علت مخالفت همتی با ارز 4200 تومانی چیست؟

به گزارش خبرنگار بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، دو روز از سخنان عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی و مخالفتش با ارز 4200 تومانی می‌گذرد. سخنان وی نشان می دهد که سیاست‌گذار ارزی با این سیاست ارزی مخالف، اما به دلایل غیراقتصادی، ناچار به پذیرش آن است.

دلار 4200 تومان در فروردین 97 خلق شد. به هنگام این تصمیم قرار بود که نرخ ارز آرام آرام تعدیل شود، با این حال نرخ 4200 تومانی دلار، در طول 2 سال و 5 ماه گذشته، تغییر نکرد و تبدیل به یک برند شد. در ابتدا قرار بود این نرخ برای تمامی واردات کالا و خدمات کشور به کار آید، اما پس از چند ماه، محدود به کالاهای اساسی شد.

حال سوالی که پیش می آید این است آیا این نوع تصمیم گیری در خصوص ارز بر بدنه استقلال بانک مرکزی لطمه وارد می کند؟

یکی از دلایل استعفای ولی الله سیف رئیس اسبق بانک مرکزی را می توان مخالفت با ارز 4200 تومانی دانست. علاوه بر این محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور نیز اخیرا اظهار کرد: زمانی که ارز دو نرخی می‌شود، فساد یا دلالی در آنجا خود به خود ظهور می‌یابد.

براساس محاسبات بانک‌مرکزی میانگین نرخ دلار در بازار آزاد در سال 97 معادل 10 هزار و 783 تومان بود. در نتیجه در سال 97 بالغ بر 115 هزار میلیارد تومان رانت توزیع شد. در سال 98 براساس داده‌های بانک‌مرکزی، نرخ میانگین دلار در بازار آزاد معادل 12 هزار و 918 تومان گزارش شد. بر این اساس، حجم رانت توزیع شده از دلار 4200 تومان در سال گذشته حدود 130 هزار میلیارد تومان بوده است. اما امسال دولت تصمیم گرفت فهرست کالاهای مشمول دلار 4200 تومان را محدودتر کند و به دارو و برخی اقلام ضروری تخصیص دهد.

*س_دولت در مکانیزم قیمت گذاری دخالت می کند!_س*

کامران ندری عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار بانک و بیمه باشگاه خبرنگاران جوان گفت: دلیل مخالفت آقای همتی با ارز 4200 تومانی تخصیص این ارز بدون اصابت به جامعه هدف است. کالا‌های وارداتی با ارز 4200 تهیه شده، اما با همان نرخ در اختیار مردم قرار نمی‌گیرند.

وی ادامه داد: مداخله در مکانیزم قیمت گذاری موجب انحراف از تخصیص بهینه منابع به وجود می‌آید و در بازار ارز هم تاثیر بسزایی دارد. همچنین این عمل توان بانک مرکزی در متعادل کردن ارز کاهش می‌دهد؛ بنابر این مخالفت آقای همتی از این منظر قابل توجیه است. از طرفی باید در نظر بگیریم وقتی مداخلات گسترده‌ای از دستمزد‌ها گرفته تا نرخ بهره وجود دارد، تصمیم گیری در این زمان سخت می‌شود.

ندری بیان کرد: در حال حاضر که بانک مرکزی محدودیت برای نرخ‌های سود بانکی گذاشته است که در آنجا هم به نوعی سرکوب قیمت اتفاق می‌افتد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اصلی اقتصاد مداخلات غیر اصولی در سازوکار قیمت است، گفت: دولت به اشتباه فکر می‌کند اگر در اقتصاد مداخله کند و اقتصاد را بهتر از مکانیزم قیمت مدیریت کند، به موفقیت می رسد. این مسئله کاملا برعکس است. البته این کار دولت طرفداران زیادی دارد. وظیفه دولت تعیین قیمت نیست بلکه وظیفه آن از بین بردن انحصار در سراسر جامعه است.

وی افزود: معتقدم ما باید بستر را برای تعادل قیمت در اقتصاد فراهم کنیم و سازوکار قیمت، باید تخصیص منابع را رقم بزند. باید بپذیریم تعیین نرخ ارز پایین‌تر از قیمت تعادلی بازار مشکلات زیادی را برای اقتصاد به وجود می‌آورد. مداخلات قیمتی فقط در این حیطه نیست بلکه از نرخ بهره تا تعیین قیمت فولاد و خودرو در بازار.

عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی ادامه داد: در کشور‌هایی که انحصار در اقتصاد وجود دارد مکانیزم قیمت نمی تواند عملی شود که به آن شکست بازار می‌گویند. در این قسمت مداخلات دولت می‌تواند معنا داشته باشد، اما در اقتصاد‌هایی که در آن انحصار وجود ندارد مداخلات دولت نتیجه عکس دارد.

