شوک بزرگ به کارکنان مترو | تامین معیشت سخت شد!
شواهد نشان می دهد که تعیین سقف حقوق، کارکنان مترو را افسرده کرده است.
راهبران مترو، مشکلات زیادی دارند و یکی از آن ها تعیین سقف حقوق است که گفته می شود این موضوع آن ها را افسرده کرده است.
راهبران مترو که مسئولیت جان صدها مسافر را روزانه برعهده دارند از مخاطرات و استرس‌های شغلی‌شان و 29 روز کار در ماه برای تامین معیشت‌شان می‌گویند.
مترو؛ شهر زیرزمینی که شاید برای بسیاری از شهروندان صرفا مسیری برای رسیدن به مقصد باشد، اما شاید کمتر مسافری بداند که مردانی 12 ساعت خیره به سیاهی تونل با چه مخاطرات و مشکلاتی همراه هستند، راهبران مترو که مسئولیت جان صدها مسافر را روزانه برعهده دارند از مخاطرات و استرس‌های شغلی‌شان و 29 روز کار در ماه برای تامین معیشت‌شان می‌گویند.
سال‌هاست در تونل‌های تاریک متروی تهران وظیفه سنگین راهبری قطار را برعهده دارند. شغلی سخت با استرس زیاد، سال‌ها کار در تونل تاریک و در فضای مغناطیسی و سایر آلایندگی‌هایی که در شهر زیر زمینی تهران وجود دارد، برای راهبران خطوط مترو مشکلات جسمی و عضلانی را به همراه داشته است. یکی از راهبران خطوط مترو در این باره می‌گوید: «ما راهبر قطار برقی هستیم. برق ولتاژ قوی دارای مضراتی است مانند میدان مغناطیسی و میدان الکتریکی که برای سلامتی کسی که در این میدان‌ها قرار می‌گیرد، بسیار مضر است و سلامتی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد به طور مثال ما یک سری عوارض پوستی داریم و غدد چربی در بدن ما ایجاد شده است.»
وی که حدود 19 سال سابقه دارد، درباره سایر مشکلاتی که برای او یا همکارانش ایجاد شده است، تصریح می‌کند: «کار در تونل بیشترین آسیب را به چشم و ریه ما وارد می‌کند، چرخ و ریل در هنگام حرکت دچار سایش می‌شوند که آلاینده‌هایی را ایجاد می‌کند و برای ریه مضر هستند. در واقع یک سری مشکلات تنفسی برای برخی از همکاران ایجاد شده است. کار در تونل به دلیل اینکه ساعت‌ها در تاریکی است باعث آسیب به چشم می‌شود. آسیب شنوایی یکی دیگر از عوارض این شغل بر سلامتی فرد است. سال به سال درصد شنوایی ما پایین‌تر می‌آید و اسناد آن در معاینات دوره‌ای سالانه‌ای که داریم موجود است. همچنین درصد شنوایی ما سال به سال کمتر می‌شود و دلیل آن هم صداهایی است که ناشی از تماس چرخ با ریل است، همچنین آسیب به گوارش و کلیه از دیگر عوارضی است که در این شغل برای فرد ایجاد می‌شود.»
راهبر یکی از خطوط متروی تهران با اشاره به آسیب‌هایی که شغل راهبری برای آن‌ها ایجاد می‌کند، خاطرنشان می‌کند: «البته مقداری از این آسیب‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما با توجه به اینکه سیستم قطارها به روز نیست قاعدتا ما ارتعاشات بیشتری داریم. همچنین برخی از خطوط به ویژه خطوط روباز که خطوط بالاستی به آن‌ها می‌گویند، زیرسازی درستی ندارند و این باعث می‌شود که ارتعاشات بیش از حد مجاز باشد یا میدان مغناطیسی وجود داشته باشد، از طرفی قطارها عایق‌بندی درستی هم ندارند تا آسیب کمتری به شخص راهبر برسد یا عایق‌بندی درخصوص صداهایی که ایجاد می‌شود در قطارهای ما بسیار ضعیف است و طی این سال‌ها نیز چون یک سری قطعات مربوطه تامین نشده است و تولید کننده داخلی هم یا نمی‌تواند تامین کند و یا برای او صرفه اقتصادی ندارد ما با عایق‌بندی فرسوده کار می‌کنیم و سال به سال آسیب بیشتری به بدن ما وارد می‌شود. در واقع یک سری از این مشکلات به دلیل زیرساخت‌هایی است که از ابتدا انجام نشده است.»
