سوریه جولانی چه فرقی با سوریه اسد می‌کند؟/ نگرانی از انتخابات نمایشی برای تشکیل پارلمان
بسیاری نگرانند که دولت جولانی با وجود اینکه خود را دولت گذار و موقت معرفی می‌کند، مسیر اسد در نوع مناسبات با پارلمان را دنبال کند.
فاطمه سرخوش در اقتصادنیوز مقاله پایان پنسیر در فارن پالیسی درباره انتخابات پارلمانی سوریه را ترجمه کرده است.
متن این گزارش را در ادامه می خوانید؛
در هفته‌های اخیر، سوریه نخستین انتخابات پارلمانی خود پس از سقوط اسد و زیر نظر دولت موقت احمد الشرع برگزار کرد؛ انتخاباتی که گفته می‌شود محدود، غیرمستقیم و تحت کنترل شدید بوده است. هرچند فضای سیاسی سوریه کمی بازتر شده است، اما ساختار قدرت همچنان متمرکز و دور از معیارهای دموکراتیک باقی مانده است.
پایان پنسیر در فارن پالیسی نوشت: در سال 1988، یک دانشگاهی از جامعه دروزی به نام ادهم مسعود القاق، تلاش کرد تا برای پارلمان سوریه (مجلس الشعب) نامزد شود. در آن زمان حافظ اسد بر سوریه حاکم بود و القاق مرتکب اشتباهی مرگبار شد؛ او خواستار اصلاحات دموکراتیک بود و با حکومت اسد به مخالفت پرداخت. در نتیجه، برای سومین بار در یک دهه بازداشت و سپس زندانی شد. القاق پس از آزادی، به مصر گریخت و 36 سال در تبعید زندگی کرد.
پس از سقوط حکومت اسد در 8 دسامبر 2024، القاق همانند بسیاری از مخالفان او با افتخار به سوریه بازگشت و در کمتر از یک سال بعد، بار دیگر وارد عرصه سیاست سوریه شد. در 5 اکتبر، سوریه نخستین انتخابات پارلمانی خود را از زمان به‌قدرت‌رسیدن احمد الشرع برگزار کرد و القاق به‌عنوان نماینده منطقه جرمانا در حومه دمشق، معرفی شد.
پارلمان نمادین و صوری است
نویسنده گزارش ادعا می‌کند که در دوران حافظ اسد و جانشین بعدی او بشار اسد، پارلمان سوریه بیشتر نهادی صوری بود؛ نهادی که برای مشروعیت بخشیدن به سیاست‌های دولت، در شکل‌گیری سیاست‌ها اظهار نظر می‌کرد، اما هیچ قدرتی برای جلوگیری از تصمیمات قوه مجریه نداشت.
اکنون، بسیاری نگرانند که دولت جولانی با وجود اینکه خود را دولت گذار و موقت معرفی می‌کند، مسیر اسد در نوع مناسبات با پارلمان را دنبال کند.
انتخابات در شرایط غیرمعمولی برگزار شد
در انتخابات اخیر پارلمان که در پنجم اکتبر برگزار شد، تنها چند هزار سوری موفق به عبور از یک سیستم چندلایه برای شرکت در انتخابات شدند؛ انتخاباتی که نمایندگان را برای نهادی برمی‌گزیند که احتمالا قدرت بسیار محدودی برای به‌چالش‌کشیدن اختیارات الشرع خواهد داشت.
دولت سوریه در بیانیه‌ای در ژوئن اعلام کرد که سوریه نمی‌تواند با توجه به حضور میلیون‌ها آواره داخلی و خارجی، نبود اسناد رسمی، و شکنندگی ساختار حقوقی، انتخابات معمولی برگزار کند.
ادهم القاق در گفت‌وگو با فارن‌پالیسی گفته است که در این انتخابات با تهدید مستقیمی روبه‌رو نشده است. او افزود: بااین‌حال، به‌وضوح پیش از رأی‌گیری می‌دانستیم که چه کسانی قرار است به‌عنوان نماینده انتخاب شوند.
ساختار انتخابات سلسله مراتبی بود
نویسنده سپس مدعی شده که در نشست‌ها و همایش‌های انتخاباتی که فارین پالیسی در آنها حاضر بود، الگوهای مشترکی از بحث سازنده و مشارکت مدنی دیده شده است؛ جنبشی ضعیف اما واقعی از فرآیندی لیبرال در کشوری که مدت‌ها از آن محروم بوده است.
الشرع در ماه ژوئن، یک کمیته عالی انتخابات 11 نفره را منصوب کرد که ایجاد کمیته‌های فرعی انتخاباتی در سراسر کشور را برعهده داشت. به این ترتیب، رئیس دولت سوریه ساختاری سلسله‌مراتبی را ایجاد کرد و خود در رأس آن قرار داشت. کمیته‌های فرعی، گروهی از نمایندگان را که مجموعا 6 هزارنفر بودند برای هر استان انتخاب کردند و درنهایت، نمایندگان منتخب برای تصدی کرسی‌های مجلس به رای‌گیری پرداختند.
