ضرر اقتصادی تولید متانول / نمایش توسعه با صنعتی که صرفه ندارد

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - حنانه فقیه منزه: ظرفیت تولید متانول در سال‌های اخیر از 5 میلیون تن در سال به بیش از 14 میلیون تن رسیده است. این در حالی‌ست که میزان مصرف این محصول در کشور کمتر از یک میلیون تن است. با احتساب میزان تولید و مصرف، آمار‌ها نشان می‌دهد که تولید بیش از 14 برابر نیاز داخلی است. ظرفیت تولید محصولات پایه در صنعت پتروشیمی کشور 32 میلیون تن در سال است که 44 درصد آن به تولید متانول اختصاص دارد. بنابراین آمار می‌توان دریافت که تولید متانول بیشترین سهم را در میان محصولات پایه دارد. این در حالی است که توجه به توسعه زنجیره ارزش اهمیت زیادی دارد و علاوه بر ارز آوری بیشتر نسبت به صادرات متانول، باعث افزایش اشتغال و تولید ناخالص ملی می‌شود.

عمده صادرات متانول ایران به کشور‌های هند و چین صورت می‌گیرد. بیش از 65 درصد صادرات متانول ایران به چین و 30 درصد آن به هند صادر می‌شود. در سال 1401 و با افزایش تولید متانول در کشور‌های چین و حوزه خلیج فارس، قیمت‌ها به شدت کاهش یافت و براساس آمار گمرک قیمت هر تن از این محصول به 273 دلار رسید.

همچنین افزایش هزینه خوراک پتروشیمی‌ها از 5 به 7 هزار تومان در سال جاری باعث افزایش هزینه تولید این محصول شده است. این افزایش قیمت باعث رسیدن هزینه تولید از حدود 200 دلار به 240 دلار در هر تن شده است. بررسی هزینه‌های تولید و صادرات این محصول نشان می‌دهد که تولید آن و صادرات به صورت خام چندان سودآوری برای ایران ندارد و باید به تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی توجه بیشتری شود. از طرفی این دو بازار در سال اخیر تحت تاثیر آمریکای شمالی قرار گرفته و این دو کشور واردکننده متانول شدند.

در گذشته آمریکای شمالی واردکننده متانول بود و سالانه حدود 6 میلیون تن متانول از آمریکای جنوبی وارد می‌کرد، اما با افزایش تولید گاز‌های شیل و سرمایه‌گذاری در این حوزه، در حال حاضر حدود 8 میلیون تن صادرات دارد که مقدار 6 میلیون تن روانه بازار‌های چین و هند می‌شود. با وجود افزایش تولید جهانی متانول، صادرات این محصول برای ایران سخت‌تر خواهد شد. ضمن اینکه شرکت‌های ایرانی، متانول خود را پایین‌تر از قیمت‌های جهانی به فروش می‌رسانند و این نیز عاملی می‌شود که سود کافی از صادرات این محصول نصیب ایران نشود.

این در حالی است که اگر از متانول برای ساخت پروپیلن و دیگر محصولات پایین دست استفاده شود، علاوه بر اینکه سود بیشتری دارد، ایران می‌تواند بدون تخفیف محصولات خود را در بازار‌های جهانی عرضه کند. آمار ده ماهه گمرک از صادرات متانول نشان می‌دهد که درآمد ایران از محل صادرات متانول در سال 1402 به 2 میلیارد دلار رسیده است. برای به دست آوردن یک تن متانول، حدود 1100 مترمکعب گاز متان مصرف می‌شود. بر همین اساس برای تولید 14 میلیون تن اتانول در سال حدود 15 میلیارد مترمکعب در سال گاز صرف تولید این محصول می‌شود.

هزینه صادرات هر مترمکعب گاز با در نظر گرفتن قیمت نفت، 33 سنت است؛ بنابراین اگر گازی که برای تولید اتانول در کشور استفاده می‌شود را صرف صادرات کنیم، سالانه حدود 4 میلیارد و 950 میلیون ارز آوری برای کشور اتفاق میفتد.