علت تغییر شکل عمدی جمجمه در عصر نوسنگی چه بود؟

جمجمه زنی در موزه ایران باستان به شکل ارادی دفرمه شده است یک باستان شناس می گوید این رسمی بوده که در دوران نوسنگی برای برخی افراد خاص انجام می دادند و دلیلش برای ما هنوز مشخص نیست.

به گزارش خبرنگار مهر، موزه ملی ایران که هنوز درهای آن به روی بازدیدکنندگان بسته است؛ در فضای مجازی خود به معرفی یکی از منحصر به فردترین آثارش پرداخته است. در این پست معرفی، حسین داوودی باستان جانور شناس جمجمه زنی 20 تا 40 ساله را نشان می‌دهد که در ویترین موزه به نمایش گذاشته شده و به طرز عجیبی از دوران نوزادی به شکل بیضی تغییریافته است.

داوودی که پژوهشگر افتخاری بخش استخوان‌شناسی موزه ملی ایران و زمینه پژوهشی وی برهمکنش انسان و جانوران در عصر نوسنگی است، گفت: یکی از ویترین‌های بخش ایران باستان مربوط به جمجمه تغییر شکل یافته تپه عبدالحسین در شهرستان دلفان استان لرستان و یکی از مهمترین محوطه‌های عصر نوسنگی ایران است. در زمانی که این فرد نوزاد بوده، جمجمه او را وقتی که هنوز شکل نگرفته، قسمت پیشانی بالا و پشت سر را بسته‌اند تا جمجمه به شکل بیضی رشد کند.

وی ادامه داد: این مسئله می توانسته مربوط به جایگاه اجتماعی آن فرد باشد. در تپه‌های گنج دره یا چگاسفلی خوزستان نیز چنین سنتی دیده می‌شود یا حتی روی ظروف سفالی که افراد در حال اجرای رقص دسته جمعی هستند باز هم انسان‌ها را با جمجمه‌های بیضی می‌بینیم. به نظر می‌رسد این یک سنت پیشینی بوده که از دوران نوسنگی می‌توان دید.

داوودی بیان کرد: جمجمه مکشوفه مربوط به حدود ده هزار و 200 سال پیش از امروز است. اسکلت این زن داخل یک فضای معماری و در حالت نشسته پیدا شده است. یعنی تدفینی انجام نشده است. شاید به دلیل ریزش خانه‌ای که او در آن مستقر بوده یا سوختگی سقف یا زلزله در چنین حالتی مدفون شده است.

این باستان جانورشناس ادامه داد: تغییر شکل تعمدی جمجمه روی زن و مردم انجام می شده است. سنت شکل‌دهی تعمدی به جمجمه در دیگر محوطه‌های نوسنگی همزمان با عبدالحسین نظیر تپه گنج دره واقع در کرمانشاه و علیکُش واقع در ایلام نیز شناسایی شده است. این تپه هم یکی از مهمترین محوطه‌های ایران از دوره نوسنگی یعنی حدود 9500 سال پیش از امروز است. این دو جمجمه اکنون در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است.