سرنوشت فرش و پسته ایرانی، در کمین زعفران است
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، احمد بدیعی با اشاره به مشکلاتی که پیرامون صادرات زعفران وجود دارد، اظهار کرد: متاسفانه بیشتر از تحریم‌های ظالمانه، از خودتحریمی‌ها رنج می‌بریم. زعفران محصولی استراتژیک است که میزان قابل توجهی از تولید آن، مازاد بر مصرف داخلی است و اشتغال‌زایی قابل توجهی دارد؛ اما حمایت کافی از آن صورت نمی‌گیرد. بنابراین در آینده نزدیک، خواهیم دید همان مشکلاتی که برای فرش و پسته ایجاد شد، در بازار زعفران نیز رخ می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه تعهدات ارزی و محدودیت‌های مالیاتی نیز باعث پیچیدگی در صادرات شده است، بیان کرد: برخی تسهیلات مشروط به انجام 80 درصد تعهدات ارزی شده‌اند و اختلاف نرخ ارز در مرکز مبادله ارز و طلا باعث مشکلات جدی برای صادرکنندگان شده است. عضو هیات مدیره شورای ملی زعفران، درباره چالش‌های لجستیک در صادرات زعفران، بیان کرد: ارسال بار زعفران به خارج از کشور هزینه‌بر و گران است. پیش‌تر دولت مشوق‌های صادراتی برای تمام کالاها در نظر می‌گرفت تا صادرکنندگان با هزینه کمتر بتوانند محصولات خود را صادر کنند. در یک دوره پیشنهاد شد که برای زعفران‌های بسته‌بندی در اوزان کوچک (بسته‌های ریز) هم مشوق‌های ویژه‌ای در نظر گرفته شود، زیرا وزن مجموع این بسته‌ها بسیار بیشتر از مقدار واقعی است و حمل و نقل آن‌ها هزینه زیادی دارد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، اگر 10 کیلوگرم زعفران در بسته‌های کوچک بسته‌بندی شود، وزن ناخالص کل بسته‌ها ممکن است به یک تن برسد و هزینه لجستیک بالا برود. در چنین شرایطی، وجود مشوق‌های صادراتی و حمایت‌های مالی ضروری است تا صادرکنندگان بتوانند این کار را به صرفه انجام دهند و سهم بیشتری از بازار جهانی کسب کنند. این صادرکننده زعفران درباره سهم بالای خام‌فروشی زعفران نیز تاکید کرد: صادرات در بسته‌بندی‌های مختلف از 0.2 گرم تا 500 گرم انجام می‌شود. برای شرکت‌های صنعتی، خرید بسته‌های کوچک توجیه ندارد و صادرات زعفران در اوزان ریز تنها با حمایت و مشوق امکان‌پذیر است. عضو هیات مدیره شورای ملی زعفران با اشاره به تجربه کشورهای دیگر مانند اسپانیا، افزود: این کشورها ترجیح می‌دهند زعفران را با برند و بسته‌بندی خود به فروش برسانند. بر همین اساس، تعرفه گمرکی 18 تا 20 درصد برای بسته‌بندی‌های ریز اعمال می‌شود تا فروش نهایی تحت برند خودشان انجام شود. سیاست‌های صادراتی نیازمند زیرساخت مناسب است و متاسفانه قوانین ارزی و محدودیت‌ها باعث شده صادرات قفل شود. این در حالی است که با حمایت صحیح، امکان ایجاد بازارهای صادراتی خوب فراهم خواهد شد. زمانی می‌توانیم در صادرات حرف برای گفتن داشته باشیم که دلار تک نرخی باشد.
جشنواره و نمایشگاه‌ها؛ فرصت معرفی برند زعفران عضو هیات مدیره شورای ملی زعفران درباره جشنواره روز ملی زعفران و لزوم برگزاری چنین رویدادها، گفت: تمام تلاش خود را به کار می‌بندیم تا این جشنواره به بهترین شکل برگزار شود و در شأن و جایگاه ویژه زعفران ایران باشد. چنین رویدادهایی نه تنها به معرفی و ارتقای فرهنگ مصرف زعفران در داخل کشور کمک می‌کند، بلکه در معرفی این محصول استراتژیک به بازارهای بین‌المللی نیز نقش مهمی دارد. وی خاطرنشان کرد: هرچند برگزاری جشنواره‌های داخلی ضروری است؛ اما توجه ویژه به بازارهای برون‌مرزی و معرفی برند زعفران ایران در سطح جهانی از اولویت‌های اصلی ماست. در واقع، اهمیت بازارهای خارجی در توسعه صادرات و تثبیت جایگاه زعفران ایران بسیار بیشتر از بازار داخلی است. هزینه‌های نمایشگاه‌های خارجی زیاد است و حمایت‌های بیشتری نیاز است تا فعالان این حوزه بتوانند در نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنند و فرهنگ‌سازی در حوزه زعفران ایران توسعه یابد. ضرورت توسعه فناوری و بومی‌سازی فرآوری زعفران بدیعی در خصوص وضعیت فرآوری و بسته‌بندی زعفران در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی، اظهار کرد: استانداردهای داخلی در این حوزه فوق‌العاده است و حتی نسبت به استانداردهای اروپایی سختگیرانه‌تر عمل می‌کنیم. درباره سموم نیز، کنترل اصلی بر عهده کشاورزان است و خوشبختانه میزان استفاده کم بوده و معمولا بار برگشتی از این بابت نداشتیم. این موضوع مربوط به آموزش و آگاهی کشاورزان می‌شود که مثلا چه کودی استفاده کنند که در انتها محصول فاقد سموم باشد. در حال حاضر بسیاری از کشاورزان ما به صورت سنتی زمین‌ها را کود می‌دهند. عضو هیات مدیره شورای ملی زعفران افزود: از نظر بهداشت، کارخانه‌های فرآوری زعفران ایده‌آل عمل می‌کنند و طراحی بسته‌بندی‌ها نیز مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته است. با توجه به ظرفیت موجود، بسته‌بندی‌ها در مواد استاندارد انجام می‌شود و طرح‌های خوبی برای آینده نیز وجود دارد.
