شیوه آوازی شجریان مبتنی بر حفظ اصالت دستگاه‌های موسیقی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: دکتر پیروز ارجمند، آهنگساز و رییس سابق مرکز موسیقی وزارت ارشاد

محمدرضا شجریان در زمانه ای زیست که با استادان چند نسل از پیشین و دو نسل پس از خودش همکاری کرد. هزاران ساعت آواز خواند و خط نوشت و باغبانی کرد، فرزندانی نیک تربیت کرد و در نقش معلمی تمام عیار داشته هایش را به هنرجویانش آموزش داد و توانست تاثیر عمیقی بر موسیقی و ادبیات پارسی بگذارد. او را فردوسی زمانه نام نهادند چون هیچ ادیب، شاعر یا موسیقی دانی در سده اخیر بیش از او نتوانسته در حفظ و پاسداشت زبان فارسی و علاقمند کردن مردم به آن تاثیر داشته باشد. اشعار حافظ و سعدی و مولانا و خیام با صدای او ماندگارتر شدند.

چه موهبتی بیش از این که فرزند پدری باشی که قاری ومفسر قرآن است ودر جوانی، به کسوت ارجمند معلمی درآیی و مسیر زندگیت با همنشینی و موانست با بزرگان ادب و هنر بگذرد و از دانش و معرفت هر یک خوشه ای بچینی و در زمانه ای دیگر درخت تناوری شوی که معیار هنر و ادب پارسی شوی. شجریان نماد هنرمند وفادار به موسیقی ایرانی است که توانست در طی شش دهه، نه تنها از آن حفاظت کند بلکه در گسترش و معرفی و تثبیت آن گام هایی بزرگ بردارد.

جریان سازی در آواز ایران از ویژگی های اصلی او محسوب می شود. شیوه آوازی او مبتنی بر حفظ اصالت های گوشه های دستگاه های موسیقی ایران است. از بسیاری از استادان به صورت مستقیم و غیر مستقیم بهره مند شد. برای او فرق نمی کرد استادان آواز یا ساز باشند. جمله بندی های ردیف سازی را از نورعلی برومند، جلیل شهناز، ابوالحسن صبا و احمد عبادی فرا می گیرد و در آواز به سید حسین طاهرزاده، عبدالله دوامی، حسین عمومی، اسماعیل مهرتاش اقتدا می کند. هر چند او از تمام شیوه های آوازی مکاتب آوازی ایران تاثیر گرفته است.

آواز او متر ومعیاری آواز ایران است. تنوع در تحریرها، ادوات تحریری مناسب و به جا، پیوند دقیق و مناسب شعر و آواز و تبحر در بم و زیر خوانی، دامنه وسیع صدا، سلیقه در انتخاب شعر، توجه به همه شاعران بزرگ پارسی، بیان دقیق و خوش خوانی و رعایت اصول مبنایی موسیقی، ویژگی های آواز محمد رضا شجریان هستند. شجریان به موسیقی سرزمین مادری اش، یعنی خراسان علاقه و توجه خاتصی دارد و در آثارش راوی بخشی از آن به شیوه ترکیبی از موسیقی مقامی خراسان و موسیقی دستگاهی بوده است. شاخص ترین آنها، آلبوم "شب، سکو، کویر" و حاصل همکاری او با نوازنده و آهنگساز است. شجریان هنرمندی برای قرن های متمادی است. او معاصر زمانه خودش است. نامش مانا و یادش گرامی ست.