صرفه‌جویی 95 درصدی آب کشاورزی با "کشت ایروپونیک" + فیلم

به گزارش خبرنگار محیط زیست باشگاه خبرنگاران پویا؛ با توجه به ورشکستگی آبی که در سال‌های اخیر گریبان‌گیر کشور شده است و با توجه به مصرف 90 درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی, متخصصان حوزه آب و کشاورزی راه‌حل خروج کشور از شرایط ورشکستگی آبی را جایگزین کردن روش‌های نوین کشاورزی با روش‌های منسوخ شده و آب‌بر کشاورزی سنتی می‌دانند.

یکی از این روش‌های نوین "کشت ایروپونیک" است که تجربه استفاده از آن در سایر کشورها نشان می‌دهد در این نوع کشت, مصرف آب 95 درصد کاهش پیدا می‌کند و بازدهی تولید محصول نیز با افزایش 390 برابری همراه می‌شود.

کشت ایروپونیک یا هواکشت، مانند کشت هیدروپونیک یک سیستم کشت بدون خاک است با این تفاوت که در کشت ایروپونیک ریشه گیاه در هیچ ظرفی قرار نمی‌گیرد و همواره در هوا معلق است. در این روش ریشه گیاه در معرض اسپری آب و مواد غذایی قرار می‌گیرد و از این طریق تغذیه می‌شود تا دیگر نیازی به خاک یا هرگونه بستر کشت نداشته باشد.

کشت ایروپونیک برای فضاهای بسته و سرپوشیده مناسب است و در این روش در استفاده از فضای موجود صرفه‌جویی می‌شود و دیگر نیازی به استفاده از گلدان یا ظروف نگه دارنده نیست. همچنین نیاز نیست ظروف نگهداری برای دسترسی گیاه به فضای بیشتر و رشد بهتر جابه جا شوند و گیاه همواره در جای خود به صورت ثابت رشد می‌کند.

در این نوع کشت ریشه گیاهان در هوا قرار می‌گیرد و محلول غذایی به صورت قطرات بسیار ریز روی ریشه پاشیده می‌شود. در سال 1976 هوا کشت (ایروپونیک) این گونه تعریف شد که ریشه گیاه به طور مداوم یا غیر مداوم در محیطی که اشباع از قطرات ریز محلول غذایی است قرار می‌گیرد. گیاهان در این روش با فاز مایع مداوم سر و کار ندارد و در تحقیقات تغذیه گیاهی به خصوص میوه‌های جوان استفاده می‌شود.

در کشت ایروپونیک گیاهان داخل حفره‌هایی که روی قالب‌های ساخته شده از پلی استایرن منبسط شونده قرار دارند، کاشته می‌شوند، اما ریشه گیاهان صرفا در محیط هوایی زیر قالب‌ها معلق بوده و درون جعبه پاشش قرار دارند که به منظور جلوگیری از نفوذ نور و رشد جلبک‌ها جعبه‌ها پوشانده می‌شوند. در این روش نور توسط لامپ‌های LED تأمین می‌شود. دما و رطوبت توسط سنسورها هر لحظه اندازه‌گیری شده و بنا به شرایط مورد نیاز هر گیاه این موارد اتوماتیک تنظیم می‌شوند.

نتایج یکسری تحقیقات توسط ناسا نشان می‌دهد گیاه می‌تواند به خوبی در محیط کشت ایروپونیک رشد کند. در سیستم هواکشت، گیاهان را درون محفظه‌های محصوری قرار می‌دهند تا به سمت اطراف حرکت نکند. در واقع این محافظ به ریشه گیاه فقط امکان حرکت به سمت پایین و به ساقه آن فقط امکان حرکت به سمت بالا را می‌دهد. در هواکشت گیاه در جای خود ثابت است و ریشه آن معلق در هواست و از آنجایی که مواد موردنیاز گیاه برای رشد و نمو به ریشه آن اسپری می شود، در نتیجه میزان آب کمتری مصرف می‌شود.

