سانحه بالگرد شهید رئیسی و احتمالات / «موج کوهستان» یعنی چه؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هلیکوپتر حامل آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان و هیئت همراه در بعد از ظهر روز یکشنبه 30 اردیبهشت ماه در هنگام پرواز از محل افتتاح سد قیز قلعه‌سی به سمت تبریز سقوط کرد و متاسفانه سید ابراهیم رئیسی و تمام سرنشینان این پرواز به شهادت رسیدند.

شرایط بد جوی منطقه پروازی هلیکوپتر حامل رئیس‌جمهور از جمله موضوعاتی بود که از همان ابتدای مخابره خبر وقوع این سانحه مطرح شد؛ مضاف بر اینکه سازمان هواشناسی کشورمان نیز برای آن منطقه در روز وقوع سانحه "هشدار نارنجی" صادر کرده بود.

از سوی دیگر پس از سانحه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور، برخی کارشناسان این حوزه نیز بر احتمال تاثیر مداخلات جوی و وجود "امواج کوهستان" در وقوع این سانحه صحه گذاشتند.

هیئتی در ستاد کل نیروهای مسلح مشغول ارزیابی کامل این واقعه است و به زودی جمع‌بندی نهایی خود را اعلام خواهد کرد. ستاد کل نیروهای مسلح، اولین اطلاعیه خود را در این زمینه نیز منتشر کرده است. اما اینکه آیا "امواج کوهستان" تا چه می‌تواند عاملی برای بروز این سانحه در آن منطقه کوهستانی شده باشد، مسئله‌ای است که "دکتر محمدتقی زمانیان" از پیشکسوتان برجسته صنعت هواشناسی کشور و عضو سابق کمیته مشترک علمی وابسته به برنامه و تغییر اقلیم جهان که در اختیار تسنیم قرار داده به بررسی خلاصه آن پرداخته است:

«ابری که رئیس دفتر رئیس‌جمهور در توضیح جزئیات وقوع سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور به آن اشاره کرد، در هواشناسی به نام "ابر عدسی" مشهور است که نشان از وجود"موج کوهستان" در بخش پشت به باد کوه دارد.

"موج کوهستان" تا به امروز در کشورهای مختلف باعث بسیاری از سقوط‌های هواپیماها بوده است؛ موج کوهستان در قسمت پشت به باد کوه شکل می‌گیرد و ابرهای عدسی که معمولاً در بادسوی کوه با فاصله‌های تقریباً مساوی دیده می‌شوند، "آشکارساز" این موج ها هستند و هرچه که از کوه فاصله بیش‌تر شود، کوچک‌تر می‌شوند تا اینکه تمام قطرک‌های آن ابرها تبخیر می‌شود البته اگر هوا خشک باشد، حتی این آشکارسازها نیز دیده نمی‌شوند.

معمولاً اگر موج کوهستان پیش‌بینی نشود یا اینکه امکان پیش‌بینی آن به دلایلی وجود نداشته باشد، تراز پرواز هواپیما یا بالگرد باید ارتفاع بالاترین قله کوهستان از سطح دریا به علاوه یک‌سوم ارتفاع بالاترین قله کوهستان در نظر گرفته شود تا خطری برای سرنشینان هواپیما یا بالگرد پیش نیاید.

ضمناً چنانچه هواپیما یا بالگرد با "باد روبه‌رو" مواجه باشد، خطر موج کوهستان بسیار افزایش می‌یابد.

لازم است مسئله تاثیرگذاری "وجود موج کوهستان و باد روبه‌رو" در منطقه وقوع سانحه اخیر با کمک سازمان هواشناسی و حضور کارشناس متخصص این حوزه در کارگروه ویژه بررسی سانحه در دستور کار قرار گیرد.

همچنین "حسین ارکانی؛ پیشکسوت صنعت هواشناسی کشورمان" نیز درباره نقش احتمالی مداخلات جوی در وقوع این سانحه به تسنیم می‌گوید:

در منطقه وقوع سانحه به احتمال زیاد "امواج کوهستان" شدید بوده و اگر خلبان هلیکوپتر حامل رئیس‌جهور و همراهان از قبل، پیش‌بینی وجود امواج کوهستان در منطقه پروازی خود را دریافت کرده باشد باید حداقل یک هزار تا 2 هزار متر بالای منطقه کوهستان به پرواز درمی‌آمد چرا که در برخی مواقع 2 تا 5 هزار متر "حرکت نزولی" در امواج کوهستان می‌تواند وجود داشته باشد.

در پرواز هیلکوپتر رئیس‌جهور در آن منطقه کوهستانی نیز بنابر برخی قرائن هواشناسی، پرواز در جهت مخالف باد بوده است؛ این مسئله می‌توانسته هلیکوپتر را شدیداً به سمت پایین کشانده و برخورد با سخره را باعث شده باشد.

باید این مسئله در سانحه اخیر مورد بررسی دقیق قرار گیرد که آیا در این پرواز، پیش‌بینی وجود امواج کوهستان شده بوده یا خیر؛ در جریان سقوط هواپیمای مسافربری ATR در منطقه دناکوه در سال 96 نیز شاهد وجود امواج کوهستان در سطوح بسیار بالا بودیم که باعث وقوع آن سانحه بسیار تلخ شد.