شاهد جناح بندی وفاقی و غیروفاقی هستیم

به گزارش فرارو، روز پنجشنبه 20 دی ماه، همایش «گفت‌وگوی ملی درباره وفاق ملی» با سخنرانی مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشورمان، برخی افراد کابینه وی و کارشناسان حوزه‌های مختلف در محل سالن همایش کتابخانه ملی ایران برگزار شد. رئیس‌جمهور با تأکید بر اهمیت وفاق و همبستگی در جامعه گفت: «وفاق میان مردم باید ما را به وحدت و انسجام واقعی برساند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «کان الناس امه واحده». انسان‌ها در ابتدا یک امت واحد بودند. خدا پیامبران را فرستاد و کتاب‌هایی به آنها عطا کرد تا در اختلافاتی که به دلیل هوای نفس و زیاده‌طلبی به وجود آمده، حکم کنند و انسان‌ها را به مسیر عدالت بازگردانند. پیامبران آمده‌اند تا حق و حقوق دیگران ضایع نشود و جامعه‌ای عادلانه شکل گیرد.»

با گذشت ماه‌ها از آغاز به کار دولت چهاردهم، هنوز هم مسئله «وفاق»، تعریف آن و البته نظرات منتقدان آن مورد توجه است. برخی از تحلیلگران معتقدند وفاق، مسیر خود را پیدا کرده است؛ اما برخی دیگر ضمن انتقاد از روند اجرای طرح ریاست جمهوری، معتقدند وفاق در عمل چندان موفق نبوده است. اخیرا علی لاریجانی، وفاق را را مورد نقد قرار داده و گفته است: «وفاق با این قیمت دلار و گرانی بی‌معنی است.»

با توجه به این شرایط، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که آیا کنفرانس وفاق توانست نظر مثبت منتقدان را جلب کند؟ و اساسا تعریف دقیق وفاق مشخص شده است؟ «ناصر ایمانی»، تحلیلگر و فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

شاهد جناح بندی وفاقی و غیروفاقی هستیم

ناصر ایمانی به فرارو گفت: «اصل گفت‌و‌گو و شنیدن نقطه نظرات همه افراد صاحب نظر را نمی‌توانیم بگوییم بد است، اما هراسی که دارم این است که تکرار زیاد مسئله وفاق منجر به این شود که موضوع دستمالی شود. آقای پزشکیان شعار وفاق را به عنوان شعاری مناسب و منطبق با زمانه مطرح کرد و با توجه به شرایط فعلی کشور این شعار بسیار لازم بود. حتی در مورد عملکرد آقای پزشکیان که چقدر توانسته در این چند ماه شعار وفاق را موفقیت آمیز اجرا کند نیز می‌توان گفت در مجموع، ایشان نمره قابل قبولی می‌گیرد؛ اما این که بخواهیم این موضوع را آن قدر مطرح کنیم که کم‌کم به مرحله‌ای برسد که مطرح کردن مسئله وفاق حالت دلزدگی ایجاد کند را درست نمی‌دانم. ما این تجربه را در دولت‌های قبلی هم داشتیم. در ماجرای دوم خرداد سال 1376، به حدی این موضوع مطرح شد که خود تبدیل به یک جناح بندی جدید شد که یک فرد دوم خردادی هست یا نیست؛ بنابراین با توجه به این که اصل وفاق، خود به معنای جمع بودن و با هم بودن است، نباید اجازه داده شود که این موضوع تبدیل به یک مسئله از هم جدا شدن تبدیل شده و گفته شود چه شخصی وفاقی است و چه شخصی وفاقی نیست. حقیقت این است که وقتی یک موضوع مُدام تکرار شود، به لحاظ روانی، حالت زدگی به وجود می‌آورد و به همین دلیل هم معتقدم آقایان باید احتیاط کنند.»

وی افزود: «درباره کنفرانس وفاق، اگر بنا باشد ما یک عنوان را برای کنفرانسی در نظر بگیریم و افرادی که در کنفرانس شرکت دارند درباره موضوعی دیگر صحبت کنند، به اعتقاد من نه پسندیده است و نه در جهت اهداف کنفرانس است. من در سخنرانی‌هایی که در کنفرانس وفاق مطرح شد، بعضا مطالبی را دیدم که اگر عنوان کنفرانس وفاق را نیز از روی آن برمی داشتیم، باز هم می‌توانست مطرح شود. کنفرانس وفاق یعنی تشریح معنا و مفهوم وفاق و راه‌های دستیابی به وفاق در کوتاه مدت و بلند مدت. همچنین باید بررسی شود که اگر بخواهیم پروژه وفاق را در کشور ایجاد کنیم، چه کار باید کرد که حساسیت زدایی راجع به وفاق انجام شود. بنابراین، این که عده‌ای بنشینند و درباره سیاست خارجی وداخلی و... صحبت کنند را می‌توان اینطور تعبیر کرد که از مسیر وفاق دور افتاده‌اند.»

