زیان انباشته خودروسازی به 255 همت رسید

البته باید توجه داشت که این ارقام مربوط به صورت‌های مالی غیرتلفیقی دو خودروساز بزرگ است یعنی سود و زیان شرکت‌های زیرمجموعه در آن لحاظ نشده است. اگر این صورت‌های مالی به صورت تلفیقی بودند احتمالا ارقام ثبت شده برای زیان انباشته و عملیاتی خودروسازان بسیار بیشتر بود. در این بین تنها پارس‌خودرو صورت مالی خود را به صورت تلفیقی منتشر کرده است.

آنچه مشخص است عوامل مختلفی دست به دست هم دادند که زیان خودروسازان از ابتدای امسال تاکنون روند صعودی پیدا کند. در واقع خودروسازان تا نیمه اول سال 1404 به شدت درگیر نااطمینانی‌های مختلف بودند. شروع این نااطمینانی‌ها از همان روزهای ابتدایی سال بود که خودروسازان انتظار رشد قیمت داشتند اما وزارت صمت و به طور خاص سازمان حمایت تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان قیمت‌های جدید را اعلام نمی‌کرد. تعلل در اصلاح قیمت در سال جدید خودروسازان را در فضای بلاتکلیفی فروبرده بود. ماجرا به همین شکل جلو آمد تا خردادماه که اوج نااطمینانی‌های حاکم بر صنعت خودرو آغاز شد، اواخر این ماه ایران‌خودرو به دلیل تعلل سازمان حمایت در اعلام قیمت‌ها، خود به طور مستقل قیمت‌های مصوب هیات‌مدیره این شرکت را اعلام کرد که این موضوع یکی از پیچیده‌ترین و شدیدترین اختلافات خودروسازان با سیاستگذاران را کلید زد. این اختلافات موجب شد که در یک بازه زمانی فروش ایران‌خودرو نیز متوقف شود.

علاوه بر این 23 خردادماه جنگ 12 روزه نیز آغاز شد که کار را برای همه صنایع از جمله صنعت خودرو سخت کرده بود. خودروسازان یک بار در طی جنگ خط تولید را متوقف کرده و به تعطیلات تابستانه رفتند. البته این تنها تعطیلات آنها نبود و یک بار دیگر در مردادماه به خاطر بازسازی خطوط تولید آنها تعطیلات تابستانه دیگری را تجربه کردند. بنابراین علاوه بر مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری، اختلاف با وزارت صمت و جنگ 12 روزه، دوبار تعطیلی خطوط تولید هم از مشکلات خودروسازان بود.

اما در تابستان امسال مشکل دیگری به لیست چالش‌های خودروسازان اضافه شد. قطعی‌های گسترده برق و رشد قابل‌توجه نرخ ارز در تابستان امسال کار را بیش از پیش برای تولیدکنندگان خودرو سخت کرده بود.

اما اگر ایران‌خودرو در 6 ماهه امسال درگیر اختلافات با سیاستگذار بود، سایپا مشکل دیگری داشت. این شرکت به شدت درگیر واگذاری سهام خود بود و تمام این 6 ماه را به نوعی بلاتکلیف بود. از طرف دیگر این شرکت با کمبود جدی قطعات نیز مواجه بوده و تولیدش به شدت کاهش پیدا کرده است. نکته قابل‌توجه در این مورد اینکه سایپا در 6 ماهه امسال افت محسوسی در زیان عملیاتی خود تجربه کرده است. احتمالا این موضوع به دلیل افت شدید تولید این شرکت بوده است.

جزئیات زیان خودروسازان

طبق آمار و اطلاعاتی که سه شرکت بزرگ خودروسازی کشور در سامانه کدال ثبت کرده اند، ایران‌خودرو و پارس‌خودرو در نیمه ابتدایی امسال با رشد قابل‌توجهی در زیان عملیاتی خود مواجه بوده‌اند اما از طرف دیگر سایپا افت محسوسی را در زیان عملیاتی خود در این بازه زمانی تجربه کرده است.

ابتدا سری به بزرگ‌ترین خودروساز کشور بزنیم. ایران‌خودرو از ابتدای سال‌جاری تا انتهای شهریورماه 10.6 همت زیان داشته است اما این رقم برای مدت مشابه سال گذشته 7.95 همت بود. بنابراین آبی پوشان جاده مخصوص در این مدت زمان 2.65 همت معادل 33.3 درصد بیشتر زیان کرده اند.

اما زیان انباشته بزرگ‌ترین خودروساز کشور در 6 ماهه امسال 11.2 درصد بیشتر شده است. بنا بر اطلاعات و آمار ثبت شده در سازمان بورس زیان انباشته این شرکت تا انتهای سال 1403 به میزان 120 هزار و 540‌میلیارد تومان بود، اما حالا این رقم به 134 هزار و 120‌میلیارد تومان رسیده است. بر این اساس زیان انباشته آبی‌پوشان جاده مخصوص 13 هزار و 580‌میلیارد تومان معادل 11.2 درصد در مدت زمان یاد شده بیشتر شده است.

