی طی سال گذشته روزهای سختی را پشت سر گذاشتند و افزایش شدید قیمت نهاده‌های دامی نیز این مشکلات را دو چندان کرده بود.

با این حال با برخی بارش‌ها بهاری و جان گرفتن علفزارها، بخشی از مشکلات دامداران خرد استان بهبود یافته است.

اما خشکسالی همچنان اثرات ناخوشایند خود را دارد. مهدی قدیمی، مدیر اداره جنگلداری و جنگل‌کاری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: حدود 20 تا 30 درصد جنگل‌های خراسان شمالی به علت کاهش بارندگی خشک شده‌اند.

وی افزود: آبیاری طرح جنگل کاری با چالش مواجه شده و کمبود اعتبارات نیز شرایط را دشوارتر ساخته است.

قدیمی بیان داشت: حدود 600 هکتار از مساحت پروژه‌های جنگل‌کاری انجام شده در استان نیازمند آبیاری است.

دشت‌های تشنه خراسان شمالی

این کاهش بارندگی‌ها مشکلات دیگری از جمله کم آبی دشت‌های استان را در بر داشته است. طبق گفته مسئولان اکنون خراسان شمالی 8 دشت ممنوعه بحرانی دارد که روز به روز وضعیت آن‌ها وخیم‌تر نیز می‌شود.

به عنوان نمونه می‌توان به دشت شیروان اشاره کرد که طبق اعلام شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی سالانه 30 سانتی متر افت دارد. دشت‌های اسفراین و صفی آباد نیز بیشترین کاهش آب زیرزمینی را ثبت کرده‌اند.

الگوی کشت تغییر می‌کند

وقوع خشکسالی‌های پی در پی و کاهش بارندگی عاملی برای تغییر الگوی کشت نیز شده است؛ از همین رو سید عقیل مرتضوی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی اسفند ماه سال گذشته خبر از محدود شدن کشت برنج در استان داد.

وی افزود: با توجه به خشکسالی شدید حادث شده و محدودیت بارش‌ها و منابع آبی، باید سطح کشت برنج در اراضی استان به میزان 50 درصد کاهش یابد.

مرتضوی گفت: در سطح استان حدود 40 روستا اقدام به کشت برنج می‌کنند که 2 روستای آن در شهرستان بجنورد و باقی آن‌ها در سطح شهرستان مانه و سملقان قرار دارند.

محمد عفتی، سرپرست امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز اسفند ماه سال گذشته در جمع خبرنگاران اظهار کرده بود: با تغییر اقلیم، خشکسالی و کمبود بارش باران و نبود باران مؤثر مواجه هستیم که نیاز است الگوی کشت در استان را بازنگری و به سمت کشت گیاهان دارویی حرکت کنیم.

وی افزود: 164 هکتار از اراضی کشاورزی استان در راستای تغییر الگوی کشت به گیاهان دارویی اختصاص یافت.

عفتی خاطرنشان کرد: هم اکنون به صورت پایلوت در برخی از مناطق استان کشت گیاهان دارویی آغاز شده که در صورت موفقیت گسترش می‌یابد.

محمد جواد تشکری، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی نیز طی روزهای گذشته در گفتگو با روابط عمومی این نهاد اظهار کرد: سطح ابلاغی برای استان کشت 13 هزار هکتار حبوبات دیم شامل 5 هزار هکتار نخود و 8 هزار هکتار عدس است.

تشکری گفت: با توجه به کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر به کشاورزان توصیه می‌شود کشت پاییزه و انتظاری را مورد توجه قرار دهند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ادامه داد: به سبب اینکه در کشت‌های انتظاری در پاییز و اواخر زمستان کشت حبوبات رشد حداقلی می‌یابد، بارش‌های بهاره تأثیر خوبی برای افزایش باردهی خواهد داشت.

در مجموع باید اذعان کرد وضعیت منابع آبی خراسان شمالی در وضعیت خوبی قرار ندارد و عدم برنامه‌ریزی صحیح برای مقابله با این بحران، می‌تواند در آینده‌ای بسیار نزدیک استان را با مشکلات عدیده‌ای مواجه سازد.