صنوبرکاری راهکاری برای جلوگیری از تخریب جنگلها
شهرکرد - ایرنا - صنوبرکاری با وجود فواید بسیار در کنار نیاز آبی پایین، سهم زیادی در ایجاد اشتغال، استفاده بهینه از زمین‌های خالی و جلوگیری از تخریب جنگلها برای تولید چوب دارد که این مساله در چهارمحال و بختیاری اکنون مورد توجه قرار گرفته است.
درختان به عنوان منبع طبیعی تجدیدشونده، بستری برای رونق و توسعه اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی، محلی برای تولید چوب و وسیله‌ای برای ذخیره آب، جلوگیری از فرسایش خاک و تولید اکسیژن هستند.
چهارمحال و بختیاری 311 هزار هکتار مساحت جنگلی دارد، بلوط ایرانی، بنه، زبان گنجشک، انواع بادام‌های کوهی، شن و درخت سرو کوهی از درختان غالب جنگل‌های استان در رویشگاه‌های جنگلی شهرستان‌های لردگان، اردل، کوهرنگ، کیار و قسمتی از بروجن هستند.
51 درصد جنگلها با مساحت 151 هزار هکتار در شهرستان لردگان و بعد از آن بیشترین سطح جنگل‌های استان مربوط به اردل و بازفت کوهرنگ است.
سالانه حدود 2 هزار هکتار از جنگل‌های استان احیا و غنی‌سازی می‌شود
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه سالانه در غالب طرح توسعه و غنی‌سازی جنگل باید 2 هزار هکتار از جنگل‌های استان احیا و به سطح آنها افزوده شود، اظهار داشت: توسعه جنگل با نهال و بذر و همچنین غنی‌سازی رویشگاه‌های جنگلی بیشتر با استفاده از گونه‌های پیشگام شامل انواع بادام‌های کوهی و سایر گونه‌هاست.
به گفته وی، گونه‌های جنگلی اقتصادی مثل گلابی وحشی، بنه، بادام تلخ، داغداغان و زالزالک نیز متناسب با شرایط اکولوژیکی منطقه کاشته می‌شود و گونه بلوط ایرانی نیز در شرایطی که گونه‌های پرستار وجود داشته باشند در سایه آنها کاشته می‌شوند.
علی حسین امینی مراقبت از جنگلکاری سنواتی را در کنار حفظ و توسعه ذخیره‌گاه‌های جنگلی و بذرگیری از برنامه‌های این اداره کل عنوان و خاطر نشان کرد: انجام این کارها بیشتر با اعتبارات صندوق توسعه ملی و اعتبارات ملی اتفاق می‌افتد البته مردم نیز برای مراقبت و محافظت آنها مشارکت می‌کنند.
تخریب و تصرف 95 هکتار از عرصه‌های جنگلی استان در سال گذشته
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: فروردین امسال با کشف 466 اصله درخت قطع شده در استان،10 فقره پرونده تخلف تشکیل و متخلفان به مراجع قضایی معرفی شدند.
حسن عسگری ادامه داد: سال گذشته نیز 85 فقره پرونده تخلف برای تخریب و تصرف 95 هکتار از عرصه‌های جنگلی استان تشکیل شد.
وی، تعداد پرونده‌های تخلف تشکیل شده برای تخریب و تصرف جنگلها در فروردین امسال را سه فقره عنوان و بیان کرد: این تعداد پرونده مربوط به تخریب و تصرف چهار هکتار از عرصه‌های جنگلی است.
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خاطر نشان کرد: سال گذشته 189 فقره پرونده تخلف مربوط به قطع یک هزار و 736 اصله درخت در استان تشکیل شد.
عسگری همچنین به قاچاق چوب و زغال در شهرستان‌های جنگلی استان به ویژه لردگان و کیار اشاره و تصریح کرد: فروردین امسال 6 فقره پرونده تخلف مربوط به قاچاق 10 تن چوب و 880 کیلوگرم زغال و سال گذشته نیز 180 فقره پرونده در رابطه با قاچاق 88 هزار و 720 کیلوگرم چوب و پنج هزار و 636 کیلوگرم زغال برای متخلفان در استان تشکیل شد.