وی با بیان اینکه شغل ما یک شغل پراسترس و پراضطراب است و اختلالات روحی و روانی زیادی به دلیل سوانح ریلی برای ما ایجاد شده است، ادامه می‌دهد: «مشاغل سخت و زیان‌آور شامل دو گروه الف و ب هستند، گروه ب مربوط به مشاغلی است که ماهیت کار آن‌ها سخت است و الف هم مربوط به مشاغلی است که در محیط سخت و زیان‌آور هستند. چندین بار در کمیته‌های استانی درباره شغل ما اظهار نظر کرده‌اند و در هر سه مرحله شغل راهبری قطار جزء مشاغل سخت و زیان‌آور تایید شده است، اما متاسفانه جزء مشاغل الف قرار گرفته است. طبق آیین نامه درخصوص مشاغل سخت و زیان‌آور کارفرما باید نسبت به ایمن‌سازی محیط اقدام کند تا به مرور زمان که کمیته‌های سخت و زیان‌آور بررسی می‌کنند، این شغل از مشاغل سخت و زیان‌آور خارج و جزء مشاغل عادی محسوب شود.»
این راهبر متروی خاطرنشان می‌کند: «در شغل ما این امکان وجود ندارد که ایمن‌سازی صورت بگیرد، زیرساخت‌های خطوط و قطارها این امکان را ندارند که این شغل از گروه مشاغل سخت و زیان‌آور خارج شود به طور مثال این امکان وجود ندارد که شدت میدان مغناطیسی که اینجا وجود دارد را کمتر کنند. طی یازده سال این بازرسی‌ها انجام شده که آخرین آن در سال 1401 بود که کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور درباره شغل ما بررسی‌های لازم را انجام دادند و طی هر سه مرحله شغل ما جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شد و قاعدتا باید در چنین مواقعی باید از گروه الف خارج شود و جزو گروه مشاغل ب قرار بگیرد. درباره مشاغل ب هم شورای حفاظت فنی اظهار نظر می‌کند، اما یک سری مشاغل هستند که رسما از آن‌ها نامبرده شده است. یکی از درخواست‌های ما این است که شغل ما در زیرمجموعه مشاغل گروه ب مشاغل سخت و زیان‌آور قرار بگیرد. همچنین طرح طبقه‌بندی مشاغل در سال 90 آخرین ویرایشش انجام شد و نزدیک به 13 سال است که این به روزرسانی انجام نشده است.»
وی ادامه می‌دهد: «طرح طبقه‌بندی مشاغل باید بازنگری و به روز شود باتوجه به اینکه شرکت ما جزو سازمان‌های تابعه شهرداری تهران است، تمام مجوزهایی که مربوط به حقوق و مزایای پرسنل است باید از طریق شهرداری مجوز آن ارائه شود، اگر هم قرار باشد بازنگری در طرح طبقه‌بندی مشاغل صورت بگیرد، بار مالی برای شرکت ایجاد می‌کند و باید از شهرداری مجوز را بگیرند که دراین زمینه شهرداری همیشه مقاومت می‌کند. علیرغم اینکه ما از لحاظ قانونی به مفاد مختلف قانون هم استناد می‌کنیم و مدیران ارشد در برخی موارد در این زمینه با ما همکاری دارند، اما متاسفانه شهرداری تهران همکاری لازم را ندارد و حقوق و مزایای ما را آنطور که باید به روزرسانی انجام نمی‌دهد.»
این راهبر می‌گوید: «شهریور سال 1402 دیوان عدالت اداری یک رایی را صادر کرده مبنی بر اینکه فوق العاده‌های قانونی شامل اضافه کاری نوبت کاری و جمعه کاری است؛ ماخذ محاسبه آن‌ها مزد قرار بگیرد. معاونت روابط کار وزارت کار نیز دستورالعملی را صادر کرد با عنوان اصلاحیه بند 9 دستورالعمل شماره 22 روابط کار را صادر کرد که طبق آن باید برای محاسبه فوق العادهای قانونی، مزد، ماخذ محاسبه قرار بگیرد، اما شرکت ما همچنان مزد مبنا را ملاک قرار می‌دهد که اگر قرار باشد مزد مبنای محاسبه این موارد قرار بگیرد درصد جزیی به حقوق و مزایای ما اضافه می‌شود البته شرکت به صورت ضمنی تمکین کرده که نزدیک دو ماه است که درحال اخذ مجوز از شهرداری است اما باز هم شهرداری مجوز لازم را برای اجرای این اصلاحیه را نمی‌دهد.»