بدیعی در بخش دیگر سخنانش به بومی‌سازی فناوری‌های نوین فرآوری زعفران پرداخت و ادامه داد: کشاورزان نسبت به گذشته در جمع‌آوری گل و فرآوری دقت بیشتری دارند و خشک کردن صنعتی شده است. پیش‌تر مشکلاتی مانند وجود اجسام خارجی در زعفران وجود داشت، اما اکنون این دغدغه‌ها کاهش یافته است. در زمینه استخراج ترکیبات زعفران، محصولاتی مانند شربت، اسپری، قرص و کروسین زعفران وجود دارد؛ اما محدودیت‌های صادراتی و واردات ماشین‌آلات، فعالیت‌ها را دشوار کرده است و نیاز به حمایت و همراهی بیشتر وجود دارد.
طرح جامع زعفران و ظرفیت‌های دانش‌بنیان این صادرکننده زعفران با اشاره به توقف طرح جامع زعفران، گفت: طرح جامع زعفران سال‌هاست تدوین شده و هدف آن ردیابی مزارع و شناسایی دقیق منشأ هر محصول زعفران بوده است تا بدانیم هر بسته زعفران از کدام مزرعه تولید شده است؛ اما با وجود انجام اقدامات گسترده برای اجرای این طرح، در نهایت پروژه متوقف شد و در حالت تعلیق باقی ماند، به طوری که تاکنون نتیجه عملی و قابل استفاده‌ای از آن به دست نیامده است. وی همچنین به ظرفیت مراکز فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه زعفران اشاره کرد و افزود: واحدهای تحقیق و توسعه فعال شده‌اند تا در زمینه دانش‌بنیان فعالیت‌های بیشتری انجام دهند. بسیاری از شرکت‌ها با دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها همکاری دارند تا مشتقات جدیدی از زعفران تولید کنند؛ اما این پروژه‌ها زمان‌بر بوده و نیاز به آزمون و خطا دارد. حمایت، تسهیلات ارزان و مشوق‌ها، همراهی و همدلی فعالان این حوزه، پیش‌شرط موفقیت در توسعه بازار و فناوری زعفران است.
افزایش ارزش افزوده با بسته‌بندی و مشتقات زعفران این صادرکننده زعفران درباره اقدامات لازم برای افزایش ارزش افزوده در مرحله فرآوری این محصول، بیان کرد: ارزش افزوده زمانی ایجاد می‌شود که زعفران در بسته‌بندی‌های کوچک‌تر و با قیمت بالاتر عرضه شود. همچنین تولید مشتقات زعفران باعث افزایش اشتغال و ارزش افزوده بیشتر خواهد شد. وی در خصوص طراحی و بسته‌بندی برندهای ایرانی، عنوان کرد: بسته‌بندی‌های ایرانی بسیار شکیل و متنوع بوده و مناسب بازارهای داخلی و خارجی است. بالغ بر 200 تا 300 نمونه بسته‌بندی مختلف وجود دارد. بسته‌بندی زعفران ایران حتی از نمونه‌های اسپانیایی شکیل‌تر است، در حالی که بازار چین بیشتر به بسته‌بندی‌های بالای 10 گرم تا 500 گرم توجه دارد و بسیاری از فروشندگان آنجا خود بسته‌بندی را انجام می‌دهند.
بهترین زمان حمایت از کشاورزان زعفران بدیعی همچنین با تاکید بر اهمیت حمایت از کشاورزان، خاطرنشان کرد: قبل از شروع فصل برداشت گل زعفران، بهترین زمان برای حمایت دولت و بخش خصوصی است تا بازار دچار افت قیمت نشود و ثابت بماند. اگر بازار کنترل شود، صادرکنندگان هم می‌توانند کالا را با قیمت دلخواه خود عرضه کنند و خرید خارجی محصول افزایش می‌یابد. وی تاکید کرد: هرگونه افت قیمت بازار، فرصت را برای خرید به قیمت پایین‌تر فراهم می‌کند و حمایت از کشاورزان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تجار کشورهای همسایه، زعفران را از داخل ایران می‌خرند و به صورت قاچاق به کشور خود می‌برند و در بسته‌بندی‌های متنوع آن را به عنوان محصول کشور خود به اقصی نقاط دنیا صادر می‌کنند.