طرح چند نکته مهم پژوهشی درباره موسیقی
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، مرحله دوم از برگزاری شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران شامگاه روز یکشنبه هفدهم دی با برگزاری یک نشست پژوهشی در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اجرای چند کنسرت در تالار رودکی تهران به کار خود ادامه داد.
بخش اول دومین روز از مرحله ملی شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران اختصاص به برگزاری یک نشست پژوهشی با حضور محمدرضا آزاده‌فر با موضوع «رویکردهای نوین اتنوموزیکولوژی ایران» در سالن جلسات دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت که این نشست نیز با توجه به طرح مباحث مهم مطرح شده و همچنین حضور پرتعداد دانشجویان توانست به عنوان یکی از بخش‌های جالب‌توجه روز دوم جشنواره مورد توجه قرار بگیرد.
آزاده‌فر در ابتدای این نشست پژوهشی با بیان توضیحاتی در حوزه مباحث تئوریک اتنوموزیکولوژی در دنیا، نقطه‌نظرات خود را در قالب چند بخش به مخاطبان در نشست ارایه کرد.
از اتنوموزیکولوژی و رویکردهای نوینش در دنیا چه می‌دانیم؟
کم‌فروغ‌شدن مطالعات اتنوموزیکولوژی متاثر از جریان انقلاب فرهنگی و تعطیلی رشته موسیقی در ایران، رویکردهای نوین در تالیفات اتنوموزیکولوژی در ایران با تکیه بر آثار مرحوم محمدتقی مسعودیه و محسن حجاریان، رویکردهای نوین در منابع اتنوموزیکولوژی در ایران که پیش از این در کتابی به همین نام پیش روی مخاطبان قرار گرفته بود، از جمله مواردی بود که این مدرس دانشگاه با ارایه تصویری درس گفتارهای این مبحث به آن اشاره کرد.
وی با اشاره کتابی که آن را در حوزه اتنوموزیکولوژی تالیف کرده، توضیح داد: کتاب «اتنوموزیکولوژی؛ رویکردهای مطالعاتی» به دنبال به دست‌دادن مدلی عملیاتی برای پژوهش‌های آکادمیک اتنوموزیکولوژی است. در این مدل پژوهشی با محوریت رویکردهای مطالعاتی مباحثی چون «موسیقی و زندگی اجتماعی»، «موسیقی و هویت»، «موسیقی و باورهای اجتماعی»، «موسیقی جادو و درمان»، «موسیقی و جنسیت»، «موسیقی و سیاست»، «موسیقی و مهاجرت»، «موسیقی و زبان»، «ساز شناسی و آوانگاری و تجزیه و تحلیل ساختاری» تلاش شده به رویکردهای نوین پژوهشی در حوزه اتنوموزیکولوژی در قالب این 11 مدل بپردازد.
آزاده‌فر در بخش دیگری از صحبت‌های ضمن تشریح و توضیح درباره این 11 مدل پژوهشی و نحوه پرسش‌های پیشنهادی در کتاب، بخشی از سخنانش را به برهه تاریخی کم‌فروغ‌شدن مطالعات اتنوموزیکولوژی با شروع انقلاب فرهنگی و تعطیلی رشته موسیقی در ایران اختصاص داد و گفت: از اوایل دهه 90 پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها در رشته اتنوموزیکولوژی آغاز شد. انتشار کتاب زنده‌یاد محمدتقی مسعودیه نیز در این مسیر بسیار راه‌گشا بود و با شروع فعالیت نویسندگانی مانند محسن حجاریان، جریان نوین مطالعات اتنوموزیکولوژی در عرصه نشر کتاب ایران ظهور یافت. این جریان با انتشار کتاب «اتنوموزیکولوژی رویکردهای مطالعاتی» توسط نشر نی در سال 1401 تداوم یافت.
بخش دوم این نشست پژوهشی به پرسش و پاسخ دانشجویان حاضر در سالن اختصاص داشت و محمدرضا آزاده‌فر نیز نقطه‌نظرات خود را در پاسخ به پرسش‌ها مطرح کرد.
مخاطبانی که ایستاده اجراهای روز دوم را دیدند
اما بخش اجرایی دومین روز از برگزاری مرحله دوم شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران در حالی به میزبانی تالار رودکی تهران برگزار شد، که حضور پرتعداد مخاطبان و دانشجویان علاقه‌مند موسیقی اقوام ایران برای تماشای برنامه ها حتی به صورت ایستاده از نکات قابل توجهی بود که می‌توان به آن اشاره کرد. فرآیندی که اگر در قالب یک رابطه تنگاتنگ آموزشی میان مدیریت دولتی و بخش دانشگاهی و دانشجویی تقویت شود می‌تواند دربرگیرنده اتفاقات خوشایند برای ارتقا سطح حضور مخاطبان در رویدادهای مرتبط با موسیقی نواحی باشد.