یکی از راهبران خطوط مترو تصریح می‌کند: «بخشنامه مزدی امسال که صادر شد، برای کارگران نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شرکت بهره برداری مترو یک سقف حقوق تعیین کردند که بلافاصله در 10 اردیبهشت 1403 معاونت روابط کار وزارت کار بخشنامه‌ای صادر کرد و آن سقف حقوقی را برای کارگران نهادهای عمومی غیردولتی اصلاح کرد، متاسفانه باز شهرداری برای حقوق ما محدودیت و سقف تعیین کرده است و خلاف این بخشنامه معاونت روابط کار وزارت کار در پرداخت حقوق عمل می‌کند. هم در حقوق فروردین و اردیبهشت این سقف را اعمال کرده‌اند اما ما امیدواریم که به این بخشنامه تمکین کنند و در ماههای آتی دیگر این محدودیت حقوق را نداشته باشیم.»
این راهبر با اشاره به تبعیض‌های شهردرای تهران درباره پرسنل شهرداری با پرسنل سازمان‌های تابعه از جمله مترو می‌گوید: «در دو سال اخیر یعنی در سال 1402 و 1403 یک سری آیتم‌های حقوقی‌مان مانند ایاب و ذهاب و ناهار که آیتم‌های رفاهی هستند طبق مصوبات مجلس شامل مالیات می‌شوند. یکی از نارضایتی‌هایی که وجود دارد این است که شهرداری برای پرسنل خودش درصدد است مالیات آیتم‌های رفاهی را جبران کند اما بین ما و پرسنل شهرداری تفاوت قائل می‌شوند جبران آیتم‌های رفاهی برای ما انجام نمی‌شود.»
وی همچنین درباره درج عنوان شغلی راهبری در لیست بیمه خاطرنشان می‌کند: «برای اینکه از بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیان‌آور برخوردار شویم باید عناوین شغلی ما در لیست‌های ارسالی به بیمه تامین اجتماعی درست ثبت شده باشد، متاسفانه از شهریور 1393 به قبل شرکت این عناوین را درست و صحیح ارسال نکرده است مثلا عنوان شغلی راهبر قطار است اما با عنوان کارگر ساده لیست بیمه برای ما ارسال شده است. وقتی تناقض بین عناوین شغلی ایجاد می‌شود از برخورداری از بازنشستگی پیش از موعد با مشکل مواجه خواهیم شد.
وی می افزاید: «علیرغم اینکه ما به اداره کار مراجعه می‌کنیم و رای اداره کار را اخذ می‌کنیم مبنی بر اینکه عناوین شغلی ما اصلاح شود اما متاسفانه تامین اجتماعی غرب تهران و شعبه 13 آن با ما همکاری نمی‌کنند و از رای صادره از هیات‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار تمکین نمی‌کنند و ما باید دوباره به دیوان عدالت اداری در این زمینه شکایت کنیم تا عناوین شغلی‌مان اصلاح شود. مشکل دیگری که وجود دارد این است که کمیته‌های استانی مشاغل سخت و زیان‌آور که طی سه مرحله برای ما تشکیل شده و شغل ما را جزء مشاغل سخت و زیان‌آور تعیین کرده است اما متاسفانه باز تامین اجتماعی به این موضوع تمکین نمی‌کند.»
وی درباره چگونگی رسیدگی به پرونده‌های سوانح شغلی راهبران مترو ادامه می‌دهد: «بررسی سوانح در شرکت در دو کمیسیون بدوی و کمیسیون عالی بررسی می‌شود. متاسفانه بیشتر شخص راهبر در مظان اتهام است و باید اثبات کند که این خطا را مرتکب نشده است، اثبات آن هم بسیار سخت است، این باعث می‌شود تذکر و توبیخ کتبی، حذف اضافه کار و حذف کاهش گروه و رتبه شغلی و گاهی ارجاع به سیستم قضایی برای راهبر اتفاق بیفتد.»
