سرعت‌گیر تورم مصالح‌ساختمانی
سرعت افزایش قیمت مصالح‌ساختمانی در بازار ساختمانی تهران در تابستان به‌رغم «افزایش ریسک‌های تورم‌ساز»، کاهش پیدا کرد. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» درباره این دوگانگی نشان می‌دهد، «کاستن از حاشیه سود» که پیش‌تر در ساخت‌وساز اتفاق افتاده بود، تسری یافته و به تولید و فروش مصالح‌ساختمانی رسیده است.
راضیه احقاقی: قیمت نهاده های ساختمانی در تابستان امسال نسبت به دوره مشابه در سال‌قبل 44درصد زیاد شد؛ با وجود این از شدت تورم فصلی برای تابستان نسبت به بهار کاسته شد. درحالی‌که هزینه تولید از محل افزایش هزینه مواد اولیه، رشد دستمزد با حمایت خروج اتباع، گرانی ماشین‌آلات متناسب با نوسان نرخ ارز و کاهش اجباری تولید به‌دلیل محدودیت انرژی، افزایشی بود؛ شدت‌گرفتن رکود در بخش ساخت وساز پس از جنگ 12روزه باعث شد تا صنایع تولیدکننده مصالح ساختمانی و فروشندگان این محصولات امکان انتقال کامل رشد هزینه تولید بر قیمت نهایی مصالح ساختمانی را نیابند. به این‌ترتیب سریال کاهش «حاشیه سود تولید» از صنعت ساخت وساز به بازار بالادست یعنی بخش مصالح ساختمانی رسید.
حمایت نهاده ها از رشد بهای ساخت وساز
مرکز آمار شاخص قیمت نهاده های ساختمانی در شهر تهران برای فصل تابستان امسال را برابر 173واحد اعلام کرد، به این‌ترتیب تورم نهاده های ساختمانی در تابستان امسال نسبت به تابستان سال1403 افزایشی 43.6درصدی را به‌ثبت رساند. حدود 30درصد قیمت تمام‌شده ساخت مسکن مربوط به نهاده های تولید شامل «مصالح ساختمانی» و «دستمزد» است و بنابراین جهش 44درصدی تورم نهاده های ساختمانی پتانسیل افزایش حداقل 14درصدی در قیمت تمام‌شده ساخت مسکن را دارد. این پتانسیل رشد بدون درنظر گرفتن هزینه صدور پروانه، تغییر قیمت زمین و سایر عوامل اثرگذار بر هزینه ساخت مسکن و فقط از محل مصالح و هزینه دستمزد محاسبه شده‌است.
فروکش تورم با کاهش حاشیه سود سازنده
در گزارش مرکز آمار، تورم فصلی نهاده های تولید در شهر تهران در تابستان نسبت به بهار امسال برابر 6.3درصد اعلام شده‌است؛ این در حالی است که قیمت نهاده های ساختمانی در شهر تهران در بهار امسال نسبت به زمستان1403 رشدی 14.9درصدی داشته‌است، بنابراین تورم فصلی نهاده های ساختمانی در تابستان نسبت به فصل قبل حدود 8.6درصد کاهش یافته‌است. فروکش تورم نهاده های ساختمانی در فصل تابستان نسبت به فصل قبل، این سوال را مطرح می‌کند که آیا بهبودی در وضعیت تولیدکنندگان مصالح در این فصل نسبت به 3 ماه ابتدایی سال رخ داده‌است؟ «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با چند تن از تولیدکنندگان مصالح ساختمانی و فروشندگان مصالح در بازار به این سوال پاسخ داد.
بررسی ها از فعالان صنایع ساختمانی حاکی از آن است که شرایط برای تولیدکنندگان نهاده های تولید ساختمانی طی تابستان نسبت به بهار دشوارتر شده‌است؛ «افزایش تنش سیاسی در کشور به‌خصوص در 2 ماه ابتدایی تابستان»، «شدت‌گرفتن ناترازی انرژی» و «کمبود نیروی کار و افزایش هزینه دستمزد به‌تبع خروج بخشی از اتباع از کشور» سه عامل اصلی اثرگذار بر وضعیت تولیدکنندگان مصالح ساختمانی بود. مجموع این موارد بر هزینه‌های تولید در این زمان افزوده است، با وجود این «کاهش تقاضا» به دلیل «شدت‌گرفتن رکود در صنعت ساخت وساز» باعث‌شده تا بخشی از تولیدکنندگان و فروشندگان محصول به بازار برای فروش محصول چاره ای جز عدم‌انتقال کامل «رشد هزینه تولید» بر «قیمت نهایی فروش» نداشته باشند. این موضوع به مفهوم کاهش حاشیه سود تولیدکننده و فروشنده مصالح ساختمانی است.