*س_دولت ها، اصلی ترین مخالف استقلال بانک مرکزی_س*

ندری در پاسخ به این سوال که "چرا بانک مرکزی آن قدری از خود استقلال ندارد که بتواند در برابر مداخلات بایستد" گفت: استقلال بانک مرکزی موضوعی است که از دیرباز به آن توجه، اما به آن عمل نمی‌شود. مهم‌ترین مخالف آن هم دولت است، زیرا بانک مرکزی یکی از ابزار‌های قدرت دولت است. بسیاری از مشکلات دولت با استفاده از منابع بانک مرکزی حل می‌شود و دولت هیچگاه اجازه استقلال به آن نمی‌دهد.

وی در ادامه با اشاره به عدم استقلال بانک مرکزی گفت: اگر بانک مرکزی استقلال کافی داشت هیچگاه با ارز 4200 مخالفت نمی کرد، زیرا در ابتدا این ارز را تخصیص نمی‌داد. یا هیچ وقت آقای همتی نمیگفت استفاده از منابع صندوق توسعه ملی مانند استفاده از منابع پایه پولی در کشور است!

*س_حذف ارز 4200 تومانی درست نیست_س*

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: ارز 4200 تومانی نتوانست به نتیجه برسد، اما حذف آن هم درست نیست. ارز 4200 تومانی زمانی می‌تواند حذف شود که نرخ حقوق‌ها و دستمزد‌ها آزاد شود. تا زمانی که دولت حقوق کارمندان را به صورت دستوری تعیین می‌کند، مجبوریم ارز 4200 تومانی داشته باشیم، زیرا یک کارمند توانایی خرید کالا‌های اساسی گران را ندارد.

لازم به ذکر است هر زمانی سیاست های چند نرخی ارز در کشور اعمال شود به خصوص در کشورهایی که کنترل و نظارت در آنجا ضعیف است، این سیاست ها با فساد و رانت همراه می شوند.

از طرفی نظام های چند گانه نرخ ارزی در کشور چون ارز ترجیحی یا ارز 4200 تومانی که به ارز جهانگیری معروف است در کنار ارز نیمایی و ارز بازار آزاد نتیجه این نظام های چند نرخی است که همیشه فساد ایجاد می کنند.

*س_رانت خوار‌ها مصرف کننده اصلی ارز 4200 تومانی هستند_س*

احمد جانجان کاشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار بانک و بیمه باشگاه خبرنگاران جوان در این خصوص گفت: ارز 4200 تومانی هیچگونه مصرف کننده نداشت بلکه افراد رانت خوار بودند که این ارز را مصرف می‌کردند. کالا را با ارز 4200 تومان وارد کرده و با دلار 20 تومانی به دست مصرف کنندگان نهایی می‌رسانند.

وی ادامه داد: ارز 4200 تومانی تاکنون موفق نبود. دلار‌هایی که به کشور بازنگشتند ارز 4200 تومانی بود. اگر این ارز وجود نداشت و سازکار شفافی برای واردات وجود داشت الان سرمایه از کشور خارج نمی‌شد.

جانجان افزود: این ارز‌های 4200 تومانی که از کشور خارج شدند جزو ارز‌های باکیفیت در کشور بودند و درحال حاضر ارز‌های بی کیفیت در کشور بافی ماندند. منظور از دلار باکیفیت و بی کیفیت به منبع آن بازمی‌گردد و این نوع ارز جز سهل الوصول‌ترین ارز‌ها است.

اگر یادتان باشد زمانی که ارز 4200 به واردات گوشت تعلق گرفت، قیمت گوشت بشدت گران شد و روز به روز مردم را عصبانی‌تر می‌کرد، اما زمانی که ارز 4200 رابرای واردات گوشت برداشتند این قیمت کاهش یافت. زیرا دیگر ارز 4200 تومانی برای ان دلال وجود نداشت و نمی توانست در آن تخلف کند. همچنین زمانی که این ارز حذف شد تمام دلالان هم به واسطه آن از بین رفتند.

با این وضعیت بازار ارز, چند نرخی بودن آن در بازار به گونه ای است که نمی توان ارزش واقعی آن را به درستی مشخص کرد. در چنین شرایطی و با توجه به این که شخص رئیس کل بانک مرکزی مخالف ارز 4200 تومانی است، بنابر این حرکت در مسیر تک نرخی شدن ارز اقدامی درست و ضروری است که مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس باید نسبت به این مهم اقدامات خود را به کار گیرند چرا که چند نرخی بودن ارز فساد زاست.

انتهای پیام /