وی، مهمترین دلیل تخریب جنگلها را وابستگی معیشت مردم به آنها دانست و گفت: مردم می‌توانند در صورت مشاهده هر گونه تخلف در رابطه با جنگلها و مراتع با سامانه 1504 امداد جنگل و مرتع تماس بگیرند و یا موضوع را به یگان حفاظت اداره منابع طبیعی شهرستان‌ها گزارش دهند.
با توجه به وسعت ناچیز اراضی جنگلی و برداشت بی‌رویه از آنها و از سوی دیگر نیاز به چوب برای صنایع مختلف مانند کاغذ، می‌توان با زراعت چوب و کاشت گونه‌های درختی با رشد سریع از تخریب جنگلها و وارد آوردن فشار به ریه‌های زمین جلوگیری و یا حداقل بخشی از آسیب‌های وارده را جبران کرد.
امروزه کشورهای بسیاری برای کاهش فشار، جلوگیری از تخریب جنگلها و تامین نیازهای خود اقدام به درختکاری با استفاده از گونه‌های سریع‌الرشد کرده‌اند.
درخت صنوبر به دلیل رشد سریع و تکثیر آسان به عنوان یک گزینه کارآمد برای زراعت و تولید چوب به عنوان یکی از فراورده‌های مهم طبیعت در دنیا مورد توجه قرار گرفته است.
چوب صنوبر سفید و یکدست است، تبریزی و کبوده یا سپیدار از انواع صنوبر هستند که شاید نامشان بیش از دیگر انواع صنوبر برای ما آشنا باشد.
اصول کاشت صنوبر بسته به استفاده چوب آن متفاوت است، در شرایطی که هدف کاربرد چوب در تولید مبلمان، تخته لایه و صنایع روکش باشد باید نهال قطور باشد در این حالت باید علاوه بر انتخاب گونه‌های مناسب، باید فواصل کاشت نهال‌ها نیز زیاد باشد اما برای تولید چوب‌های کم قطر که در تولید تخته، نئوپان و کاغذ کاربرد دارند فاصله کاشت نهال‌ها کمتر است.
همچنین طبق تحقیقات انجام‌شده شاخه‌های جوان و برگ‌های درخت صنوبر ارزش غذایی بالایی برای دام دارند بنابراین روستاییان از آنها برای تغذیه دام خود نیز استفاده می‌کنند.
علاوه بر کاربردهای فراوان چوب صنوبر خود آن نیز در ایجاد فضای سبز و یا به عنوان بادشکن برای کاهش سرعت باد در اطراف باغ‌ها و زمین‌های زراعی نیز کاربرد دارد.
تشویق مردم به زراعت چوب راهی برای نجات جنگل
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به اقدامات انجام‌شده اداره کل منابع طبیعی برای کاهش فشار مضاعف بر جنگلها و پیشگیری از قطع درختان جنگلی جهت مصارف صنایع سلولزی و کارخانه‌های مرتبط اشاره و بیان کرد: یکی از این برنامه‌ها تشویق مردم به کاشت انواع درختان صنوبر است، این گونه درختی هشت تا 10 سال بعد از کاشت قلمه یا نهال به ثمر می‌رسد و سالیانه رقم‌های پر محصول آن حدود 20 تا 30 متر مکعب در هکتار چوب تولید می‌کند.
به گفته وی، با توجه به هرینه کم نگهداری و مراقبت آن، نسبت به برخی محصولات کشاورزی از لحاظ اقتصادی به صرفه است.
امینی به سابقه 50 تا 60 ساله کاشت صنوبر در استان اشاره و خاطر نشان کرد: البته تک پایه‌هایی از 400 سال گذشته در مناطقی از استان و مناطق سردسیر وجود دارد.
به گفته وی، از آنجا که سرمایه‌گذاری کاشت صنوبر بلند مدت است کشاورزان تمایل چندانی به آن نشان نمیدهند.