بازار محصولات ساختمانی در تابستان امسال به‌طور متوسط 10درصد نسبت به فصل قبل کوچک شد؛ البته وضعیت برای صنایع مختلف تاحدی متفاوت بود و درحالی‌که بخشی از صنایع وضعیت بهتری داشتند، بخشی دیگر با کاهش تقاضای بیشتری مواجه شدند. جنگ 12روزه و تاثیر آن بر کاهش فعالیت ساخت وساز در شهر تهران به‌خصوص در تیر و مرداد امسال عامل اصلی کوچک‌شدن بازار محصولات ساختمانی در فصل تابستان امسال بود. این موضوع باعث‌شده تا صنایع تولیدکننده مصالح ساختمانی نتوانند رشد هزینه‌های تولید را بر قیمت فروش خود منتقل کنند؛ در واقع نیاز صنایع به‌فروش محصول به‌منظور تامین نیاز مالی برای سرمایه‌درگردش منجر به‌فروش مصالح با حاشیه سود کمتر از سوی تولیدکننده شده و این موضوع در فروکش تورم مصالح در تابستان امسال دخیل بوده‌است.
بررسی ها از بازار فروش مصالح ساختمانی نیز کاهش حاشیه سود در تابستان نسبت به بهار و اثر آن بر فروکش تورم مصالح ساختمانی را تایید می‌کند. به گفته فعالان بازار مصالح، در شرایطی که رکود سنگینی در بازار ساخت وساز به چشم می‌خورد و هزینه انبارداری عمده مصالح ساختمانی بالا است و نگهداری طولانی‌مدت مصالح با ریسک کاهش کیفیت مواجه است، چاره ای جز کاهش حاشیه سود برای فروش محصول وجود ندارد. بخشی از فروکش تورم نهاده های ساختمانی در فصل تابستان نسبت به فصل بهار نیز اثر فصلی است.
به این‌ترتیب باید اذعان کرد؛ فروکش تورم در بخش مصالح ساختمانی در تابستان نسبت به فصل بهار نشان از بهبود شرایط و کاهش هزینه تولید نداشته، بلکه عمدتا نتیجه کاهش حاشیه سود تولیدکننده و مصالح فروش به دلیل رکود در بازار و از سر اجبار رقم خورده است. درحالی تولیدکنندگان مصالح ساختمانی به دلیل رکود و کوچک‌شدن بازار ناچار به کاهش حاشیه سود شده‌اند که طی ماه‌ها و سال‌های اخیر از میزان سودآوری سازندگان کاسته شده‌بود؛ درواقع در حال‌حاضر این کاهش سودآوری در حال سرایت به بخش بالادست زنجیره ساخت وساز یعنی صنایع است.
حفظ تورم خدمات با خروج نیروی کار
در تابستان امسال زیرشاخص خدمات در گزارش مرکز آمار از نرخ نهاده های تولید شهر تهران به عدد 211.7واحد رسید؛ این رقم نسبت به میزان این شاخص در تابستان سال‌قبل جهشی 58درصدی و نسبت به فصل بهار نیز افزایشی 4.7درصدی داشت، بنابراین این مولفه حتی در بُعد فصلی نیز کاهش نیافت. بررسی ها حاکی از آن است که به دلیل وابستگی گسترده صنعت ساختمان در تمامی حلقه های زنجیره، خروج گسترده اتباع از کشور به‌خصوص پس از جنگ 12روزه، باعث افزایش هزینه دستمزد کارگر شده و این موضوع به رشد مولفه گروه خدمات در شاخص نرخ نهاده های تولید انجامید.
کاهش اجباری و گرانی تولید
تورم نهاده های ساختمانی در فصل بهار نسبت به بهار قبل رشدی 44درصدی داشت؛ این تورم متاثر از رشد هزینه تولید رقم خورد، هرچند بررسی ها حاکی از آن است که در این بازه سالانه هزینه تولید به‌مراتب بیشتر افزایش داشته، اما عدم‌کشش در بازار محصولات نهایی باعث‌شده تا تورم مصالح 44درصد باشد. عوامل متعددی در رشد هزینه تولید مصالح در سال‌جاری نسبت به سال‌قبل دخیل بوده‌است، درحالی‌که بخشی از این رشد هزینه‌ها در هر سال‌رقم می‌خورد، امسال صنایع تولیدکننده محصولات ساختمانی با چند فاکتور جدید نیز مواجه هستند.
به گفته فعالان صنعتی کاهش تولید نسبت به ظرفیت اسمی به علت تضعیف تقاضای نهایی و همچنین محدودیت در تامین انرژی در افزایش هزینه تولید اثرگذار بوده‌است. در عین‌حال صنایع تولیدکننده مصالح ساختمانی به میزان زیادی به نیروی کار ارزان خارجی وابسته‌بودند؛ خروج اتباع از کشور طی ماه های سپری‌شده از سال‌جاری با محوریت امسال، ضربه دیگری به بدنه صنایع ساختمانی وارد کرد.