فرآیندی که طی 2 روزگذشته از برگزاری مرحله دوم جشنواره موسیقی نواحی ایران که به میزبانی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن موسیقی ایران و بنیاد فرهنگی هنری رودکی در جریان است نشان داد با اندکی برنامه ریزی و استحکام روابط آموزشی و پژوهشی میان حوزه های مختلف مدیریتی و دانشگاهی می‌توان به ترغیب و تشویق مخاطبان و پژوهشگران حوزه موسیقی نواحی کارهای تازه‌ای انجام داد.
پیش از آغاز اجراهای شب دوم این جشنواره محمد علی مرآتی دبیر شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران که به رسم هر شب توضیحاتی را درباره رپرتوار اجرایی گروه های شرکت در جشنواره به مخاطبان ارایه می‌دهد، گفت: امشب و در روز دوم جشنواره ابتدا شاهد اجرای یک گروه موسیقی از شمال بوشهر (منطقه شبان‌کاره) با هنرمندی پولاد قهرمانان نوازنده نی‌انبان و مصطفی خرم‌دل نوازنده ضرب هستیم.
پس از صحبت‌های مرآتی این 2 هنرمند روی صحنه حاضر شدند و قطعاتی با عنوان «حاجیونی»، «دَواری» و «آوازهای محلی_ سازی» را برای مخاطبان اجرا کردند.
اجرای دیگر شب دوم به یک گروه موسیقی از مازندان اختصاص داشت که با هنرمندی و سرپرستی سعدی صادقی و با همراهی پویا محسنی، رضا رحمانی، سپهر علیزاده و سیدمحمدباقر اسدی که از اعضای این گروه موسیقی از شهر آمل مازندران بودند، به صحنه رفت. این در حالی است که «میشه حال»، «کتولی»، «نازنین‌یار»، «آواز بَمِرده مال» و «وطن» از قطعات اجرایی این بخش بودند.
آرزوی یک مدیر دانشگاهی برای موسیقی نواحی
خضرایی رییس دانشکده موسیقی دانشگاه هنر تهران هم که به عنوان یکی از مهمانان ویژه در این برنامه حضور پیدا کرده بود، در سخنانی با اشاره به جایگاه موسیقی فولکلوریک در 40 سال گذشته و تلاش‌های صورت گرفته توسط هنرمندان در این عرصه اظهار کرد: امیدواریم بتوانیم با کمک همکاران، هنرمندان و پژوهشگران این موسیقی چه در بخش دانشگاهی و غیر دانشگاهی، تلاش‌ها را همسو و متمرکز کنیم تا در دانشکده‌ها بیش از پیش شاهد تمرکز و تحقیقات موسیقی فولکور ایران باشیم.
اجرای موسیقی لری بخش دیگری از برنامه های روز دوم جشنواره با هنرمندی محمد باجلاوند (نوازنده کمانچه) و علی باجلاوند (نوازنده ضرب) با اجرای بداهه‌نوازی بر اساس مقام‌های موسیقی لری بود که این اجراهای نیز توانست رضایت مخاطبان را فراهم سازد.
در بخش دیگری از اجراهای شب دوم جشنواره موسیقی نواحی ایران نوبت موسیقی عاشیقی بود که با هنرمندی آیت قنبری از عاشیق‌های شناخته‌شده منطقه آذربایجان در 4 بخش به صحنه رفت؛ دیوان عثمانی، مصری کوراغلو، مارش آذربایجان و جنگی کوراوغلو بخش‌های مختلف اجرای عاشیق قنبری بودند.
پس از موسیقی عاشیقی نوبت اجرایی با گروه‌نوازی هنرمندان ترکمن بود که به سرپرستی ابراهیم جرجانی و با همراهی میثم شاعری، حاجی محمد ایری و حمید بک‌زاده روی صحنه رفت.
در این بخش ابتدا تکنوازی نی زبانک و زنبورک به اجرا در آمد. بخش دوم تکنوازی کمانچه و بخش سوم نیز شامل اجرای موسیقی با کلام با اجرای قطعات «زیبا گُزل» و «تَشنید» بود. ضمن اینکه در پایان هم تکنوازی دوتار با آهنگ «دوست‌محمد» به اجرا درآمد.
مرحله ملی شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران از 16 تا 18 دی‌ماه به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با مشارکت بنیاد رودکی در حال برگزاری است و 19 دی نیز تالار رودکی میزبان آیین اختتامیه این رویداد ملی است.
