علوم انسانی اسلامی برای ما تمنا شده است!

رئیس دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه علوم انسانی اسلامی نباید فقط آرزوی ما باشد، گفت: برای ما علوم انسانی اسلامی یک مقداری به تمنا تبدیل شده است و لازم است که برای رسیدن به آن سعی کنیم.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم تقدیر از برگزیدگان چهارمین جشنواره ملی کتاب سال انقلاب اسلامی که روز گذشته در سالن 9 دی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، گفت: دانشگاه و دانشمندانی که با مسائل اجتماعی خود زندگی کنند، ولی نتوانند با آن مسائل ارتباط برقرار کنند، به نوعی نابینا هستند. در قرآن آمده است افرادی وجود دارند که سمع دارند، ابصار دارند، افئده دارند ولی «أُولَئِکَ الَذِینَ طَبَعَ اللَهُ عَلَی قُلُوبِهِم وَسَمعِهِم وَأَبصَارِهِم وَأُولَئِکَ هُمُ الغَافِلُونَ» هستند.

طهرانچی به بیان جملاتی از امام خمینی (ره) پرداخت و گفت: ایشان در جایی راجع به 22 بهمن می‌فرمایند «بر ملت شریف ماست که این ایام الله را که هدیه‌هایی از عالم غیب ربوبی است را با جان و دل، حفظ و با چنگ و دندان نگه‌داری کنند.» این موضوع را که 22 بهمن ایام الله است و هدیه‌ای از عالم غیب ربوبی است، آیا می‌توانیم در مقام دانشگاه و علم تفسیر کرده و در قالب نظریه در دانشگاه تحلیل و تفسیر کنیم؟

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: نسبت به فرمایشات و بیانات امام خمینی (ره) هیچ شکی وجود ندارد، اما ما برای این بیانات گزاره علمی نداریم.

طهرانچی با اشاره به یکی دیگر از فرمایشات امام خمینی (ره) در تاریخ 5 اردیبهشت سال 1359 پس از حادثه طبس اظهار کرد: ایشان می‌فرمایند: «نباید بیدار شوند آنهایی که توجه به معنویات ندارند و به این غیب ایمان نیاورده‌اند؟.» یکی از خصوصیات علم غرب این است که خداوند خالق را قبول دارند، اما ربوبیت خداوند و نیز آخرت را قبول ندارند، این موضوع به خوبی در آیه «یَعلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الحَیَاهِ الدُنیَا وَهُم عَنِ الآخِرَهِ هُم غَافِلُونَ» مشهود است. در واقع علم غرب به «غیب» کاری ندارد و به تعبیر قرآن، "مبلغهم من العلم"و سقف فهمشان همین است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: اما امام خمینی (ره) در فرمایشات خود به علم غیب تأکید داشته و می‌فرمایند: «چه کسی هلی‌کوپتر آقای کارتر را که می‌خواستند به اینجا بیایند، ساقط کرد، ما ساقط کردیم؟ شن‌ها ساقط کردند، شن‌ها مأمور خدا بودند، باد مأمور خداست، قوم عاد را باد از بین برد، این باد مأمور خداست، این شن‌ها همه مأمورند.» و چگونه با این سقف پرواز می توان، مفهوم بلندی مانند غیب را فراچنگ آورد؟

دکتر طهرانچی تأکید کرد: مشکل ما در موضوع انقلاب اسلامی و دانشگاه این است که نظریه ای که متکفل توصیف و تحلیل پدیده‌های اجتماعی که در آن ربوبیت خداوند معنا بدهد، وجود ندارد. جملاتی مانند «خرمشهر را خدا آزاد کرد»، «22 بهمن یوم الله است» و «هدیه‌های عالم غیب» نیاز دارند در قالب نظریات که در آن ربوبیت خداوند برجسته است، تحلیل و تفسیر شوند. عدم وجود نظریه باعث می‌شود که ربوبیت حضرت رب العالمین که در پدیده‌های اجتماعی و پدیده‌های طبیعی وجود دارد دیده نشود.

وی با بیان اینکه ما دچار یک مشکل جدی هستیم و آن این است که نظریه انقلاب اسلامی نداریم، گفت: این موضوع که نظریه انقلاب اسلامی نداریم تا از این نظریه، گزاره ها استخراج شوند و جوانان ما در خیابان ها با آن گزاره ها و باورهای دینی دچار تناقض نشوند، بسیار مهم است و باید در این زمینه مطالعات لازم صورت بگیرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اهمیت لزوم تولید نظریه انقلاب اسلامی در دانشگاه‌ها گفت: چطور می‌شود نظریه‌ای نداشته باشیم، اما بتوانیم فرمایشات امام خمینی (ره) را در دانشگاه‌ها تحلیل و تفسیر کنیم، امام خمینی (ره) در جایی می‌فرمایند: «22 بهمن باید سرمشق ما باشد، در طول زندگی و برای نسل‌های آینده که همه آنها 22 بهمن را که روز غلبه ایمان بر کفر، الله بر طاغوت و اسلام بر کفر بود را باید حفظ کنند و بزرگ بشمارند.» اگر این جملات در قالب نظریه در دانشگاه درک نشود، تنها با شنیدن و توصیف اتفاقی نمی‌افتاد و تنها با نقل تاریخ تفاوتی بین اتفاق 22 بهمن و کودتای 28 مرداد وجود نخواهد داشت.