حدود 6 هزار نماینده انتخاب شدند و آنها برای پر کردن 119 کرسی از مجموع 210 کرسی، رأی دادند. انتخابات در چند حوزه به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی و تنش میان مقامات محلی و دمشق به‌طور نامحدود به تعویق افتاد.
قرار بود 70 کرسی باقیمانده که یک‌سوم کل کرسی‌های پارلمان است توسط الشرع تا پایان اکتبر منصوب شوند. اما او هنوز این کار را انجام نداده است؛ شاید به این دلیل که مشغول مجموعه‌ای از سفرهای دیپلماتیک مهم بوده است.
در 15 اکتبر، الشرع در مسکو با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. پایان اکتبر نیز در ریاض در یک کنفرانس سرمایه‌گذاری حضور داشت. مهم‌ترین دیدار او اما امروز 10 نوامبر، در کاخ سفید با دونالد ترامپ صورت خواهد گرفت. او اولین رئیس‌جمهور سوریه است که از زمان استقلال سوریه از فرانسه در 1946، به واشنگتن می‌رود.
فهرست از پیش‌تعیین‌شده
به گفته القاق، در یکی از روزهای ماه سپتامبر که در یکی از ادارات ثبت‌نام نامزدها برای انتخابات بود، شاهد حضور دو مرد بود که برای نامزد کردن همسرانشان آمده بودند، اما دیر رسیده بودند.
در این میان، باسم حمزه، عضو کمیته فرعی روستای دمشق، به آنها گفته است: «در این محله 20 نفر عضو کالج انتخاباتی هستند، فقط آنها حق نامزدی دارند و نامزدها از قبل انتخاب شده‌اند.»
او سپس ادعا کرده که اطلاع‌رسانی در این زمینه در همه شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته است.
این صحنه به خوبی نشان‌دهنده ماهیت مبهم و غیرشفاف انتخابات بود. فرآیندی که به‌ظاهر برای عموم باز بود، اما در عمل کاملاً بسته و مستعد فساد به‌شمار می‌رفت. باوجود ادعای حمزه مبنی بر اطلاع‌رسانی گسترده، بسیاری از سوری‌ها می‌گویند که اصلا نمی‌دانستند انتخاباتی در جریان است.
نمایندگی زنان و اقلیت‌ها محدود بود
کمیته‌های فرعی موظف بودند که هنگام انتخاب افراد، ترکیب مشخصی را رعایت کنند. این سهمیه‌ها قانونی نبود اما در عمل مثل یک دستور لازم برای اجرا با آن برخورد می‌شد. طبق این چارچوب، قرار بود که حداقل 20 درصد اعضای کالج انتخاباتی زن باشند؛ حدود 70 درصد از قشر حرفه‌ای‌ها و تکنوکرات‌ها انتخاب شوند و 30 درصد از چهره‌های برجسته سنتی جامعه سوریه برگزیده شوند.
در نهایت، از میان 119 کرسی رأی‌گیری‌شده در شش اکتبر، فقط شش کرسی به زنان رسید. همچنین تنها ده کرسی به اقلیت‌ها رسید، ازجمله کردها، مسیحیان و علویان، و درواقع اکثریت کرسی‌ها نصیب مردان سنی از طبقه اداری و تجاری شد. بنابراین، مشخص است که الگویی اجباری اما غیررسمی برای ترکیب جنسیتی و اجتماعی نمایندگان وجود داشت.
سایه وفاداران اسد بر جامعه
مؤید زیدان، استاد حقوق دانشگاه دولتی دمشق از نامزدان دمشق بود. او در 27 سپتامبر در گفت‌وگویی شرح داد که یک هفته پیش هنگامی درحال تلاش برای خرید خودرو از فیس‌بوک‌مارکت‌پلیس بود، در حلب ربوده شد. آثار بسته‌شدن دستان او هنوز روی پوستش قابل مشاهده بود. زیدان گفت که این افراد از باقیمانده‌های طرفداران اسد هستند. او در ادامه گفت: «وفاداران اسد هنوز در جامعه حضور دارند.»
زیدان از مسلمانان سنی سوریه است، جمعیتی که اکثریت جمعیتی سوریه را دارند. این برای برای نخستین‌بار پس از دهه‌ها است که سنی‌ها بر نظم سیاسی در دمشق مسلط هستند. بااین‌حال، هنوز روشن نیست که نحوه نگاه دولت جولانی به مسلمانان تا چه اندازه بر سیاست‌گذاری‌های دولت اثر خواهد گذاشت.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.