طرح خانه‌سازی دولت شکست خورد؟
محمد علیزاده - کارشناس بازار مسکن
از همان ابتدا گفته می‌شد که باتوجه به اینکه بیش از نیمی از هزینه خانوار صرف اجاره مسکن می‌شود، زمین رایگان توسط دولت به مردم داده شود تا در این زمین‌ها ساخت‌وساز کنند. در ابتدا مردم فکر می‌کردند که با طرح نهضت ملی مسکن، صاحب خانه می‌شوند، اما با مشخص شدن جزئیات آن، متوجه شدند که میهمان جیب خودشان هستند و خبری از اقدام ویژه‌ای برای خانه‌دار شدن در این طرح نیست. در ابتدای ثبت‌نام برای خانه‌دار شدن، پرسش رایج این بود که هزینه یک واحد مسکونی در طرح نهضت ملی چقدر خواهد بود؟ در این‌باره مشخص شد که با ثبت‌نام و پس از تایید شرایط متقاضیان برای مشمول مسکن شدن، باید با پیشرفت فیزیکی کار، مرحله‌به‌مرحله هزینه آن را واریز کنند تا کار پیش رود، پس حتی هزینه آن هم مشخص نبود. به‌نظر می‌رسد، دولت باید درباره این طرح تجدیدنظر کند و بیش از این به مردم وعده ندهد و شکست این طرح را بپذیرد. این طرح بیشتر در حد حرف مانده است و به‌نظر نمی‌رسد دولت برای آن اقدام قابل‌توجهی کرده باشد.
رئیس دولت سیزدهم بعد از انتخابات گفت که طرح نهضت ملی مسکن از قبل برنامه‌ریزی‌شده و به‌زودی اجرا می‌شود، اما شاهد این هستیم که بعد از گذشت مدت طولانی هنوز فعالیتی انجام نگرفته است. از یاد نبریم که وظیفه دولت خانه‌دار کردن قشر متوسط جامعه در راستای ایجاد رفاه حداقلی بوده و استفاده از بازار مسکن به‌عنوان یک بازار درآمدی برای دولت نیست. اگر دولت بتواند ابزار کنترلی مناسبی را در بازار به‌کار گیرد، به‌راحتی می‌تواند این قشر را خانه‌دار کند و درعین‌حال به یک موازنه نرخ و عرضه و تقاضا در حوزه ساخت‌وساز برسد. زیرساخت‌های این طرح برای سازنده توجیه اقتصادی ندارد تا سرمایه‌گذاران این خانه‌ها را در دست بگیرند. به‌تازگی هزینه‌های ساخت مسکن بسیار افزایش یافته که باعث شده سازنده رغبتی برای ساخت نداشته باشد.
به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذار با قیمت‌هایی که برای مصالح ساختمانی وجود دارد، اقدام به ساخت نکند، به این دلیل که آنها نمی‌توانند با کیفیت پایین خانه به‌دست مردم بسپارند. اوایل دولت که قیمت‌ها مناسب‌تر بود، حتی برای سرمایه‌گذار هم، ساخت این طرح توجیه اقتصادی نداشت، در زمان حال که دیگر جای خود دارد. به‌نظر می‌رسد، این طرح از اول شکست خورده و ممکن است به سرنوشت مسکن مهر دچار شود. قیمت آپارتمان به‌دلیل گران شدن مصالح ساختمانی، پروانه‌هایی کسب و هزینه‌های شهرداری افزایش نرخ پیدا کرد و نرخ خانه‌های ویلایی تغییری نداشت، اما به‌نظر می‌رسد خانه‌های ویلایی هم به‌زودی نسبت به آپارتمان تغییر نرخ دهند. احتمال دارد در آخرین ماه از امسال، باز هم جهش نرخ مسکن را تجربه کنیم. این موضوع در اجاره مسکن هم تاثیرگذار است و افزایش خواهد داشت. در گذشته، قراردادهای اجاره، 2 ساله و بیشتر هم منعقد می‌شد، اما به‌تازگی این اتفاق رخ نمی‌دهد و مالکان تنها یک سال با مستاجر قرارداد می‌بندند، زیرا در هر سال، شاهد افزایش نرخ اجاره‌ها هستیم.