سنت‌هایی آمیخته با رنگ و شادی؛ از آتش نوروزی تا شال‌اندازی بر بام خانه + تصاویر

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کردتودی، نوروز را می‌توان از قدیمی‌ترین عید ایرانیان نام برد که این جشن وجشن مهرگان (که با آغاز فصل زمستان برپا می شد) از بزرگترین عید ها برشمرده می شد. تجلیل و پاسداشت از آن ریشه در تاریخ کهن دارد. هرچند از پیشینه تاریخی آن، مکتوب بسیار دقیقی در دست نیست اما بی‌شک جشن نوروز سابقه‌ای بسیار کهن در میان اقوام مختلف جهان مخصوصا اقوام کرد دارد.

نوروز و بهار برای ایرانیان و به خصوص تیره های کرد زایشی نو و ازسرگیری کار و تلاش دوباره برای زندگی را دارد.

در باور ایرانیان کرد، بهار یادآور قیام " کاوه "، آهنگر جوانی است که از ظلم و ستم ضحاک، به عنوان نماد تباهی و پلیدی، به تنگ آمده و ملتی را با به بندکشیدن اسوه ظلم، به روشنایی رهنمون کرد.

به همین انگیزه، کردها ترجیح می‌دهند نخستین روز از بهار را به نشانه رهایی از ظلم و بندگی، به آغوش طبیعت، زیباترین جلوه قدرت الهی پناه ببرند. مردم کردستان تحویل سال و آغاز بهار را با روشن کردن آتش که نمادی از سوزاندن بندهای اسارت و کهنگی است، جشن می‌گیرند.

از آن سال تاکنون مردم کُرد هر ساله در اول بهار به بزرگداشت آن روز فرخنده،‌آتش روشن می‌کنند و به شادمانی و شادخواری می‌پردازند.

در شهر سنندج از نیمه‌های اسفندماه و شاید زودتر خانواده‌ها دست به تدارک نوروز می‌زدند. از جمله‌این تدارکات تهیه‌سمنو بود. خانم‌های خانه گندم، عدس و کنجد را در پارچه‌ای ریخته و در ظرفی مسی قرار می‌دادند. بعد از ریختن آب بر روی آن در جلوی نور ملایم خورشید می‌گذاشتند تا دانه‌ها جوانه بزند.

پدر خانواده در این فرصت اندکِ قبل از عید به بازار می‌رفت تا برای اهالی خانه لباس و کفش تهیه کند. از دیگر چیزهایی که قبل از عید آماده می‌شد آجیل، شیرینی، میوه، برنج، روغن و گوشت بوده است.

لازم به ذکر است مردم سنندج به مانند اعیاد مذهبی که روز قبلِ آن را عرفه می‌نامند،‌روز قبل از عید نوروز را نیز عرفه می‌نامیدند. این روز شلوغ‌ترین روز سنندج بوده است.

خانواده،‌لباس‌هایشان را از خیاطی می‌گرفتند، مردم‌ها به سلمانی می‌رفتند، و زن‌ها در پی خرید تخم مرغ بودند. در خانواده‌های سنندجی کمتر از یک تغار (30 عدد) تخم‌مرغ نمی‌خریدند. تعداد این تخم مرغ‌ها گاهی به سه تا چهار تغار نیز می‌رسید.

تخم‌مرغ‌ها آبپز می‌شد و همگی اعضای خانواده دست به رنگ کردن آن‌ها می‌زدند تا با برابر قرار دادن زمین و تخم‌مرغ، با رنگ کردن آن، زمین را نیز رنگ زده باشند.

چند روز قبل از عید، جوانان روستا، بوته‌های خار را جهت فروش به شهر می‌آوردند. خانواده‌ها آن را تهیه کرده و بر پشت بام می‌گذاشتند. از دیگر موارد جهت آتشبازی فیشک (فشفشه)، ماتاو، تقه، کوزی و تیزان بود.

آتش نوروزی بر اساس باورهای کهن باید در بلندترین نقطه محل زندگی یعنی بام خانه روشن شود که هنوز هم در برخی از مناطق کردنشین این چنین است.

کردهای ایرانی در پیوند با باورهای دیرین و باور سایر اقوام ایرانی دو بار، در چهارشنبه آخر سال و آخرین شب سال آتش روشن می‌کنند، تاضمن پایبندی به آیینهای باستانی، پیوندی بافرهنگ سایر اقوام ایرانی هم داشته باشند.