تفاوت کشت ایروپونیک با کشت سنتی

کشت ایروپونیک بستر کشت ریشه گیاه را در فضای معینی محصور و محدود می‌کند و ریشه تنها می‌تواند درون فضای بستر گسترش پیدا کند. در کشت ایروپونیک، ریشه در هوا معلق خواهد بود و به سمت پایین حرکت خواهد کرد. در کشت سنتی، گیاه مواد مغذی موردنیاز خود را از خاک دریافت می‌کند و توسط آب نیز تغذیه خواهد شد. در کشت ایروپونیک روش تغذیه گیاه، اسپری مواد مغذی مورد نیاز آن بر روی ریشه است.

هواکشت فضای کمتری نسبت به روش‌های کشت سنتی نیاز دارد و این توان وجود دارد با استفاده از سیستم کشت ایروپونیک در مقدار فضای معینی, تا چند برابر روش سنتی محصول تولید کنیم. فضای کشت ایروپونیک، یک فضای کنترل شده است؛ به‌این معنی که شما می‌توان میزان رشد گیاه خود را کاملا تحت نظر گرفت و آن را کنترل کرد.

طریقه اسپری کردن در کشت ایروپونیک

بسته به نوع سیستم کشت، به دو طریقه دستی و اتوماتیک مواد به ریشه اسپری می‌شوند. روش دستی به این صورت است که در طول شب و روز، شخصی باید به صورت دستی به ریشه‌ها برسد که این روش کمتر رایج است و معمولا هر گلخانه ایروپونیک دارای چند پمپ است که به صورت اتوماتیک ریشه گیاهان را تغذیه می‌کنند و نیاز به نظارت و سرپرستی ممتد و مستمر ندارند.

انواع کشت ایروپونیک

کشت ایروپونیک معمولا به دو صورت انجام می شود:

1. ایروپونیک کم‌فشار (LPA)

در این روش که یکی از شیوه‌های متداول هواکشت است، گلخانه‌داران شخصا می‌توانند سیستم LPA خود را به سادگی و با هزینه‌ای کم طراحی و راه‌اندازی کنند. اکثر این سیستم‌ها، 24 ساعت شبانه‌روز و هفت‌روز هفته، دائما به مرطوب کردن ریشه‌های گیاهان مشغول هستند. این روش به اندازه کشت ایروپونیک فشاربالا که مهی رقیق با ذرات ریز تولید می‌کند کارایی ندارند.

کشت ایروپونیک فشاربالا (HPA)

این روش توسط ناسا توسعه یافته است. ناسا در گزارشی اعلام کرده که این متد کشت، کارآمدترین راه برای پرورش گیاهان درفضا محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که همه سیستم‌های HPA، ایروپونیک هستند اما همه کشت‌های ایروپونیک، HPA نیستند. سیستم HPA برای اینکه کارآمد باشد باید با فشاری بالا کار کند. این فشار برای اتمایزه کردن آب و ایجاد قطراتی به اندازه 50 میکرون یا کوچک‌تر به کار می‌رود. گیاهان بیشتر مایل به جذب مواد غذایی محلول در آب هستند. سیستم فشار بالا نسبت به روش ایروپونیک کم‌فشار روشی کارآمدتر است و با وجود نیاز به تجهیزات تخصصی‌تر می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد.

چه گیاهانی را می‌توان با کشت ایروپونیک پرورش داد؟

از سیستم ایروپونیک برای تکثیر قلمه‌هایی که به سختی ریشه‌دار می‌شوند استفاده می‌شود. برخی از این محصولات عبارتند از: گردو، زعفران, زیتون، پسته، سیب، مرکبات و همین‌طور برخی از گیاهان مهم و استراتژیک دارویی مانند سرخدار. این روش در مورد گوجه فرنگی، بادمجان و کاهو نیز نتیجه خوبی داده است.

به کمک این روش علاوه بر اینکه مدت زمان رویش گیاه به یک سوم کاهش می‌یابد، درصد موفقیت قلمه در ریشه‌زایی نیز افزایش پیدا می‌کند. با توجه به اینکه وزارت کشاورزی به پرورش قلمه احتیاج دائم دارد، بنابراین مزیت مذکور برای این وزات‌خانه بسیار اهمیت دارد. همانطور که گفته شد در فرآیند کشت ایروپونیک، شرایط رشد گیاه در محیطی از مه، بدون استفاده از خاک یا هر بستر دیگر فراهم می‌شود.