وی افزود: با توجه به قیمت خوبی که اکنون پیدا کرده است مردم برای کاشت و توسعه صنوبرکاری رغبت بیشتری پیدا کرده‌اند به گونه‌ای که هم اینک هر هکتار صنوبر 150 تا 200 میلیون ریال سود خالص دارد.
خاک غنی و کوددهی مناسب نقش مهمی در صنوبرکاری دارد
حافظ شهرانی یکی از افراد علاقمند به درختکاری در روستای کران شهرستان فارسان است که به عنوان درختکار نمونه نیز در کشور معرفی و تقدیر شده است و او 18 هکتار را به کشت درخت اختصاص داده است.
شهرانی با بیان اینکه از سال 81 تاکنون کاشت درخت انجام می‌دهد، بیان کرد: کیفیت و نوع خاک یک عامل موثر در اندازه و قطر تنه درخت است گاهی اوقات درخت 7 ساله قطر بزرگتری از درخت 12 ساله دارد.
به گفته وی، در شرایطی که زمین خوب، خاک غنی و کوددهی مناسب باشد کاشت درخت نسبت به زراعت نتیجه و درآمد بهتری دارد.
وی ادامه داد: من درخت را به صورت جریبی یا هکتاری می‌فروشم چون اتحادیه نداریم کیلویی نمی‌فروشیم.
1700 هکتار از اراضی استان زیر کشت صنوبر است
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری سطح زیر کشت صنوبر در استان را یک هزار و 700 هکتار عنوان و بیان کرد: بیشترین میزان این سطح با 800 هکتار در شهرستان فارسان و بقیه آن در شهرستان‌های شهرکرد، کیار و کوهرنگ است.
وی با بیان اینکه هم اینک یک هزار و 800 نفر در استان مشغول صنوبرکاری هستند، ادامه داد: مجریان وعلاقه‌مندان به کاشت صنوبر یا خود دارای زمین مساعد و حق‌آبه لازم هستند و در صورت نداشتن زمین امکان اختصاص زمین از اراضی ملی و منابع طبیعی به آنها میسر است البته انجام این کار مشروط به همکاری متولیان منابع آب برای تخصیص و تامین آب لازم آبیاری صنوبر است.
امینی نیاز آبی صنوبر را سالانه حدود 8 هزار مترمکعب در هکتار برشمرد و گفت: این در شرایطی است که نیاز آبی گندم 10 تا 11 هزار مترمکعب در هکتار است.
وی با بیان اینکه پس از بهره‌برداری از چوب نیاز به کاشت مجدد صنوبر نیست، ادامه داد: این گونه پس از هر بار قطع‌شدن مجددا رشد می‌کند و بدین ترتیب تولید ادامه می‌یابد.
رییس اداره جنگداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به نقش تشکل‌ها در بازاریابی و فروش بهتر چوب تولیدی توسط صنوبرکاران، بیان کرد: صنوبرکاران برای ایجاد تشکل صنفی یا تعاونی باید به اداره تعاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و یا تعاونی روستایی مراجعه کنند.
امینی ادامه داد: قصد داریم با جمع‌آوری و سازمان‌دهی اطلاعات صنوبرکاران استان تا شهریور ماه یک گروه برای ارائه خدمات مشاوره‌ای و راهنمایی آنها ایجاد کنیم.
امسال 200 هکتار به سطح صنوبرکاری در استان افزوده می‌شود
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری رویش سالیانه صنور در استان را 32 هزار مترمکعب بر هکتار عنوان و خاطر نشان کرد: با انجام کارهایی مانند تشکیل کلاس‌های آموزشی برای مجریان و بهره‌برداران زراعت چوب، پیگیری اعطای تسهیلات به صنوبرکاران، ارائه راهکارهای فنی و کارشناسی به آنها و از طرفی تامین نهال با قیمت دولتی برای صنوبرکاران، سعی داریم امسال نیز 200 هکتار به سطح صنوبرکاری در استان بیافزاییم.