افروختن آتش در چهارشنبه آخر سال در فرهنگ و ادبیات ایران بدعتی است که پس از اسلام برای حفظ آتش زرتشت و گرامی داشت آن ایجاد شده است ولی به این شیوه که چهارشنبه سوری نامیده می شود در متون پیش از اسلام موجود نمی باشد. کردها نیز در این مراسم ها با روشن کردن آتش مقدس به رقص و پایکوبی محلی می پردازند و شب خود را به یاد ماندنی میکنند. در روستاهای کردنشین مردم در شب نوروز روی کوهها آتش روشن می کنند و به جشن و پایکوبی می پردازند.

کردهای سنندج مثل همه کردهای دیگر، نوروز را با شکوه تمام جشن می گیرند. آنها گاهی نیز از روی آتش می پرند. برای کردها روز نوروز نه تنها روز ثروت و برکت، بلکه نماد صلح و آشتی است شب اول بهار در میان کردها شبی شاد و همراه با شادمانی است، در این شب، اغلب خانواده ها غذایی لذیذ و مناسب درست می کنند و با جمع شدن دور هم، شبی به یادماندنی را سپری می کنند و تا نیمه های شب به انواع بازیها و سرگرمی ها مشغولند.

از آداب و رسوم رایج این شب عملی است به نام ' شلی ملی ' که نوجوانان با خواندن اشعار محلی و دعا کردن برای صاحبخانه، کیسه یا سبدی را با طناب از پشت بام خانه آویزان کرده و از صاحبخانه، طلب عیدی می کنند و صاحبخانه هم با قرار دادن هدایایی مانند تخم مرغ های رنگی در کیسه یا سبد، در این رسم مشارکت می کند.

اهمیت نوروز برای کردها صرف نظر از این که به چه زبانی صحبت می کنند و به چه مذهبی اعتقاد دارند، مانند باقی ایرانیان بسیار زیاد است زیرا نه تنها هیچ تفاوت نژادی - زبانی و فرهنگی میان کردها و باقی ایرانیان وجود ندارد بلکه کردها از ریشه های درخت تنومند تمدن و فرهنگ ایران زمین هستند.

عید مبارکی آیین دیرینه دیگری است که در عید نوروز انجام می شود؛ افراد روستا و عشایر، بلافاصله بعد از تحویل سال به سرکشی از خانواده های عزادار می روند و با آنها ابراز همدردی می کنند و همچنین به صورت دسته جمعی به منازل یکدیگر مراجعه و سال نو را تبریک می گویند. مردم کردستان صبح نوروز لباس نو می پوشند و به دیدار همدیگر می روند. دید و بازدید در میان اقوام کرد مانند سایر اقوام ایرانی است با این تفاوت که آنها به صورت دسته جمعی ابتدا به خانه ی فردی می روند که آن خانه عزیزی را از دست داده باشد. دیدار از علما در میان اقوام کرد از دیگر سنت های موجود میان اقوام کرد است. قابل ذکر است که بازدید ازمراسم نوروز اکنون جنبه کشوری و حتی بین‌المللی پیدا کرده است به طوریکه جمع کثیری از علاقمندان، روزنامه‌نگاران، محققین داخلی و خارجی به هنگام برگزاری مراسم در میان بازدیدکنندگان دیده می‌شوند بازدید از مراسم نوروز در کردستان در برنامه تورهای گردشگری استان گنجانده شده است. روش نگه داشتن اجاق که نمادی از گرمی، روشنایی و برکت در لحظه ی تحویل سال نو، عیدی دادن به دختران و پسرانی که تازه ازدوج کرده اند در قالب گوسفند، شیرینی، کله قند و... که توسط خانواده های آنها صورت می گیرد از سنتد های موجود میان اقوام کرد است. اقوام کرد عید نوروز را عید ملی و باستانی خود می دانند و 3 روز را عید می گیرند نوروز بهانه‌ای برای در کنار یکدیگر بودن، همبستگی و همدلی است و در کنار آن رسیدگی به خانواده‌های بی‌بضاعت و نیز فراموش کردن بدی‌ها و دلخوری‌ها یکسال گذشته نیز می تواند از دیگر جلوه‌های زیبای نوروز باشد. انتهای پیام /