دکتر طهرانچی با تأکید بر اینکه ما نیازمند یک چارچوب تحلیلی جدید برای فهم و تبیین انقلاب اسلامی هستیم، اظهار کرد: مگر می‌شود جوان امروز را در متن نظریه‌های برگرفته از social sciences با انقلاب اسلامی مرتبط کرد؟. فقط نمی‌توان گفت انقلاب اسلامی ایران یکی از 5 انقلاب کبیر است و رخداد را فقط توصیف کرد، بلکه به تبیین نیاز داریم و برای این موضوع ما نیازمند یک چارچوب نظری هستیم.

وی خاطرنشان کرد: ما نیازمند این هستیم که این مسأله را درست بررسی و تحلیل و تفسیر کنیم و به این منظور نیاز داریم که علاقه‌مندان به انقلاب اسلامی دور هم جمع شده و به فکر ایجاد یک چارچوب مفهومی و چارچوب نظری باشیم.

طهرانچی تصریح کرد: ما که امام خمینی (ره) را دیده‌ایم، چون ایشان را باور کرده‌ایم در وجود ایمانی ما امامی نهادینه شده که گفته‌اش بیان حقیقت است، اما از آنجایی که این موضوع در وجود علمی ما نیست، این مسأله در دانشکده‌های علوم اجتماعی با چالش مواجه می‌شود، چراکه بین وجود ایمانی و وجود علمی تعارض به وجود می‌آید. ما اساساً در وجود علمی خود به نظریه انقلاب اسلامی کاری نداریم، بلکه انقلاب اسلامی را از وجود ایمانی خود می‌گیریم، وجود علمی و ایمانی ما با استقلال زندگی می‌کنند، اما وجود علمی و وجود ایمانی یک دانشجوی جامعه‌شناسی به خاطر چارچوب نظریه علمی به تعارض می‌خورد، به همین دلیل ما به نظریه وحدت علم و ایمان نیاز داریم.

وی ادامه داد: در مقابل کسانی که مصداق آیه «یَعلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الحَیَاهِ الدُنیَا وَهُم عَنِ الآخِرَهِ هُم غَافِلُونَ» هستند افرادی قرار دارند که مصداق آیه «وَقَالَ الَذِینَ أُوتُوا العِلمَ وَالاِیمَانَ» هستند. در همین زمینه «الرَاسِخُونَ فِی العِلمِ» کسانی هستند که می‌گویند ما ایمان داریم به آنچه که بر تو نازل شده است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه تدوین چارچوب نظری یک کار بسیار جدی است، گفت: دانشگاه‌ها باید در این زمینه فعالیت داشته و به یک مسیر جدی بازگردند. علوم انسانی اسلامی نباید فقط آرزوی ما باشد، انسان آن چیزی را که تمنا می‌کند، به دست نمی‌آورد، بلکه چیزی را به دست می‌آورد که برای آن سعی می‌کند. برای ما علوم انسانی اسلامی یک مقداری به تمنا تبدیل شده است و به همین دلیل لازم است که برای رسیدن به آن سعی کنیم.

وی در ادامه با اشاره به مباحثی درخصوص «انقلاب کوهن»، اظهار کرد: وقتی یک نظریه نتواند حادثه و پدیده اتفاق افتاده را تفسیر کند، دچار اعوجاجات می‌شود. انقلاب اسلامی واقعیتی است که نظریات جامعه‌شناسی نمی‌تواند آن را پیش‌بینی کند، پس یک انقلاب پارادایمی است. یعنی انقلاب اسلامی و تحلیل انقلاب اسلامی نقطه پایانی است بر چارچوب نظریه های علوم اجتماعی، نه از منظر ما، بلکه از منظر دنیای علم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: انقلاب اسلامی در عالم واقع مسیرش را به جلو ادامه می‌دهد و نظریه‌پردازان غربی برای اینکه آن را از کار بیندازند، تمام راهنمایی‌ها را به دنیای استکبار انجام می‌دهند، آنها مرتباً هزینه می‌کنند اما جواب نمی‌گیرند، این موضوع در نظریه کوهن یعنی در شناخت پدیده انقلاب اسلامی دچار اعوجاجات مکرری شده است و انقلاب اسلامی برای آن پیش‌بینی‌پذیر نیست. وقتی پیش‌بینی‌پذیر نیست، پارادایم اشتباه است.

وی تأکید کرد: الان وقت ظهور و بروز یک نظام جدید علمی است که در این نظام جدید علمی باید سنت‌های الهی و ربوبیت خداوند را دید.

دکتر طهرانچی ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی ما این است که نمی‌توانیم گزاره‌های امامین انقلاب اسلامی را در چارچوب نظریه‌های اجتماعی تبیین کنیم، بااینکه شکست در چارچوب social sciences را نسبت به پدیده انقلاب اسلامی می‌بینیم، اما هنوز به همان قاعده پایبندیم. لازم است که از این نظریه عبور کنیم و طرحی نو دراندازیم.