وی مهمترین مانع و مشکلات تحقق این امر را تامین آب دانست و از مسئولان مربوطه مساعدت و تغییر رویکرد برای شکوفا شدن توسعه پایدار اقتصادی در استان را درخواست کردند.
امینی یادآور شد: از بهمن ماه سال گذشته تا فرودین ماه امسال 150 هزار نهال و قلمه صنوبر برای سطحی معادل 106 هکتار در استان توزیع شد.
وی به برنامه‌های حمایتی برای صنوبرکاران اشاره و تاکید کرد: این حمایت‌ها شامل نهال یارانه‌ای، پیگیری برای اعطای تهسیلات به منظور مکانیزاسیون مزرعه نظیر خرید تراکتور و تجهیز به سیستم‌های نوین آبیاری است.
جای خالی صنایع مربوط به چوب در استان
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری کاربرد صنوبر را در ساخت تخته نئوپان و کاغذسازی عنوان و تصریح کرد: بیشتر چوب تولیدی برای صنایع چوبی شمال و استان‌های همجوار فرستاده می‌شود، زیرا در استان خودمان صنایع قابل توجه مرتبط با چوب نداریم و این جای تاسف دارد، اگر کارگاه یا کارخانه و صنایع جانبی برای چوب و درخت داشتیم علاوه بر ایجاد اشتغال، می‌توانستیم ضایعات این محصول را نیز به خوبی بازیافت کنیم.
امینی به گسترش سطح زیر کشت صنوبر با عنوان برنامه طرح ملی زراع چوب اشاره و بیان کرد: اجرای این طرح مستلزم آن است که بخش‌های مختلف دولت مانند امور آب برای تامین آب مورد نیاز صنوبر حمایت‌های لازم را انجام دهند تا اشتغال مولد در سال جهش تولید محقق شود.
رییس اداره جنگلداری و جنگلکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بستر کاشت، آفات و بیماری‌ها، میزان و کیفیت آب مورد استفاده و آفتاب سوختگی را از مهمترین عوامل تاثیرگذار روی کیفیت چوب تولیدی دانست و گفت: انواع شپشک‌ها و سوسک برگ‌خوار از مهمترین آفات صنوبر است.
احداث کارخانه نئوپان‌سازی سرمایه اولیه زیادی نیاز دارد
معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری گفت: سال‌های قبل تلاش‌هایی برای راه‌اندازی کارخانه نئوپان در استان شد حتی سال 80 نیز یک کارخانه نئوپان در شهرک صنعتی شهرکرد راه‌اندازی شده بود و با خرده چوب نئوپان تولید می‌کرد، ولی به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی، این کارخانه تعطیل شد.
محمدکاظم منزوی با بیان اینکه راه‌اندازی کارخانه نئوپان نیاز به سرمایه‌گذاری بالا و مواد اولیه زیاد دارد، تصریح کرد: ماشین‌آلات خط تولید و یکسری مواد اولیه مورد نیاز نئوپان باید از خارج کشور وارد شود البته در سال‌های اخیر نیز به دلیل همین میزان بالای سرمایه‌گذاری متقاضی در این زمینه نداشتیم.
وی به درخواستی مبنی بر احداث کارخانه تولید اچ دی اف در استان اشاره و خاطر نشان کرد: قرار بود این واحد تولیدی چوب مورد نیازش را از کشورهای آمریکای جنوبی مانند ونزوئلا تامین کند اگر چه تلاش‌هایی نیز در این زمینه شد اما چون نتوانستند مواد اولیه را تامین کنند این مسئله نیز محقق نشد.
معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: به صورت کلی صنایع مرتبط با ام دی اف و نئوپان یا باید در مناطق ویژه و آزاد جنوب کشور باشند که بتوانند به آسانی مواد اولیه وارد کنند و یا با توجه به انجام جنگلکاری اقتصادی در شمال باشند که بتوانند از چوب استفاده کنند.
*س_برچسب‌ها_س*