به دلیل بالابودن هزینه‌های زندگی در تهران و افزایش روز‌افزون اجاره بهای منزل، بسیاری از راهبران خطوط مترو در شهرهای اقماری اطراف تهران ساکن هستند و در حالی که باید در ساعات اولیه صبح به موقع در محل کارشان حاضر شوند تا بتوانند خدمات مناسب را به مردم و شهروندان تهرانی که می‌خواهند سرساعت به محل کار یا درس و... برسند را ارائه دهند، با مشکلات بسیاری مواجه کرده است. اگرچه شهرداری تهران در بسته خرسندساز دومی که برای پرسنل شهرداری و سازمان‌های تابعه در نظر گرفته موضوع مسکن را نیز مد نظر قرارداده است و راهبران خطوط مترو امیدوارند که در بهره‌مندی از این بسته‌خرسندساز در اولویت شهرداری تهران قرار بگیرند.
یکی دیگر از راهبران خطوط متروی تهران با تایید صحبت‌های همکارش درباره مشکلات شغلی‌شان می‌گوید: «سیستم هدایت قطارهای متروی تهران مانند سایر کشورهای دنیا متکی به راهبر است. راهبرقطار نقش کلیدی در هدایت قطار دارد و بسیاری از موضوعات را رصد و پایش می‌کند و باید نسبت به موضوعات و وقایع اطراف، هنگام هدایت قطار از خود واکنش نشان دهد. نمونه این موضوعات این است که راهبر در طول مسیر باید به علائم سیگنال‌ها، سوزن، تغییر مسیر، هماهنگی با مرکز کنترل و فرمان و... توجه داشته باشد و در صورت بروز مورد غیرعادی حتما باید قطار را در همانجا متوقف کند. یکی از مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد ورود مسافر به حریم ریلی است که وقتی ورود به حریم ریلی داشته باشیم راهبر بایستی ترمز اضطراری قطار را فعال کرده و باعث‌عدم برخورد قطار با فرد شود.»
وی با اشاره به وظیفه راهبر اصلی تصریح می‌کند: «راهبر اصلی هدایت ناوگان و قطار را برعهده دارد و یک کمک راهبر هم داریم که در کابین انتهایی سوار می‌شود و وظیفه او نظارت بر عملکرد راهبر اصلی، نظارت بردرب‌ها و همچنین نقش تعمیراتی دارد. اگر مشکلی در طول سیر ایجاد شود توسط راهبر اصلی به وی اعلام می‌شود و او باید آن مشکل را برطرف کند.»
یکی از راهبران خطوط مترو تهران ادامه می‌دهد: «ضریب ریالی مزد راهبران، مبلغ بسیار پایینی است به همین دلیل، عمده حقوق‌مان را با اضافه کار پرمی‌کنیم. در واقع عملا پایه حقوق ما محدود است و مجبوریم که از 30 روز یا 31 روز در ماه، 29 روز سرکار باشیم تا هزینه‌های زندگی‌مان را تامین کنیم.»
یکی از راهبران خطوط مترو تصریح می‌کند: «از سال 1401 شهرداری تهران یک بدعت جدیدی را ایجاد کرده است و آن هم این است که سقف حقوق تعیین کرده است این سقف حقوق باعث شده است که بچه‌ها افسرده شوند، هر چند در ایام عادی بهره برداری از ساعت 5:30 تا 22:30 است. اما کار بیشتر مشاغل در مترو تهران عملیاتی و شیفتی است و عملاً فعالیتی 24 ساعته دارند. همچنین تغییر ساعات کار در صرفه جویی انرژی باعث شده که ساعت کاری ما را عقب‌تر آورده‌اند و شروع کاری از ساعت 4:30 شده است در صورتی که وظیفه ما این است که ساعت 5 و نیم بر سرکار حاضر شویم و بابت این یک ساعت هم هیچ اضافه مزدی به ما افزوده نشده است. در سال گذشته قرار بود این مابه التفاوت بصورت اضافه کار یا اقدامات تشویقی جبران شود اما محقق نشد، همچنین لازم به توضیح است شیفت‌های 9ساعته باید ساعت 3:30 از شهرهای حاشیه تهران حرکت کنند تا در ایام 3 ماهه صرفه جویی انرژی به موقع در سر کار حاضر شوند.»
