صعود ایمان از زیر آوار؛ کتاب «پرواز سجاده‌ها» روایت بمباران نمازجمعه

همدان - کتاب «پرواز سجاده‌ها» با روایتی مستند از بمباران نمازجمعه همدان در تیر 1361، برگ تازه‌ای از ایمان و ایستادگی مردم این شهر را در هفته کتاب و کتابخوانی ورق زد.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محمدحسین مشگین گر: همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی، با مجید یوسفی نویسنده ادبیات پایداری و فعال حوزه تاریخ شفاهی در همدان در خصوص کتابی که از شهری که خاطراتش با خون، ایمان و مقاومت گره خورده در کتاب پرواز سجاده‌ها سخن گفته، گفتگو کرده‌ایم.

«پرواز سجاده‌ها» به روایت دقیق و شفافی از بمباران نمازجمعه همدان در 25 تیرماه 1361 می‌پردازد و فصلی تازه از تاریخ شفاهی مردم این دیار را گشود.

کتاب «پرواز سجاده‌ها» به همت مجید یوسفی، نویسنده و محقق فرهنگی، در قالب پژوهشی سه‌ساله تهیه شده و از جمله جامع‌ترین آثار مستند درباره فاجعه بمباران نمازجمعه همدان به شمار می‌رود.

91 شاهد زنده از اقشار مختلف مردم همدان در کتاب معرفی شدند

مجید یوسفی در گفتگو با خبرنگار مهر با ذکر جزئیات روند تحقیق اظهار کرد: کار نگارش این اثر از مصاحبه با 91 شاهد عینی آغاز شد؛ مردان و زنانی از اقشار مختلف - از دانش‌آموز 9 ساله آن روز تا پزشک میدان حادثه، از روحانیون و فرهنگیان تا امدادگران و مسئولان وقت. هدف ما این بود که روایت‌ها را از زاویه‌های گوناگون جمع‌آوری کنیم تا تصویر کامل‌تری از آن روز در حافظه جمعی باقی بماند.

نویسنده و محقق کتاب پرواز سجاده‌ها با اشاره به بازتاب گسترده انتشار کتاب افزود: در مدت کوتاهی پس از انتشار، اثر به چاپ دوم رسید؛ مخاطبان همدانی و حتی پژوهشگران سایر شهرها استقبال چشمگیری نشان دادند. این نشان می‌دهد مردم هنوز تشنه شنیدن روایت‌های زنده از تاریخ پایداری خود هستند.

وی ادامه داد: در این کتاب، تلاش شده تا علاوه بر بازسازی لحظه‌های تلخ بمباران، بر روحیه جهادی و همدلی پس از حادثه نیز تمرکز شود. فصل‌هایی از کتاب روایت مردم اند که خانه‌های ویران‌شده را تنها طی دو سال بازسازی کردند، بدون چشم‌داشت، با نیت خالص. این همدلی را باید الگوی امروز جامعه دانست.

این نویسنده همچنین درباره ساختار پژوهشی اثر تصریح کرد: یکی از بخش‌های برجسته کتاب مقایسه تاریخی بین بمباران همدان در دوران جنگ جهانی دوم و فاجعه نمازجمعه سال 1361 است؛ شباهت‌های تلخ اما درس‌آموزی که جایگاه مردم همدان را به‌عنوان ستون استقامت کشور در دو برهه مهم نشان می‌دهد.

یوسفی در پایان گفتگو با مهر، درباره بخش‌های تأثیرگذار کتاب خاطرنشان کرد: در بخشی از کتاب، خاطرات مردمی آمده که با وجود تخریب خانه‌ها، هفته بعد همان‌جا برای نماز جمعه حاضر شدند. برخی حتی از شهرهای دیگر با کفن آمدند تا نشان دهند سجاده‌های ایمان‌شان بر زمین نمی‌ماند. این صفحات، روح زنده حماسه را به نسل‌های آینده منتقل می‌کند.

«پرواز سجاده‌ها» نقطه عطفی در روایت بمباران همدان است

در بخش دیگری علی مساوات، پژوهشگر تاریخ معاصر همدان، ضمن تحلیلی تاریخی درباره اهمیت این اثر گفت: کتاب پرواز سجاده‌ها از چند جهت ممتاز است؛ نخست آنکه بر پایه روایت مستقیم شاهدان و اسناد تصویری و صوتی تاریخی شکل گرفته و دوم این‌که برای اولین بار حادثه نمازجمعه همدان به‌صورت جامع و علمی مستندسازی شده است.

مساوات با اشاره به ابعاد انسانی و فرهنگی حادثه افزود: در آن بمباران، زنان، کودکان و خانواده‌های کامل در ورزشگاه آزادی (قدس فعلی) حاضر بودند. شهادت در صفوف نمازگزاران، تصویر جاودانه‌ای از پیوند ایمان و مقاومت مردم را رقم زد و کتاب توانسته آن فضا را با جزئیات انسانی‌اش بازسازی کند.

این پژوهشگر تصریح کرد: آثاری از این دست باید در کتابخانه‌های مدارس و دانشگاه‌ها قرار گیرد تا نسل جوان با روایت‌های واقعی از ایمان و ایثار آشنا شود. پژوهشگران تاریخ شفاهی استان نیز می‌توانند این اثر را مبنای طرح‌های علمی و تولیدات هنری قرار دهند.

«پرواز سجاده‌ها» فرصتی تازه برای شناخت فرهنگ مقاومت همدان

رونمایی از کتاب «پرواز سجاده‌ها» در هفته کتاب و کتابخوانی، یادآور نقش کتاب به عنوان رسانه‌ای زنده در حفظ حافظه تاریخی ملت ایران است. این اثر نه فقط بازخوانی یک واقعه، بلکه بازسازی روح ایمان شهری است که زیر آوار نیز باور خود را از دست نداد.

«پرواز سجاده‌ها» امروز همچون سندی ماندگار از ایمان مردم همدان در روزهای سخت دفاع مقدس در کتابخانه‌ها جای گرفته و نشان می‌دهد که کتاب می‌تواند از دل خاکستر خاطره، شعله فهم و همدلی بیافریند؛ همان‌گونه که سجاده‌ها روزی از زیر آوار، به پرواز درآمدند.