زیر و بم لایحه بودجه 1402 شهرداری

لایحه بودجه سال 1402 شهرداری‌تهران با اعتبار 78 هزار و 475 میلیارد تومان برای بررسی و تصویب در روز سه‌شنبه 4 بهمن 1401 به شورای اسلامی شهر تهران ارائه شد. بودجه پیشنهادی 1402 در مقایسه با بودجه مصوب سال 1401، رشد 56 درصدی داشته است؛ رشدی که در قاعده و شکل برنامه چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران (1404-1401)، تغییر در سطح شاخص عمومی قیمت‌ها، نوسانات اقتصادی و نیز رفع مسائل کلیدی شهر در چارچوب وظایف و تکالیف مدیریت شهری اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد. لایحه سال 1402 به‌لحاظ ساختاری شکلی و محتوایی در مقایسه با سال‌های قبل تغییراتی دارد و از ویژگی‌های متفاوتی برخوردار است که در نوع خود به شفافیت، انعطاف‌پذیری و انطباق‌پذیری بودجه با برنامه کمک کرده و ویژگی بارز لایحه، تهیه و تنظیم سه‌سطحی بودجه است. در سطح اول 78 هزار و 475 میلیارد تومان با 56 درصد افزایش نسبت به بودجه مصوب سال 1401 را داریم که بودجه معمول و مرسوم شهرداری است که اعتبارات هزینه‌ای، پروژه‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای اعم از پروژه‌های مستمر و غیرمستمر در سطح مناطق و معاونت‌ها و پروژه‌های توسعه محله‌ای و نیز اعتبارات تملک دارایی‌های مالی را شامل می‌شود. در سطح دوم و در قالب تبصره 20 حدود 30 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

طبق این تبصره به شهرداری تهران اجازه داده می‌شود، در صورت تحقق منابع مازاد بر بودجه مصوب در امسال، برای تامین مالی 16 کلان‌پروژه علاوه بر سقف اعتبار مصوب اقدام و در تفریغ بودجه منظور کند. سطح سوم بودجه پیشنهادی بر تامین مالی شهرداری از طریق جلب مشارکت بخش خصوصی تمرکز دارد. در تبصره 19 لایحه، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و مشارکت مردمی در 42 پروژه شهری شهر تهران درج شده است تا بخش خصوصی برای مشارکت در پروژه‌های شهری تهران نقش‌آفرین باشد. از این نظر لایحه بودجه 1402 از انعطاف‌پذیری و شفافیت بالایی برخوردار است، چرا که بسته به تحقق منابع درآمدی، میزان مشارکت در پروژه‌های سرمایه‌گذاری و دیگر متغیرهای اقتصادی، زمینه خدمات‌رسانی گسترده‌تر و ایجاد تحول در شهر را برای مدیریت شهری فراهم می‌کند.

لایحه بودجه سال 1402 در راستای برنامه (مصوب) چهارم تحول و پیشرفت شهر تهران برمبنای تحقق عدالت شهری (1404-1401) تهیه شده و برشی از برنامه چهارم است. لزوم انطباق بودجه با برنامه جزو دغدغه‌های مدیریت شهری در فصل بودجه‌ریزی بوده و بودجه پیشنهادی برمبنای مسائل کلیدی شهر و موضوعات پنج‌گانه برنامه مصوب (حمل‌ونقل و ترافیک، محیط‌زیست و آلودگی هوا، ایمنی شهری و بافت فرسوده، مسائل فرهنگی، اجتماعی و هوشمندسازی و بهبود مدیریت) تهیه و تدوین شده است. در برنامه چهارم، تعداد 144 حکم مصوب شده که مابه‌ازای این احکام در سطح ماموریت‌های شش‌گانه، برنامه‌ها، طرح خدمت و پروژه‌های شهری قابل‌ردیابی است. از دیگر ویژگی‌های محتوایی لایحه که گامی مهم در راستای استقرار نظام بودجه‌ریزی مشارکتی به‌شمار می‌آید، طرح «من شهردارم» است. در فرآیند تدوین و پیشنهاد پروژه‌های توسعه محله‌ای برای نخستین‌بار از نظرات و پیشنهادهای شهروندان تهرانی در قالب این طرح استفاده شده است. دراین‌باره در یک زمان‌بندی مشخص و همزمان با فصل بودجه‌ریزی، 2085 پروژه به ارزش نزدیک به 4 هزارمیلیارد تومان در بوته نظرسنجی قرار گرفت و پروژه‌های سطح محلات توسط شهروندان در سامانه (من شهردارم) اولویت‌گذاری و تایید شد تا لایحه بودجه منطبق با خواست و نظرات شهروندان تنظیم و به شورای اسلامی شهر تهران ارائه شود. یکی از ویژگی‌های لایحه، بازنگری در ساختار بودجه شهرداری و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه و وابسته به آن بوده و بر این اساس، در حوزه تدوین لایحه بودجه 1402 شهرداری برای ساماندهی، تجمیع و دسته‌بندی ردیف‌های اعتباری اقدام شده است.

این موضوع ضمن ایجاد شفافیت و انعطاف‌پذیری اجرای بودجه بستر تحقق اهداف عملکردی پیش‌بینی‌شده در زمان تدوین را فراهم می‌سازد. از دیگر تغییرات لایحه می‌توان به پیاده‌سازی مدل جدید تسهیم و توزیع عادلانه و اطلاعات محور اعتبارات هزینه‌ای و سرمایه‌ای مستمر برمبنای شاخص‌های موثر، پیاده‌سازی نظام تصویب پروژه‌های جدید بر اساس مطالعات فنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیست‌محیطی، پدافند غیرعامل و عدالت، بازنگری و ساماندهی تبصره‌های بودجه و نیز تغییر و بهبود ساختار کتاب بودجه شهرداری تهران اشاره کرد. با تغییرات در ساختار کتاب لایحه بودجه، علاوه بر تقسیم اعتبار براساس شاخص‌ها و تدقیق واحدهای سنجش، امکان مقایسه بودجه (در یک نمای کلی) پروژه‌های سرمایه‌ای مستمر و غیرمستمر مناطق 22 گانه و معاونت‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها فراهم شده است. علاوه بر این، بازنگری در فرم‌های بودجه سازمان‌ها، شرکت‌ها و یکپارچه‌سازی نظام کدینگ بودجه آنها با نظام بودجه‌ریزی شهرداری زمینه نظارت‌پذیری بر بودجه و ارتقای شفافیت و انضباط مالی و یکپارچه‌سازی سامانه‌های بودجه و مالی و اتصال بودجه سازمان‌ها و شرکت‌ها به بودجه عمومی شهرداری را میسر می‌کند.