نه تعریف اصلاح طلب و اصولگرا مشخص است و نه تعریف وفاق

این فعال سیاسی اصولگرا در ادامه گفت: «وفاق در بطن خود به معنای فاصله گرفتن مسائل اجرایی و اداره کشور از مسائل سیاسی، جناحی و باندی است. ممکن است من یا شخص دیگری، برداشت متفاوتی از وفاق داشته باشیم. اما اکنون صحبت ما سر مفهوم وفاق از دید آقای پزشکیان است و آن چه که ایشان از روز اول گفت این بود که اداره کشور و حکومت را درگیر مسائل جناحی و سیاسی نکنیم و با هم برای اداره کشور و در راستای منافع ملی کشور، هم داستان شویم و اختلاف نظر‌های سیاسی و جناحی که با یکدیگر داریم را به میدان خود واگذار کنیم. اما ایشان چقدر موفق شد در چند ماه گذشته این موضوع را در انتصابات، سیاست ها، هم نظری‌ها و امثالهم رعایت کند؟ یکی از معانی وفاق این است که نظرات و دیدگاه‌های مختلف افرادی که معتقد به هر جناح و دیدگاهی هستند نیز مورد استفاده قرار گیرد. این نظرخواهی به این معنا نیست که الزاما به آن عمل می‌شود، بلکه از نظرات استفاده می‌شود. بنابراین سوال مذکور تکرار می‌شود که آقای پزشکیان چقدر توانستند در این امر موفق باشند؟ آیا بهتر نبود در کنفرانس وفاق، افرادی که نسبت به وفاق یا نحوه اجرای آن انتقاد دارند نیز مشارکت کنند و اشکالات را مطرح کنند؟ معنای کنفرانس این است که راجع به یک موضوع واحد، دیدگاه‌های متفاوت شنیده شود. اگر قرار باشد همه از یک خاستگاه فکری صحبت کنند که دیگر اسمش کنفرانس نیست. در این کنفرانس تقریبا هیچکس از زاویه متفاوت صحبت نکرد. پس اسم این دیگر کنفرانس نیست.»

وی افزود: «اصل موضوع که درباره وفاق کنفرانس گذاشته شود خوب است، اما نباید واژه‌ها را دستمالی کنیم؛ چرا که به تدریج در اذهان اثر منفی می‌گذارد. ضمن این که دعوت از اردوگاه‌های فکری مختلف یک الزام بود که انجام نشد و در نتیجه این کنفرانس، یک طرفه حرکت کرد. آقای پزشکیان به محض رسیدن به مقام ریاست جمهوری، یک شورای راهبردی تشکیل داد. اگر همه افراد این شورا را بررسی کنید، هیچ یک دیدگاهی مخالف با سایرین ندارد و همه از یک اردوگاه فکری هستند. همین جا برخی تحریک می‌شوند که بگویند پس مفهوم وفاق چه شد؟ بحث من اصلا جناحی نیست، اما از همین شروع وفاق با ابهام رو به رو شدیم. برخی نیز انتقاداتی دارند که در دستگاه‌های اجرایی نیز از یک جناح انتخاب شده‌اند و این کنفرانس، فرصت مغتنمی بود که منتقدان نیز صحبت کنند و معنای دقیق وفاق را مطالبه کنند. اگر معنا‌ها را مورد غفلت قرار دهیم، به عرصه سیاسی کشورمان آسیب زده‌ایم. بنده بعد از 25 سال هنوز نمی‌دانم اصلاح طلبی یا اصولگرایی یعنی چه؟ تعاریف در ذهن هر کسی نسبت به این مفاهیم متفاوت است؛ چرا که هیچوقت تعریف دقیقی از این مفاهیم ارائه نشد. اکنون از مخالفان سرسخت نظام تا افرادی که با کل نظام موافقند را می‌شود اصلاح طلب دانست. درباره اصولگرایان نیز از افراد بسیار تندرو تا افراد معتدل و معتقد به نظام را می‌توان اصولگرا دانست. وقتی تعریف دقیقی توسط بنیانگذاران یک جریان مطرح نمی‌شود، طبیعتا در شرایطی قرار می‌گیریم که برای ما هزینه بر می‌دارد. اکنون نیز وفاق در چنین شرایط است. در دوران آقای روحانی هم متوجه نشدیم بالاخره «اعتدال» یعنی چه. تا زمانی که تعریف درستی از وفاق نداشته باشیم، نمی‌توانیم بگوییم به اهداف آن رسیده‌ایم یا خیر.»