البته ایران‌خودرو روز گذشته اعلام کرد که این شرکت به سوددهی 1.2 همتی رسیده است. اما سودی که ایران‌خودرو از آن یاد می‌کند سود ناخالص است که با سود و زیان عملیاتی یا انباشته متفاوت است. در واقع سود و زیان ناخالص بیانگر تفاوت میان درآمد فروش و بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفته است و میزان سودآوری فعالیت اصلی شرکت را نشان می‌دهد. در مقابل، سود و زیان عملیاتی پس از کسر هزینه‌های اداری، عمومی، فروش و بازاریابی از سود ناخالص محاسبه می‌شود و شاخصی جامع‌تر برای ارزیابی عملکرد واقعی شرکت در عملیات روزمره به‌شمار می‌آید.

سرمایه ثبت شده ایران خودرویی ها در بورس، کمی بیش از 256 هزار‌میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها تقریبا نصف این سرمایه است و بزرگ‌ترین خودروساز ایران حالا مشمول ماده 141 قانون تجارت نیست. این ماده قانونی تاکید می‌کند: «اگر بر اثر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رای قرار گیرد.»

البته خودروسازان تاکنون توانسته اند با تجدید ارزیابی دارایی های خود از این اتفاق جلوگیری کنند. اواخر سال گذشته بود که تجدید ارزیابی برای خودروسازان انجام شد. تجدید ارزیابی به بیان ساده به معنای به‌روز کردن ارزش دارایی‌های یک سازمان و شرکت است. با توجه به اینکه از آخرین تجدید ارزیابی خودروسازان زمان زیادی نگذشته فعلا عدم شمول آنها در ماده 141 قانون تجارت طبیعی است اما با همین روند زیان‌دهی احتمالا زیاد طول نمی‌کشد که آنها دوباره نیاز به ارزیابی دارایی‌های خود پیدا می‌کنند.

دومین خودروساز کشور اما تنها شرکت تولیدکننده خودرو است که زیان عملیاتی آن به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. البته همان‌طور که اشاره شد این موضوع بیشتر به دلیل افت تولید شدید این خودروساز است. در 6 ماه ابتدایی سال سایپا 84 هزار و 595 دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان 125 هزار و 624 دستگاه بوده است. بنابراین در این مدت زمانی نارنجی پوشان جاده مخصوص 41 هزار و 29 دستگاه، معادل 32.6 درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشته‌اند.

بنابر آمار و اطلاعات کدال دومین خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال تا انتهای شهریورماه کمتر از یک همت یعنی 910.8‌میلیارد تومان زیان را به ثبت رسانده است اما این رقم برای مدت مشابه سال گذشته 2.83 همت بود. بنابراین در مدت زمان یادشده زیان عملیاتی این شرکت 1.92 همت معادل 67.8 درصد کاهش را ثبت کرده است.

زیان انباشته این شرکت در این مدت زمان 6.85 همت معادل 9.7‌درصد بیشتر شده و به 70.84 همت رسیده است. این در شرایطی است که سایپایی‌ها در این مدت زمان سود غیرخالص 624.2‌میلیارد تومانی داشته است. سرمایه ثبت شده سایپایی ها در بورس، کمی بیش از 162همت است؛ بنابراین زیان انباشته آنها بسیار کمتر از سرمایه ثبت شده آنهاست. بر این اساس نارنجی پوشان جاده مخصوص هم مشمول ماده 141 قانون تجارت نیستند که علت آن تجدیدارزیابی در اواخر سال گذشته است.

طبق آمار و اطلاعاتی که پارس خودرو به سازمان بورس ارائه داده این شرکت در 6 ماه امسال 5.78 همت زیان کرده، در مدت مشابه سال1403 این رقم به 3.46 همت می رسید. بنابراین در مدت زمان یادشده زیان عملیاتی این زیرمجموعه سایپا 2.32 همت معادل 67 درصد افزایش داشته که نسبت به دو شرکت دیگر رشد قابل‌توجهی به نظر می رسد. همچنین پارس خودرو 43.91 همت زیان انباشته را تا پایان شهریورماه به ثبت رسانده است.

در مقایسه با انتهای سال 1403، پارس خودرویی ها با رشد 6.57 همتی زیان انباشته مواجه شده اند. به عبارت بهتر، در مقایسه با انتهای سال 1403، زیان انباشته پارس خودرو 17.6‌درصد رشد را تجربه کرده است. سرمایه ثبت شده پارس خودرویی ها در بورس، کمی بیش از 11هزار و 300میلیارد تومان است که نشان می‌دهد تجدید ارزیابی در مورد این شرکت انجام نشده و این زیرمجموعه سایپا همچنان مشمول ماده 141 قانون تجارت است.